Helena Rządca
RZĄDCA Helena (ur. 1877, działała do 1915), tancerka. Była córką ->Ludwika Rz.; uczyła się w warsz. szkole baletowej pod kier. R. Grassiego. Przyjęta ok. 1890 do corps de ballet WTR, 13 XI 1892 debiutowała jako solistka w pas de deux z "Pana Twardowskiego" (z K. Rusieckim w czasie poranku benefisowego Ludwika Rz.). W 1896 wyjechała na studia do Mediolanu i była tam uczennicą C. Beretty, następnie występowała gościnnie w Genui i Rzymie. Po powrocie do Warszawy objęła w grudniu 1897 partie Padmany ("Brahma") i Zośki ("Wesele w Ojcowie"). W 1900 została mianowana pierwszą tancerką WTR. Tańczyła m.in. partie: Jadwigi ("Pan Twardowski"), Haliny ("Święto ognia"), Swanildy ("Coppelia"), Odetty ("Jezioro łabędzie"), Lizetty ("Córka źle strzeżona") i Katarzyny ("Katarzyna córka bandyty"). Była przede wszystkim tancerką-wirtuozką, rozporządzającą doskonałą techniką. Słabiej wypadały w jej wykonaniu partie wymagające dobrego aktorstwa; jak pisał sprawozdawca "Kuriera Porannego", nie miała "twarzy wyrazistej, wobec czego wszystkie uczucia na twarzy jednakowo objawają się". W 1912 mianowana została nauczycielką w warsz. szkole baletowej. W 1914 wyjechała do Rosji i zmarła tam ok. 1915.
Bibl.: Album teatr. II s. 63, 93 (il.); Okręt; Owerłło; Sygietyński: Balet warsz. (il.); EMTA 1892 nr 477; 1895nr 32,1896nr 38, 1898 nr 18; Kur. por. 1898 nr 113; Scena i Sztuka 1908 nr 1 (il.), nr 45 (il.).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
