Marcelina Borkowska
BORKOWSKA Marcelina, z Biedrońskich (1838, 1840 lub 1842 Warszawa - 20 II 1911 Warszawa), aktorka. Była córką cyrulika Aleksandra Biedrońskiego i Katarzyny z Teliszewskich. W 1857 uczęszczała do warsz. szkoły dramatycznej. Potem wyjechała do Krakowa i 7 I 1858 debiutowała w t. krak. pod nazwiskiem panieńskim. Wg K. Estreichera była to "artystka wielce uczuciowa, role naiwne grywająca z niezrównanym wdziękiem". Występowała wówczas w takich rolach jak: Zofia ("Łzy kobiece"), Berta ("Ręce czarodziejskie"), Maria ("Kobiety z kamienia") oraz role tyt. w "Uliczniku paryskim" i "Halszce z Ostroga". 22 X 1863 w Krakowie wyszła za mąż za Adolfa B., urzędnika komory celnej. Wkrótce wyjechała do Warszawy i rozpoczęła starania o zaangażowanie do WTR. 15 II 1865 debiutowała pod nazwiskiem męża w rolach: Anieli ("Śluby panieńskie") oraz Pani Choppe ("Żona, która oknem wyskoczyła"), 24 II w roli Tekli Kalinieckiej ("Okrężne"), a 5 IV tego roku w roli Kasi ("Krzyżyk złoty"). Została zaangażowana i od 21 I 1866 do 1908 należała stale do zespołu dramatu WTR. Wyjeżdżała tylko na gościnne występy: w kwietniu 1869 do Lwowa, gdzie zyskała wielkie uznanie, m.in. w roli Janiny ("Pojęcia pani Aubray"), w maju tego roku do Krakowa (we Lwowie i Krakowie wystąpiła wyjątkowo pod nazwiskiem Biedrońska). W 1879 prawdopodobnie występowała gościnnie w Kielcach. W Warszawie grała niemal wyłącznie role charakterystyczne, celując wg A. Grzymały-Siedleckiego "w figurach starszych kobiet z ciepłem, serdecznych poczciwin, zahukanych żon, zakłopotanych matek, sponiewieranych babin". Niekiedy grywała także podstarzałe kokietki. Ważniejsze role z tego okresu: Dorota ("Grube ryby"), Wicherkowska ("Dom otwarty"), Pawłowa ("Marcowy kawaler"), Dziurdziulińska ("Klub kawalerów"), Flora Żabska ("Flirt"), Katarzyna ("W sieci"), Mizdrzycka ("Wicek i Wacek"). 5 II 1899 obchodziła jubileusz trzydziestopięciolecia pracy, grając rolę Pani Petermann ("Najstarsza"). Ok. 1908 przeszła na emeryturę i opuściła scenę.
Bibl.: Bogusławski: Siły i środki; EdS II; Estreicher: Teatra I s. 99g, II s. 543, 545, 547, 550, 552, 554, 555, 558, 563-567, 571, 581, 591, 632; Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Owerłło; Pepłowski: Teatr we Lwowie I; PSB II (M. Rulikowski); EMTA 1893 nr 526 (il.), 1899 nr 2 (A. Rajchman; tu il.); Kur. warsz. 1899 nr 38, 1911 nr 53; Chomiński; Jasiński.
Ikon.: Fot. pryw. - IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
