Adam Skorupka
SKORUPKA Adam Franciszek Ksawery Józef Jan Nepomucen Władysław (3 XII 1820 Kraków - 18 X 1872 Krynica), dyr. teatru. Był synem Józefa S., ziemianina, i Józefy z Przerembskich. Młodość spędził w Paryżu obracając się wśród pol. "złotej młodzieży", znany ze swoich zamiłowań teatralnych. Z nieznanego franc. oryginału przerobił komedię "Mąż na pokucie" (od 1851 grywaną często w t. krakowskim). Później napisał komedię ze śpiewami "Wybory do Rady Miejskiej" (premiera: Kraków 1868). W 1865 grupa obywateli krak. zebrała 15 000 zł reńskich na podźwignięcie tamtejszego t. i powierzyła mu kierownictwo sceny. W sierpniu 1865 S. udał się do Wiednia i tam zakupił nieco dekoracji i kostiumów. Nie będąc fachowcem początkowo powierzył kierownictwo artyst. J.T.S. Jasińskiemu. 1 X 1865 nastąpiło otwarcie t. krak. pod nową dyrekcją. W styczniu 1866 Jasiński wrócił do Warszawy, a jego miejsce zajął S. Koźmian, początkowo jako reżyser i kierownik artyst., później także jako wspólnik. W poł. 1868 Koźmian opuścił t., poróżniony z S., nadal jednak udzielał mu rad i poparcia. W 1869 obaj projektowali objęcie również dyrekcji t. lwow., lecz wobec poparcia księcia K. Jabłonowskiego dla A. Miłaszewskiego wycofali swoją kandydaturę. Po ustąpieniu Koźmiana, S. powierzył reżyserię młodemu i niedoświadczonemu F. Bendzie i jemu przypisywał liczne niepowodzenia t. krak. w 1869-71. Spowodowało to między nimi ostre zatargi i w lecie 1871 Beneda wyjechał do Warszawy. Wówczas S., ciężko chory, zwrócił się do Kożmiana z prośbą o przejęcie dyrekcji i 15 X 1871 odszedł z teatru.
Wg S. Koźmiana nieopanowany i złośliwy, nie miał kwalifikacji potrzebnych dyr. teatru. Rządził się fantazją, osobistymi sympatiami i animozjami. Jego stosunek do aktorek był powodem wielu zajść. Działalność S. przyczyniła się jednak do odnowy t. krak., który w 1865 znajdował się w upadku. "Sam tytuł hrabiego doczepiony do nazwiska, wiele dopomagał do pomyślności sceny, bo stosunki, jakie [S.] miał z towarzystwem świata, uznającego się za wyższy w hierarchii społecznej, zmusiły niejako to towarzystwo do wzięcia udziału w podniesieniu polskiej sceny" - napisał K. Estreicher. Wpływowe sfery krak. uznały "za czyn dobrego tonu, a pośrednio za czyn patriotyzmu rozebranie abonamentem lóż i krzeseł". Dobry zespół liczył w swoich szeregach takich aktorów jak H. Modrzejewska, B. Ładnowski, W. Rapacki, F. Benda. W 1869 S. otrzymał pozwolenie na budowę t. w Krynicy; w 1871 oddany został tam do użytku drewniany budynek teatr., w którym zespół krak. grywał w miesiącach letnich. Nadto zespół wyjeżdżał również na występy do Poznania, Mysłowic, Tarnowa i Solca. W 1871 S. ogłosił pierwszy krak. konkurs dram., na którym nagrodzono "Epidemie" i "Pracowitych próżniaków".
Bibl.: K. Chłędowski: Album fotograficzne, Wrocław 1951; Estreicher: Teatra; Got: Teatr Koźmiana; Koźmian: Teatr; Modrzejewska, Chłapowski: Korespondencja; Afisz teatr. 1965/66 nr 10; Czas 1872 nr 242.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
