Teofila Cenecka
CENECKA Teofila (działała 1844-1855), aktorka. Byta siostrą - Marii C. i Sylwii C. (która bez powodzenia debiutowała w 1854 w Krakowie). Uczennica J.N. Kamińskiego. Debiutowała 7 X 1844 w t. lwow. w roli tyt. w "Dziewicy Orleańskiej" F. Schillera; następnie zagrała: Helenę ("Hajdamacy na Ukrainie") i rolę tyt. w "Barbarze Radziwiłłównie" A. Felińskiego. Umiejętność poruszania się na scenie, ładny gest, ogłada, dobry głos, a przede wszystkim korzystne warunki zewnętrzne (uroda, majestatyczna postawa), spodobały się publiczności i lwow. prasie. Po otrzymaniu engagement objęła na scenie lwow. główne role w dramatach i tragediach, a także tzw. role salonowe. Grała m.in. Julię ("Fiesco"), Elżbietę i Marię ("Maria Stuart" F. Schillera), Ryksę ("Ludgarda"), Królową Annę ("Szklanka wody"), Ofelię ("Hamlet"), Gonerylę ("Król Lear"), Marię ("Maria Tudor"), Bonę ("Barbara Radziwiłłówna" A. Felińskiego). Szczególnie podobała się w rolach: Natalii ("Lwy i lwice"), Anny ("Sznurek pereł"), Margrabiny ("Panna de Belle Isle"). Od 11 XI 1849 występowała gościnnie w t. krak., gdzie od 21 IV 1850 została zaangażowana na stałe. Grała tu z powodzeniem m.in. Małgorzatę ("Wieża piekielna"). 5 VI 1851 jako pierwsza aktorka pol. zagrała Amelię w "Mazepie" J. Słowackiego; wybierając tę rolę na benefis, przyczyniła się do wprowadzenia tego dramatu na scenę polską. W 1851 opuściła Kraków; w 1852 występowała jeszcze z zespołem krak. w Poznaniu, oraz gościnnie we Lwowie. W kwietniu 1855 powróciła do t. lwow., nie wiadomo jednak na jak długo. Dość szczegółową charakterystykę aktorki pozostawił K. Estreicher, który pisał o niej: "rokując świetne nadzieje Cenecka nie ziściła ich; grywała dobrze, czasem bardzo dobrze, szlachetnie, z godnością, ale wymuszenie cedząc wyrazy i deklamując"; "mówiła prowincjonalizmem lwowskim, śpiewająco".
Bibl.: Estreicher: Teatra; Grot: Dzieje sceny w Poznaniu; Pepłowski: Teatr we Lwowie I; Rocz. t. we Lwowie 1845; Pam. teatr. 1959 z. 1-3 (J. Got s. 320, 321).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
