Osoby

Trwa wczytywanie

Zdzisław Maklakiewicz

MAKLAKIEWICZ Zdzisław (9 VII 1927 War­szawa - 9 X 1977 Warszawa), aktor. Był synem Ładysława M., ekonomisty, i Czesławy z domu Normark, bratankiem kompozytorów Jana M., Fran­ciszka M., i Tadeusza M., oraz śpiewaczki Marii Szalińskiej, mężem aktorek Renaty M. i Wiesławy Kosmalskiej. W lipcu 1944 ukończył gimn. na taj­nych kompletach. Był żołnierzem AK. Po powstaniu warsz. został wywieziony do Niemiec, skąd wrócił we wrześniu 1945. W 1947 rozpoczął naukę w Szkole Dram. w Krakowie, kontynuował ją w PWSA w Warszawie. Studia aktorskie skończył w 1950, dyplom aktora uzyskał w warsz. PWST w 1951, tam też w 1950-51 studiował reżyserię. W sez. 1950/51 należał do zespołu T. Syrena w War­szawie, gdzie zadebiutował 24 II 1951 w epizody­cznej roli Montera w programie "Planie Dobrodzieju". W sez. 1951/52 nadal występował w Syrenie i rów­nocześnie był aktorem warsz. T. Polskiego, w 1952-56 występował w T. Ludowym, a w sez. 1956/57 ponownie w T. Polskim. Od poł. sez. 1957/58 został zaangażowany do tyt. roli ("Liliom") do T. Ludowego w Nowej Hucie. W 1958-62 był aktorem T. Wy­brzeże w Gdańsku pod kier. Z. Hubnera; współ­pracował też z kabaretem Bim-Bom. W sez. 1962/63 i 1963/64 grał w T. Dramatycznych we Wrocławiu, nast. w T. Powszechnym (sez. 1964/65) i Polskim (1965-67) w Warszawie. W sez. 1967/68 i 1968/69 należał do zespołu Starego T. w Krakowie, w 1969-72 T. Narodowego, od sez. 1974/75 do czerwca 1976 T. Rozmaitości w Warszawie. Od poł. l. sześć­dziesiątych grał przede wszystkim w filmach, w teatrze występował rzadko i niechętnie wiązał się z nim na stałe.
Był aktorem charakterystycznym w b. szerokim ro­zumieniu tego słowa. Najciekawszym okresem jego twórczości teatr. była praca w T. Wybrzeże, gdzie ukształtował się, wykorzystywany później w filmie, styl jego aktorstwa. Z entuzjazmem przyjęto już pierwszą jego gdańską rolę Ministra ("Jonasz i bła­zen"). Grał ją "bez obleśnego psychologizowania, matematycznie i muzycznie, współcześnie i poetyc­ko" (J. Zagórski); "Aktorowi temu biłabym przede wszystkim brawo za wygląd w tej roli, znakomite połączenie degeneracji z bufonadą, czegoś odraża­jąco nikczemnego z czymś gładkim i ulizanym" (R. Ostrowska). Grał przede wszystkim postacie komediowe i groteskowe, grał precyzyjnie, czysto, bez szarży, zawsze zachowując granice prawdopo­dobieństwa i unikając deformacji (tyt. postać ko­medii "Król", Jan w "Nosorożcu"). W rolach jednozna­cznie określonych przez tekst dramatu szukał ele­mentów przeciwwagi, osłabienia jednoznaczności: pozbawił patosu Pawła ("Pierwszy dzień wolności"), był szorstki i ostry w roli Poety w "Weselu" (wy­różnionej na festiwalu w Toruniu 1961), ciepły i miękki jako Okulista ("Karol") i Gruby ("Na pełnym morzu"); grając Biskupa ("Historia o miłosiernej") był "dostojnikiem podszytym chuliganem". Inne ważne role na Wybrzeżu: Gangster Matka ("Kapelusz pełen deszczu"), Bluntschli ("Żołnierz i bohater"); we Wroc­ławiu: Drogi pan Kolega ("Czarowna noc"), ludzki i sympatyczny Jourdain ("Mieszczanin szlachcicem"); w Warszawie w T. Powszechnym - Zygmunt ("Ko­lumbowie rocznik 20"), w T. Polskim: Taltybios ("Trojanki"), Byrczak ("Derby w pałacu"); w Starym T.: Żorż i Niewierzący ("Moja córeczka" T. Różewicza), Solony ("Trzy siostry"). W warsz. T. Roz­maitości zagrał ostatnią rolę teatr. - Wodza Czar­nych Wojsk ("Sen" F. Kruszewskiej, prem. 10 IV 1976). W T. Muzycznym w Gdyni reżyserował "Paziów królowej Marysieńki" (1960), we Wrocławiu "Zabawę", nagrodzoną przez krytyków na Festiwalu Pol. Sztuk Współczesnych w 1963. Opracował mu­zykę m.in. do: "Poskromienia złośnicy", "Króla", "Je­ziora Bodeńskiego", "Arlekina Mahometa". Grał w ponad czterdziestu pol. filmach, gł. bardzo wyraziste postacie drugiego planu. Zadebiutował w filmie "Wspólny pokój" (1960) rolą studenta Bednarczyka. Współtworzył sytuacje i dialogi postaci, które grał w filmach. W jednym z wywiadów mówił: "aktor jest zwierciadłem ludzi ze społeczeństwa, w którym żyje; nawet czymś więcej: bywa prokuratorem tego kraju". Tak właśnie w jednym z nekrologów opi­sywano jedną z ostatnich jego ról film., kierownika sklepu mięsnego w filmie "Milioner". Wspólnie z J. Himilsbachem stworzyli parę współcz. bohaterów film., cwaniaków, filozofów z przedmie­ścia. Wspólnie byli autorami licznych anegdot wyko­rzystywanych we własnych scenariuszach lub w fil­mach innych autorów, także w sztuce A. i J. Kondratiuków "Remont". Grali razem m.in. w "Rejsie", "Wnie­bowziętych", "Jak się to robi". Pisano o tej parze jako o "fenomenie wykraczającym swym charakterem da­leko poza kategorie ściśle odtwórcze". "Udało im się bowiem doprowadzić do pełnego zatarcia granicy między fikcją anegdoty a skondensowaną magmą au­tentyku" (E. Berberyusz). Równocześnie postacie gra­ne przez M.. często z marginesu społecznego - nawet odrażające - zawierały w sobie jakąś aurę tajemniczości i poetyckości.
Obdarzony niezwykłym poczuciem humoru i talentem konwersacyjnym, nazywany przez najbliższe otocze­nie Pupal lub Maklak, był barwną postacią środowiska artystycznego. Bujne życie towarzyskie również sta­wało się terenem jego twórczości, prowadząc coraz bardziej do zaniedbania aktorstwa. "Swój niechlujny tryb życia z wolna przekształcał w styl, gdyż chciał kontrolować własny pesymizm, a gorycz uczynić od­wrotną stroną zaawansowanej równowagi. Musiał się jednak bać samotności i dlatego może zaszywał się w zaspach alkoholu" (K. Mętrak). "Bawił każde to­warzystwo. Często aż do łez. Sypał dowcipami i anegdotami. Niektóre z nich rozwijał w parominutowy, dobrze skomponowany skecz pantomimiczny. Umarł tragicznie, mając lat pięćdziesiąt, i, przepra­szam, głupio" (wspomnienie w "Dzienniku Bałtyc­kim" z 1982).
Bibl.: Almanach 1977/78; Eberhardt: Aktorzy; Fik: 35 se­zonów; Hist. filmu t. 4, 5; A. Jackiewicz: Gwiazdozbiór, Warszawa 1983; Kelera: Wrocław; Rendezvous z Syreną; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu (tu cyt. opinii R. Ostrowskiej; il.); Dz. Bałt., dodatek Rejsy 1982 nr 213; Ekran 1973 nr 47 (E. Berberyusz), 1977 nr 45; Film 1977 nr 44; Kultura 1977 nr 44 (K. Mętrak); Kur. Pol. 1959 nr 210 (J. Zagórski); Magazyn Filmowy 1970 nr 28 (L. Kydryński); Sł. Pol. 1972 nr 31; Teatr 1977 nr 25; Tyg. Powsz. 1978 nr 3; Życie Lit. 1977 nr 43; Życie Warsz. 1972 nr 56; Akta (tu fot.), kartoteki, wycinki prasowe, ZASP; Akta, PWST Warszawa; Programy i wycinki pra­sowe, IS PAN.
Ikon.: J. Żebrowski: M. jako Antyfolus z Syrakuz (Komedia omyłek), rys., repr. Express Wiecz. 1956 nr 99; Fot - IS PAN, MTWarszawa, ZASP.
Film.; 1960 - Wspólny pokój (f.); 1961 - Samson (f.); 1962 - Złoto (f.); 1963 - Jak być kochaną (f.), Pamiętnik pani Hanki (f.); 1964 - Dwa żebra Adama (f.), Giuseppe w Warszawie (f.), Prawo i pięść (f.), Rachunek sumienia (f.), Rozwodów nie będzie (f.), Skąpani w ogniu (f.); 1965 - Barwy walki (f.), Chciałbym się ogolić (tv), Rękopis znaleziony w Saragpssie (f.), Salto (f.), Śmierć w środko­wym pokoju (tv), Święta wojna (f.), Trzy kroki po ziemi n. III (f.); 1966 - Bariera (f.), Bumerang (f.), Katastrofa (f.), Ktokolwiek wie... (f.), Marysia i Napoleon (f.), Przed­świąteczny wieczór (f.); 1966-68 - Klub profesora Tutki (s. tv), Stawka większa niż życie (s. tv); 1967 - Bokser (f.), Charlie (d.), Die gefrorenen Blitze - Zamrożone bły­skawice (f. prod. NRD), Katarynka (tv), Komedia z pomyłek (tv), Kwestia sumienia (tv), Marsjanie (tv), Ojciec (tv), Zabijaka (tv); 1968 - Cyrograf dojrzałości (tv), Komedie pomyłek (f.), Lalka (f.), Ostatni po Bogu (f.); 1969 - Czerwone i złote (f.), Przygoda z piosenką (f.), Stawka większa niż życie (f.), Wszystko na sprzedaż (f.), Zbyszek (f.); 1970 - Co jest w człowieku w środku? (tv), Dziura w ziemi (f.), Hydrozagadka (tv), Jak rozpętałem II wojnę światową cz. II (f.), Jarzębina czerwona (f.), Kolumbowie (s. tv), Prawdzie w oczy (f.), Rejs (f.), Urząd (tv); 1971 Aktorka (tv), Dancing w kwaterze Hitlera (f.), Dzięcioł (f.), Gwiazda wytrwałości (tv), Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni... (f.), Kocie ślady (tv), Motodrama (f.), Nos (tv), Obcy w lesie (tv), Przystań (f.), Trąd (f.), Wakacje z duchami (s. tv), Złote koło (tv); 1972 - Chłopi (s. tv), Jak daleko stąd, jak blisko (f.), Seksolatki (f.), Siedem czerwonych róż, czyli Benek Kwiaciarz o sobie i o innych (tv), Słońce wschodzi raz na dzień (f.), Trzeba zabić tę miłość (f.); 1973 - Brzydkie kaczątko (tv), Chłopi (f.), Jezioro osobliwości (f.), Na krawędzi (f.), Niebieskie jak Morze Czarne (f.), Opętanie (f.), Rewizja osobista (f.), Stawiam na Tolka Banana (s. tv), Wniebowzięci (tv); 1974 - Jabłka (tv), Jak to się robi (f.), Jej portret (tv), Naj­ważniejszy dzień życia (s. tv), Nie ma mocnych (f.), Pies (tv); 1975 - Grzech Antoniego Grudy (f.), Karino (s. tv), Polska gola! (d.), Trzecia granica (s. tv), Zaklęte rewiry (f.); 1975-77 - Czterdziestolatek (s. tv); 1976 - Brunet wieczorową porą (f.), Daleko od szosy (s. tv), Hazardziści (f.), Kradzież (tv), Obrazki z życia n. VI (f.), Zaklęty dwór (s. tv), Złota Kaczka (tv), Zofia (f.); 1977 - Karino (f.), Królowa pszczół (f.), Lalka (s. tv), Milioner (f.), Polskie drogi (s. tv), Za rok, za dzień, za chwilę (f.); 1978 - Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz (f.), Rekolekcje (f.), Wesołych świąt (tv); 1980 - Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy (tv); Fragm. kronik i materiałów film. z 1965-71, Arch. WFD; Materiały - Archiwum TVWarszawa.
Nagrania: Role - Pol. Nagrania, Red. Dok. Inf. PR.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

22 zdjęć w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji