Maria Aleksandra Teksel
TEKSEL, Texel, Maria Aleksandra, zamężna Rościszewska (12 XI 1867 - ok. 1923 Częstochowa), śpiewaczka, aktorka. Była córką -> Józefa T. i -> Marii T. z Dzierzgowskich. W sez. 1884/85 rozpoczęła występy w t. łódz. pod dyr. ojca. W początku 1885 występowała wraz z H. Marcello, m.in. w Lublinie, Radomiu, Kielcach, Piotrkowie, Częstochowie, Płocku, Włocławku. Potem, aż do 1889, należała stale do zespołu ojca i grała m.in. w Łodzi (sez. 1885/86), Kielcach i Radomiu (1886), Lublinie (sez. 1886/87), Piotrkowie (1888), Odessie (1889) oraz w warsz. t. ogr. Belle Vue (1885, 1886) i Wodewil (1888). 2 IX 1887 debiutowała w WTR w roli Dionizy ("Nitouche"), ale nie została zaangażowana. W 1891 występowała w zespole K. i S. Sarnowskich, m.in. w Radomiu i Łomży, latem 1892 w warsz. t. ogr. Belle Vue, w 1893 pod dyr. L. Czystogórskiego (m.in. w Radomiu i warsz. t. ogr. Eldorado), w lipcu i sierpniu 1894 w zespole opery i operetki w T. Miejskim w Krakowie, gdzie śpiewała m.in. Zofię ("Halka"), Inez ("Trubadur"), Betty ("Dziecko szczęścia"), Krysię ("Ptasznik z Tyrolu"), Elly ("Weseli spadkobiercy"). Później występowała w zespołach: I. Józefowicza w Lublinie (sez. 1894/95), L. Czystogórskiego w Siedlcach, K. i S. Sarnowskich w Piotrkowie (1895), B. Mareckiego w Radomiu i Kielcach (jesień 1895), K. i S. Sarnowskich w Piotrkowie oraz B. Mareckiego w Sielcu i Odessie (1896), J. Grodzickiego i W. Powiadowskiego (sez. 1898/99), m.in. w Stanisławowie, Tarnopolu, Brodach i Nowym Sączu. W drugiej pol. 1899 występowała w t. letnim w Parku Krakowskim w zespole B. Mareckiego, w 1901 w Warszawie w Dolinie Szwajcarskiej, w sez. 1901/02 w zespole E. Kupieckiego w Łomży i Suwałkach. W marcu 1902 wystąpiła kilkakrotnie w T. Ludowym w Warszawie w roli Ziziny ("Czuła struna"), a na sez. letni 1902 została tu zaangażowana. W sez. 1903/04 należała do zespołu L. Miinchheimera w Dąbrowie Górniczej. Później występowała w imprezach przygodnych, m.in. w lecie 1909 w t. Chochlik w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie.
Była zdolną, prowincjonalną śpiewaczką operetkową i wodewilową, niezbyt ładną, ale żywą i zręczną. "Środki jej wokalne skromne, ale śpiewa czysto, z wdziękiem, gra z humorem i elegancją" - pisano o niej w "Echu Muzycznym, Teatralnym i Artystycznym" z okazji jej debiutu w Warszawie. Występowała z powodzeniem w takich rolach jak: Gabriela ("Życie paryskie"), Sara ("Gasparone"), Nelly ("Rip-Rip"), Wilma ("Wesoła dwójka"), Sydonia ("Dziesięć cór na wydaniu"), Hrabina Falconi ("Karnawał w Rzymie"), tyt. w "Bettinie" i "Nitouche".
Bibl.: Estreicher: Drużyny s. 11; Filler: Melpomena; Olszewski: Z kronik teatr.; EMTA 1885 nr 68, 1886 nr 145, 1887 nr 206, 1902 nr 11; Afisze, Bibl. Jagiell., IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
