Ludwik Rządca
RZĄDCA Ludwik (2 VIII 1832 Warszawa - 8 III 1909 Warszawa), tancerz, reżyser. Był ojcem -> Heleny Rz. Po ukończeniu warsz. szkoły balet, od 1 VIII 1849 przyjęty został do baletu warszawskiego. 1 I 1864 debiutował jako solista w pas de deux z K. Stefańską. Po ustąpieniu ze sceny w 1866 pierwszych tancerzy klasycznych Aleksandra i Antoniego Tarnowskich objął ich partie występując jako Hrabia ("Hrabina i wieśniaczka"), Albrecht ("Giselle"), Leonardo ("Asmodea"), Febus ("Esmeralda"), Konrad ("Korsarze"), Federici ("Marco Spada") i in. W marcu 1873 otrzymał nominację na pierwszego tancerza klasycznego i nauczyciela niższych klas warsz. szkoły baletowej. W tym okresie tańczył m.in. partie Franzla ("Córka źle strzeżona"), Alfreda ("Figle szatana"), Mefistofelesa ("Pan Twardowski"), Odyna ("Bogini Walhalli"), Tancerza Ludwika ("Tancerze europejscy w Chinach"). W 1884 pełnił obowiązki pomocnika reżysera baletu i objął repertuar ról charakterystycznych po zmarłym J. Popielu. Z wybitniejszych jego ról mimicznych wymienić należy partię tyt. w "Panu Twardowskim", Frolla ("Esmeralda") Dumonta ("Robert i Bertrand, czyli Dwaj złodzieje"), Diogenesa ("Ewa"), Organistę Bąka ("Wesele w Ojcowie"). W czasie swej długiej kariery scen. obchodził kilka jubileuszów: 22 XII 1884 trzydziestopięciolecia, 21 XII 1892 - czterdziestolecia, wreszcie 29 XII 1907 - sześćdziesięciolecia pracy artystycznej. W styczniu 1893 zwolniony został z obowiązków nauczyciela szkoły baletowej. Ze sceny ustąpił dopiero w 1907. Druga jego córka, Julia Rz., była tancerką corps de ballet WTR.
Bibl.: Album teatr. II s. 63 (il.); Goślicki: Pamiętnik 1870, 1871; Kalendarz teatr. 1891; Owerlło; EMTA 1893 nr 487; Kur. warsz. 1909 nr 63; Świat 1907 nr 6 (il.); Tyg. ilustr. 1890 nr 49 (il.), 1892 nr 150 (il.), 1909 nr 12(il.); Chomiński; Krogulski.
Ikon.: Fot. pryw. - IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
