Julian Grabiński
GRABIŃSKI Julian (działał 1862-1896), aktor, śpiewak, dyr. teatru. Był mężem -> Ludwiki G. W 1862 występował u K. Łobojki, m.in. w Samborze, w 1862-64 u L. Ortyńskiego m.in. w Czerniowcach, od maja 1864 do 1866 u P. Woźniakowskiego. 13 III 1866 debiutował w t. krak. w roli Pięknowolskiego ("Przyjaciółki"), ale nie został zaangażowany. 28 X tego roku wystąpił w t. lwow. w roli Doktora Bertolin ("Nie ma męża w domu") i grał tam przez sez. 1866/67. Następnie występował w zespołach: P. Woźniakowskiego w Zborowie i Zbarażu (sierpień 1868), A. Carmantranda w Piotrkowie i Częstochowie (1869), A. Trapszy m.in. w Kaliszu, Lublinie, Kielcach oraz w warsz. t. ogr. Tivoli (1869-72). W sez. 1872/73 grał w t. poznańskim. W lecie 1873 zorganizował własny zespół, z którym odwiedził Kutno, Łowicz, Konin, a od 6 XI 1873 do 18 V 1874 oraz od 23 VIII 1874 do 13 IV 1875 występował stale w Lublinie, odwiedzając tylko w lecie 1874 Siedlce, Radom i Częstochowę. Od czerwca do września 1875 kierował warsz. t. ogr. TivoIi. W październiku tego roku występował ze swym zespołem w Piotrkowie, następnie do marca 1876 w Łodzi, w kwietniu we Włocławku, w maju w Częstochowie, od końca maja do sierpnia w warsz. t. ogr. Alkazar, w Sieradzu, w październiku w Łodzi, potem w Piotrkowie, od listopada 1876 do marca 1877 w Płocku, następnie we Włocławku, od 2 VI w Toruniu, a w lecie 1877 w Ciechocinku, gdzie w lipcu przekazał kierownictwo zespołu K. Fillebornowi. W zespole Filleborna występował w sez. 1877/78 w Lublinie i Radomiu, a w czerwcu 1878 w warsz. t. ogr. Arkadia. W lipcu 1878 objął ponownie kierownictwo zespołu i występował z nim nadal w Arkadii, a we wrześniu w warsz. t. ogr. Eldorado. W 1878 odwiedził jeszcze prawdopodobnie ze swym zespołem Łódź i Piotrków, od stycznia do kwietnia 1879 występował w Suwałkach, w kwietniu w Augustowie, od maja do sierpnia w Kielcach, w sierpniu w Częstochowie. 20 IX 1879 zawarł spółkę z S. Krzyszkowskim i wraz z nim do 17 XI prowadził zespół w Piotrkowie, a od listopada tego roku do 21 III 1880 w Kielcach. Później znów sam kierował zespołem w Łomży, w lecie 1880 w Suwałkach, następnie w Łowiczu. W styczniu i lutym 1881 zespół jego występował w Łodzi, potem w Płocku i Włocławku, w lipcu w Ciechocinku, we wrześniu w Łowiczu, od 4 X 1881 do 29 V 1882 w Lublinie, w 1882 zapewne w Łodzi, w lecie w warsz. t. ogr. Eldorado, potem we Włocławku, Lipnie, a od grudnia w Płocku, gdzie był jeszcze w początku 1883. W czerwcu 1883 zespół jego występował w Łęczycy, w lipcu w warsz. t. ogr. Tivoli, w sierpniu zapewne w Łęcznej, a od września w Kaliszu, gdzie pozostał do marca 1884. Od sierpnia tego roku do kwietnia 1885 występował z zespołem w Lublinie, w lecie 1885 w Ciechocinku, a prócz tego w 1885 także we Włocławku, Płocku i Lipnie, od czerwca do października 1886 w Łodzi, potem w Łomży i Suwałkach, gdzie był też zapewne w początku 1887. W końcu tego roku występował z zespołem w Lublinie, gdzie pozostał do lutego 1888, w kwietniu w Częstochowie, od czerwca do sierpnia w Łodzi, a we wrześniu i październiku w Kielcach, gdzie rozwiązał swój zespół. W 1888-90 należał do zespołu Ł. Kościeleckiego w Łodzi i brał udział w występach w warsz. t. ogr. Belle Vue. Od 18 X do 4 XII 1890 kierował z Kościeleckim zespołem w Lublinie, a w sez. 1890/91 występował z zespołem Kościeleckiego w Petersburgu. Ponownie zorganizował zespół w 1891 i występował z nim w warsz. t. ogr. Promenada oraz we Włocławku, a w 1892 w Kaliszu. Po raz ostatni kierował warsz. t. ogr. Belle Vue w 1896, a na sez. zimowy zamierzał wyjechać do Odessy, ale zamiar ten prawdopodobnie nie został zrealizowany. G. porzucił ostatecznie t. i został nauczycielem na prowincji. Należał do bardziej przedsiębiorczych i ruchliwych dyrektorów zespołów prowincjonalnych; działał gł. na ziemiach zaboru rosyjskiego. Zespoły G. cieszyły się raczej dobrą opinią; były dość liczne i na ogół nieźle dobrane. W ich repertuarze były komedie i dramaty oraz operetki.
G. miał dobre warunki zewnętrzne. Grał m.in. takie role jak: Astolf ("Odludki i poeta"), Adolf ("Panna mężatka"), Wistowski ("Grube ryby"), Rotmistrz ("Damy i huzary"), a także Botwel ("Maria Stuart" J. Słowackiego) i Karol Moor ("Zbójcy"). Śpiewał partie barytonowe w operetkach, m.in. Menelausa ("Piękna Helena"), Midasa ("Piękna Galatea"), a także w operach, m.in. Basilia ("Cyrulik sewilski"), Janusza ("Halka").
Bibl.: Album teatr. II s. 78-82; Dąbrowski: Teatr w Lublinie; Filler: Melpomena (il.); Kaszyński: Dzieje sceny kaliskiej; Koryzna I s. 124; Miłaszewski: Spraw. 1864-69; PSB VIII (S. Dąbrowski); Wspomnienia aktorów (m.in. J. Nowakowski); Echo 1877 nr 164, 1879 nr 10; Gaz. pol. 1876 nr 253, 256; Kur. por. 1877 nr 9, 69; Afisze, Bibl. Jagiell.; Afisze Bucholtzów, WAPLublin.
Ikon.: NN: Portret, lit., Mucha 1875 nr 33; Fot. pryw.- zb. S. Dąbrowskiego.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
