Borys Halpert
HALPERT Borys (1805 Petersburg - 7 II 1861 Warszawa), dyr. teatru. Był synem Salomona H., bankiera warsz. i administratora Zakładów Żelaznych w Królestwie Pol., oraz Amelii z Gunzburgów, mężem najpierw -> Józefy Chojnackiej, potem -> Leontyny H. Studia wyższe odbywał na Uniw. Warszawskim. W latach poprzedzających powstanie listopadowe należał do grupy młodych literatów, skupiających się wokół T. Rozmaitości w pierwszym okresie jego istnienia. Z tych też lat datowała się jego przyjaźń z takimi pisarzami, jak D. Magnuszewski i K.W. Wójcicki. 9 I 1831 ożenił się z aktorką Józefą Chojnacką. Od 1832 był urzędnikiem państwowym, początkowo na stanowisku tłumacza w biurze Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. 7 II 1834 został członkiem Dyrekcji Teatrów Warszawskich z tytułem intendenta. W 1836 ustąpił z Dyrekcji i objął inne stanowisko w administracji państwowej. 24 XI 1836 ożenił się z aktorką Eleonorą Żuczkowską. Od 1845 ponownie należał do Dyrekcji Teatrów Warszawskich, pełniąc funkcję dyr. (oficjalną nominację otrzymał dopiero 31 V 1849). 25 VI 1851 ustąpił z tego stanowiska na własne żądanie.
Swe funkcje dyr. H. spełniał z niezwykłą sumiennością i zamiłowaniem. Brał udział w próbach, często przewodził statystom, a będąc zapalonym melomanem śpiewał czasami w chórze lub grywał na skrzypcach w orkiestrze. Cieszył się sympatią pracowników sceny. Dzięki kulturze lit. i muz. przyczynił się do podniesienia poziomu t. warsz. Ratował, jak mógł pozycję opery pol. zagrożoną przez ciągłe występy zespołów włoskich. Przetłumaczył kilkanaście utworów dram., a także librett operowych, na język pol., m.in. "Mirandolinę", "Ubogiego poetę", "Dwóch więźniów z galer", "Fałszywy modny ton", "Testament ubogiej kobiety", "Nieutulonych w żalu".
Bibl.: PSB IX; Rulikowski: Teatr warsz.; H. Świetlicka: Leontyna Halpertowa, Warszawa 1958 s. 57-59, 97; Gaz. warsz. 1861 nr 37; Kur. warsz. 1861 nr 36, 38.
Ikon.: Hueber: Portret, olej, 1836 - MTWarszawa; S. Marszałkiewicz: Portret, akw.- MN Warszawa; S. Marszałkie-wicz: Portret, miniatura, gwasz, ok. 1840 - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
