"WYZWOLENIE" jest jedną z najczęściej grywanych, ale i najtrudniejszych sztuk Wyspiańskiego. Ten "poemat narodowy" pełen jest mitologicznej metaforyki, zasadzek poetyckiego języka, niezwykłych pomysłów inscenizacyjnych. Po raz pierwszy w dziejach polskiej sceny wprowadzono tu np. konwencję "teatru w teatrze" - aktorów inscenizujących pewne sceny niejako na oczach publiczności. Ale przy tym wszystkim jest to sztuka niesłychanie prosta i wielka w swej treści. Tylko trzeba do tej prostoty dotrzeć. Wyspiański zwraca się w swym dramacie do narodu. "Ktokolwiek żyjesz w polskiej ziemi" - powiada jego ustami Konrad, postać z Mickiewiczowskich "Dziadów" i jednocześnie współczesny artysta-dramaturg, inscenizujący na scenie narodowe dzieje. Bo chodzi przede wszystkim o wyzwolenie narodu, z niewoli politycznej, ale też z niewoli myślowej apatii. Chodzi również o wyzwolenie sztuki, skarlałej i niepoważnej, a więc bezsilnej w walce o władzę nad umysłami. Jest to w