Autorzy

Trwa wczytywanie

Mariusz Bieliński

Dramatopisarz, scenarzysta, reżyser.

Urodził się 13 grudnia 1968 w Myszkowie. Ukończył Studio Wokalno-Aktorskie im. Danuty Baduszkowej przy Teatrze Muzycznym w Gdyni i Wydział Reżyserii Akademii Teatralnej w Warszawie. W czasie studiów i krótko później był etatowym asystentem reżysera w Teatrze Narodowym w Warszawie. Współpracował z Jerzym Grzegorzewskim, Kazimierzem Kutzem, Kazimierzem Dejmkiem, Tadeuszem Bradeckim, Maciejem Prusem i Janem Englertem.

Jako pisarz zadebiutował na łamach miesięcznika „Twórczość”, gdzie opublikowano jego opowiadania. Potem zdobył drugą nagrodę w polskiej edycji konkursu Hartley-Merrill za scenariusz pt. Sukces. Na podstawie tego scenariusza powstał film pod tym samym tytułem, wyreżyserowany przez Marka Bukowskiego (Bieliński wycofał nazwisko z napisów filmu). W 2002 roku otrzymał wyróżnienie I stopnia w konkursie na sztukę współczesną, organizowanym przez „Dialog” i Teatr Polski we Wrocławiu, za tekst pt. Cicho. Sztuka została opublikowana w „Dialogu” i zrealizowana w Teatrze Polskim we Wrocławiu przez Aldonę Figurę. Doczekała się też realizacji w Teatrze Telewizji w reżyserii Adama Guzińskiego. Cicho otrzymało także dyplom Ministra Kultury w finale konkursu na współczesny tekst teatralny.

W 2004 roku Bieliński otrzymał wyróżnienie w kolejnym konkursie „Dialogu” i Teatru Polskiego we Wrocławiu za tekst pt. Między. W „Dialogu” opublikowany został jego kolejny dramat Nad (2/2006). Następny, Dawaj, miał swoją prapremierę w Teatrze Powszechnym w Radomiu w ramach festiwalu premier Radom Odważny, a następnie został wydany przez Teatr im. Horzycy w Toruniu w ramach cyklu „Dramat europejski XXI wieku”. W 2007 sztuka Bielińskiego Mrok zwyciężyła w konkursie na dramat inspirowany życiem, myślą i twórczością Jana Pawła II, organizowanym przez Centrum Myśli JPII, a następnie opublikowana w książce Mrok jak światło. Prapremiera sztuki odbyła się na Scenie Studio Teatru Narodowego w Warszawie (reż. Artur Tyszkiewicz). Wystawiona została także w Teatrze Baltijskij Dom w Petersburgu (reż. Wojciech Urbański). Przedstawienie z Teatru Narodowego zostało przeniesione do Teatru Telewizji.

W 2008 roku Bieliński zdobył jedną z dwóch równorzędnych głównych nagród Międzynarodowego Festiwalu Scenarzystów Interscenario we Wrocławiu za tekst pt. Dziesięć (przewodniczący jury: Petr Zelenka). W 2009 jego Księga psa zwyciężyła w konkursie na tekst słuchowiska zorganizowanym przez Teatr Polskiego Radia i Agencję Dramatu. Sztuka została zrealizowana i wyemitowana w radiowej „Trójce” (reż. Waldemar Modestowicz). W tym samym roku Bieliński otrzymał Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną za dramat Nad, a jego prapremiera miała miejsce w Teatrze im. Jaracza w Łodzi. Odbyły się także czytania w Berlinie, Lipsku i Dreźnie (tłum. Andreas Volk), realizacja radiowa (reż. Janusz Kukuła) oraz ekranizacja w ramach cyklu „Teatroteka” WFDiF (opracowanie tekstu i reżyseria Mariusz Bieliński). Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych wyprodukowała w 2016 film Mały Jakub, którego Bieliński był reżyserem i scenarzystą. Obraz zakwalifikowany został do konkursu głównego Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Kairze.

W 2019 roku Bieliński zrealizował słuchowisko Ojcze nasz na podstawie własnego tekstu, w tym samym roku wydrukowanego w „Dialogu”. Był to jego debiut reżyserski w Teatrze Polskiego Radia, za który otrzymał nagrodę „Don Kichot”. W tym samym roku Księgarnia Akademicka wydała jego zbiór dramatów pt. Księga psa. Siedem dramatów metafizycznych.

Mariusz Bieliński współpracował także przy wielu serialach i filmach jako reżyser i scenarzysta. Był asystentem reżysera (Macieja Wojtyszki i Wojciecha Adamczyka) i reżyserem montażu przy realizacji seriali telewizyjnych: Miodowe lata, Camera Cafe, Dziupla Cezara, współscenarzystą seriali: Pitbull (pierwsza i trzecia seria), Twarzą w twarz (pierwsza seria), Ludzie ChudegoNa dobre i na złe; współpracował reżysersko przy filmie Hania w reżyserii Janusza Kamińskiego.

Był felietonistą portalu teatralny.pl.

Opr. Kamila Paprocka-Jasińska (2021)

 

Omówienia sztuk

Cicho

Obsada: 3 role kobiece, 3 role męskie
Druk: „Dialog” 2002 nr 10; Księga psa. Siedem dramatów metafizycznych, Kraków 2019

Debiut dramaturgiczny Mariusza Bielińskiego. Opowiadający o przemijaniu tekst składa się z luźnych scen, obrazów przywoływanych przez bohatera z przeszłości. Bohaterem jest Marek – poszukujący sensu życia niespełniony artysta, który wraca na wieś do rodzinnego domu przy okazji pogrzebu babci. To dla Marka okazja do przeprowadzenia rachunku sumienia, przypomnienia sobie modlitw z dzieciństwa i wielu innych refleksji, np. nad Zagładą czy uczuciami wobec Marty. Babcia, ze swoim uporządkowanym tradycyjnym światem i miłością do życia i Boga, wydaje się przeciwieństwem Marka – człowieka bez właściwości, zatracającego się w nicości. Razem potrafią jednak wieść teologiczne spory. „Tytułowe cicho jest wieloznaczne – pisze Katarzyna Flader-Rzeszowska w „Teatrze” – brzmi jak wykrzyknienie nawołujące do zamilknięcia lub jak samotne cicho, bo nikt nie odpowiada, a także jak tragiczne i przerażające cicho jak w grobie.” Wzniosłość śmierci zostaje zderzona z biologiczną naturą człowieka oraz szeregiem pośmiertnych procedur. Temat ten będzie powtarzał się w kolejnych sztukach pisarza.

Dawaj

Obsada: 2 role męskie
Druk: Dramat europejski XXI wieku, Toruń 2008; Księga psa. Siedem dramatów metafizycznych, Kraków 2019

Rosja lat dziewięćdziesiątych. Żołnierze Sasza i Wowa biegną przed siebie. W planie realistycznym próbują zdezerterować z frontu czeczeńskiego i szukają drogi do Moskwy, w planie symbolicznym pragną dotrzeć w głąb siebie i zapuścić korzenie. Spotykają tubylców, których pytają o drogę, siebie w starszym wieku oraz własne odbicia w krzywym zwierciadle. Uciekają przed wspomnieniami i niespełnionymi marzeniami. Cały czas jednak są świadomi ról, jakie grają wobec siebie, deklarując w pewnym momencie: „Od tej pory będziemy już tylko sobą”. Niestety finał okazuje się tragiczny i dowodzi, że nie da się uciec przed koniecznością. Tekst stanowi wyzwanie dla aktorów, którzy mają możliwość wcielenia się w różne postaci.

Ojcze nasz

Obsada: dowolna (na pewno dwie role męskie)
Druk: „Dialog” 2019 nr 7-8; Księga psa. Siedem dramatów metafizycznych, Kraków 2019

Dramat o umierającym ojcu, który marzy o tym „by do Świąt dożyć”; o głębokiej i pełnej miłości relacji między ojcem i synem, wystawionej pod koniec życia ojca na ciężką próbę. Zapis choroby i cierpienia, pokazujący nie tylko perspektywę umierającego, ale i opiekującej się nim bliskiej osoby. Doświadczenie obcowania z rozkładem ciała i bezwzględną biologią zderzone zostaje z niemożnością docieczenia sensu tragedii. Jak pisze Katarzyna Flader-Rzeszowska w „Teatrze”: „Śmierć dla umierającego jest wstydem i umęczeniem, a dla syna skandalem, z którym nie można się pogodzić”. Temat przemijania podbijają dochodzące z głośników zapowiedzi pociągów odjeżdżających z Warszawy do Niewarszawy, którymi podróżuje syn. Podobnie jak w innych dramatach Bieliński osadza doświadczenie śmierci w kontekście religijnym, pokazując międzypokoleniowe różnice w postrzeganiu Boga i spraw ostatecznych, a także stawiając podstawowe pytania metafizyczne o istnienie Boga. Sztuka jak nabożeństwo żałobne, w której znane litanie i modlitwy wprowadzają czytelnika/widza w stan medytacji. W tekście nie ma wyrazistego podziału na postaci, dlatego obsada może być dowolna.

Mrok

Obsada: 4 role męskie, 2 role kobiece
Druk: Mrok jak światło. Antologia dramatów inspirowanych życiem, myślą i twórczością Jana Pawła II, Warszawa 2010; Księga psa. Siedem dramatów metafizycznych, Kraków 2019

Mrok to właściwie cykl monologów, opowiadających historię jednej rodziny. Monologi postaci – Mamy, Taty, Brata, czy głównego bohatera Marka – to jedynie wspomnienia, fragmenty dawno minionych zdarzeń, które czasem przybierają formę życzenia czy też modlitwy, w końcu stają się rodzajem spowiedzi. Czas w dramacie jest nieokreślony – reminiscencje z dzieciństwa przeplatają się z teraźniejszością, dwunastoletni chłopiec jadący rowerem po chwili ma lat dwadzieścia i odbywa właśnie służbę wojskową, właściwie nie wiadomo nawet, czy żyje (pytanie Mamy: „Dlaczego ty się synku zabiłeś?”). To, co rzeczywiste, przekształca się w przerażający fantazmat, gdy Marek w szczegółach opisuje mord dokonany na rodzicach, zaraz potem rodzice pojawiają się na scenie, by dokończyć opowiadaną historię o Marku, który niegdyś uczył się grać na klarnecie.

Tekst Bielińskiego to współczesna wersja dramatu subiektywnego – świat przedstawiony istnieje w wyobraźni bohatera, wszystkie przywoływane wydarzenia stają się projekcją w jego umyśle, nawet postać przyjaciela Wiktora wydaje się zmyślona. Wartością sztuki jest jej prostota, niezwykła umiejętność przeobrażenia codziennego doświadczenia w refleksję nad tym, co wielkie i nierozstrzygalne. Jak pisze Bieliński: „Słowa odsłaniają niewiele. Reszta to mrok”.

Nad

Obsada: 5 ról męskich, 2 role kobiece
Druk: „Dialog” 2006 nr 2; Transformacja. Dramat polski po 1989 roku, Warszawa 2013; Księga psa. Siedem dramatów metafizycznych, Kraków 2019

Sztuka składa się z szeregu dwuosobowych scen. Ostatnia kwestia jednej sceny rozpoczyna scenę następną. Język dialogów jest bardzo oszczędny, niemal poetycki.

Ojciec z Mamą wyprowadzili się z tamtego bloku i miasta po tamtym wydarzeniu, nie mogli patrzeć sąsiadom w oczy. Teraz mieszkają w domku pod miastem. Mama codziennie pisze listy do Jakuba, ich syna. Piętnaście lat temu ktoś brutalnie zabił kilkoma ciosami tępego noża ich sąsiadkę staruszkę i ukradł 10 złotych. Za winnego uznano ich syna i skazano go na dożywocie. Jakub nie odpisuje na listy Mamy, nie czyta ich nawet. Marzy, żeby zabić tego jedynego świadka, na podstawie zeznań którego skazano go na dożywocie. Wyobraża sobie, jak będzie wbijał w niego tępy nóż. Nie wie, kto zeznawał przeciwko niemu. Próbuje się tego dowiedzieć od Olgi, psychologa więziennego, ale ona twierdzi, że tego nie wie.
Pewnego dnia przypadkowo aresztowany Mężczyzna przyznaje się do wielu popełnionych zbrodni, w tym również tej, za którą skazano Jakuba. Naczelnik oddaje zwalnianemu z więzienia Jakubowi jego rzeczy: gumę do żucia, czystą kartkę i stary zegarek, który dostał od Ojca na komunię. Jakub nie może uwierzyć, że jest wolny. Żegna się ze Starym – towarzyszem z celi, który prosi, żeby Jakub zostawił mu swoje książki. Jakub wraca do rodziców. Matka pamięta go jako dwudziestolatka, który dopiero niedawno zaczął się golić. Powracający syn wciąż myśli o utraconych piętnastu latach. Chce się dowiedzieć, kto go wtedy oskarżył, przez kogo trafił do więzienia. Pyta o to Ojca, ten zapewnia syna, że jemu też nie powiedzieli, kto to był. Mama obawia się, gdy Jakub wychodzi z domu, uważa, że na to jeszcze zbyt wcześnie. Jakub się z tym nie zgadza, chce nadrobić stracone lata, bo jest wreszcie wolny. Może zrobić wszystko, nawet być potworem. Szuka pracy, ale z powodu więziennej przeszłości nie może jej znaleźć. Nowi sąsiedzi Mamy i Ojca nie kłaniają im się, odkąd dowiedzieli się, że zmienili nazwisko, bo mają syna mordercę. Nie wierzą, że Jakub był niewinny. Ojciec ma do Jakuba pretensje, że na rozprawie hardo się zachowywał i że przyznał się do popełnienia zbrodni. Jakub postanawia pojechać do rodzinnego miasta. Rodzice chcą z nim jechać, ale on woli wybrać się tam sam. Ogląda swoje podwórko, blok, drzwi. Wszyscy krzyczą za nim, że jest mordercą, nawet małe dzieci, które nie mogą pamiętać tamtych wydarzeń. Jakub odwiedza Olgę w jej domu. Pyta, dokąd ma pójść. Chciałby mieć pracę i kobietę, nigdy nie miał ani jednego ani drugiego. Przyszedł do niej brudny, ubłocony, śmierdzący, zjadł kanapki, a potem brutalnie ją zgwałcił. Powiedziała mu potem, że to jego ojciec go oskarżył, to on był tym jedynym świadkiem przez którego skazano Jakuba na dożywocie. Ojciec kaja się przed Bogiem, tłumaczy, że tak samo jak On wydał swojego syna. Jakub wraca do rodziców. Mamy nie ma, poszła mówić wszystkim, że jej syn jest niewinny, że nie jest mordercą. Ojciec tłumaczy mu, że widział go na miejscu zbrodni. Jakub wyjaśnia, że wszedł do swojej ulubionej sąsiadki, którą nazywał babcią i znalazł ją w kałuży krwi. Chciał ją ratować, ale nie wiedział jak, był jeszcze pijany. Uciekł, gdy zrozumiał, że ona nie żyje. Jakub nie może uwierzyć, że Ojciec wierzy tylko w to, co zobaczył, a słowa jego syna i jego ból nic dla niego nie znaczą. Jakub nad zmasakrowanym ciałem Ojca opowiada o śnie, który śnił każdej nocy, o tym jak brutalnie bije Ojca, jak masakruje go dopóki ten nie umrze. Jakub w więzieniu. Naczelnik pozwala mu zachować zegarek, który dostał kiedyś od Ojca. Pyta, czy ma coś jeszcze przy sobie. Jakub zaprzecza, zabił Ojca gołymi rękami.
Stary cieszy się, że Jakub wrócił. Jakub nie chce, żeby Mama go zobaczyła, chce, żeby powiedziano jej, że oszalał, oślepł, stracił słuch i mowę. Nie wie, co mógłby jej powiedzieć. Mama modli się. Nie może znieść tego, że została sama. Jakub i Stary rozmawiają. Szukają Boga, rozpaczliwie chcą wierzyć, że On istnieje. Stary opowiada Mamie o Jakubie, o tym jak podciął sobie żyły szkiełkiem z zegarka i że ciągle o niej opowiadał.

Księga psa

Obsada: dowolna
Druk: Księga psa. Siedem dramatów metafizycznych, Kraków 2019

Kolejny dramat o przemijaniu. Tym razem śmiertelny wyrok pada na psa o imieniu Marian. Opiekunowie nie mogą się z tym pogodzić. Marek próbuje za wszelką cenę podtrzymać psa przy życiu, jednak to, co nieuchronne, musi przyjść. Bieliński pokazuje, że śmierć pupila niczym niemal się nie różni od śmierci człowieka, odczuwana jest równie dotkliwie, chociaż otoczenie może tego nie rozumieć. Śmierć jest wielkim tabu, przez co często próbujemy „zagadać śmierć na śmierć”. Cała masa trudnych emocji i myśli wokół przemijania sprowadza się ostatecznie do rozważań, co zrobić z psim truchłem. Odejście zwierzęcia najczęściej pozbawione jest bowiem możliwości celebracji, kończy się w krematorium. „Wszystko to widział mój Bóg/Nie drgnęła mu powieka. Chyba dopiero jak dym dostał mu się do oka”, konstatuje Bieliński.

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji