Rozalia Bogusławska
BOGUSŁAWSKA Rozalia, zamężna Osińska (1786 Warszawa [?] -5 IX 1866 Warszawa), aktorka. Była córką -> Wojciecha B. i - Marianny Franciszki Pierożyńskiej, siostrą -> Teodora B. i przyrodnią siostrą -> Stanisława B., żoną -> Ludwika Osińskiego. W 1790-94 przebywała z rodzicami w Warszawie, a w 1795-99 we Lwowie. W 1799 ojciec oddał ją w Warszawie na pensję. Do pracy na scenie przygotował ją ojciec. Debiutowała 4 VI 1802 w Kaliszu grając rolę Teresy ("Zabawy, czyli Życie bez celu"). W T. Narodowym w Warszawie po raz pierwszy wystąpiła 10 X 1802 w dramie "Klara z Hoheneichen". Krytyka przyjęła pobłażliwie występy piętnastoletniej aktorki. W 1803 w T. Narodowym grała m.in. rolę Zelmiry ("Ilus, książę trojański"). Recenzent "Gazety Warszawskiej" pisał wtedy: "Była panią głosu i poruszeń swoich, spojrzenie i ton głosu odpowiadały często wewnętrznym uczuciom duszy". W 1805 szczególne uznanie zdobyła rolą Kamili ("Horacjusze"), w której "uczucie i rozpacz kochanki wydała z takim ogniem i mocą, iż publiczność okrywając grę jej oklaskami zaszczyciła ją jeszcze przywołaniem na scenę" ("Gazeta Warszawska" 1805). W 1806 triumfowała w roli tyt. w "Medei", którą "umiała odmalować żywymi kolorami, odcieniając każdą namiętność wyrazem akcji, twarzy i tonu" ("Gazeta Warszawska" 1806). Z zespołem T. Narodowego występowała w Poznaniu (1803, 1805,1807) i w Kaliszu (1803, 1804, 1805).
Obdarzona dobrymi warunkami scen. pracowała na scenie pod kier. ojca i L. Osińskiego; grała główne role w tragediach, rywalizując od 1805 z J. Ledóchowską (po jej powrocie do T. Narodowego). Najlepsze role B. w dramatach i tragediach, poza wymienionymi: Xymena ("Cyd"), Heloiza ("Fenelon"), Inez ("Inez de Castro"), Hedelmona ("Otello" w przeróbce J.F. Ducisa), Idama ("Sierota chiński"), Wanda ("Wanda, królowa polska"). Występowała też niekiedy w komediach i operach. Po raz ostatni wystąpiła 24 IV 1808 grając w tragedii "Cynna, czyli Łaskawość Augusta". 1 V tego roku wyszła za mąż za L. Osińskiego; od tego czasu nie występowała już na scenie.
Bibl.: Bogusławski: Dzieje T.N. s. 170, 199; Stefański: Teatr w Kaliszu s. 19, 20; Szwankowski: Teatr Bogusławskiego; Gaz. warsz. 1803 nr 103, 1805 nr 3, 1806 nr 84; Pam. teatr. 1960 z. 1 (J. Lipiński s. 155-163; tu il.); Chomiński; Jasiński.
Ikon.: S. Marszałkiewicz: Portret, gwasz, miniatura, ok. 1810 - MN Warszawa; J. Gładysz: Portret, olej, ok. 1820 - MNWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
