Henryk Ładosz
ŁADOSZ Henryk (18 X 1902 Wrotnów k. Małkini - 16 X 1979 Warszawa), aktor, recytator, reżyser. Był synem Ignacego Ł., kowala, i Justyny z Korzeniewskich; kilkakrotnie żonaty, najpierw z literatką Janiną z Tołwińskich 2° v. Dziarnowską, potem m.in. z aktorkami: Barbarą Łukaszewską i Zofią Rusiecką. Studiował na Uniw. Warsz., w 1926 ukończył Oddział Dram. przy Konserwatorium Muz. w Warszawie, podobno występował krótko w T. Letnim. Pracę scen. (specjalizował się w teatrze dziecięcym, recytacji i prowadzeniu konferansjerki) łączył z działalnością społeczną, publicystyczną i pedagogiczną. Od 1927 współpracował stale z PR, m.in. w l. trzydziestych jako "wujaszek radiowy", na wiosnę 1945 dyr. audycji artyst. w Warszawie i nast. wieloletni współpracownik Red. Poezji i Prozy. W 1929-33 był aktorem i reżyserem warsz. t. dla dzieci Jaskółka, od 1933 do 1936 (lub dłużej) T. Lalek Baj; reżyserował tu "Cztery mile za piec", "Słoniątko", "Kłopoty, kłopoty z szukaniem roboty". Wiosną 1935 występował w t. dla dzieci Instytutu Reduty (głośny Jacuś w "Zabawie w króla"), na jesieni t.r. w Turoniu w T. Ateneum. W 1. trzydziestych działał w amat., szczególnie szkolnym i robotniczym ruchu teatr., brał udział w akcjach teatralno-oświatowych, m.in. TUR, Instytutu T. Ludowych, Warsz. Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu, TPD i ZNP. Redagował wspólnie z J. Cierniakiem miesięcznik "Teatr w Szkole". Brał udział w wieczorach poetyckich lewicy literackiej. Podczas okupacji (jak podawał, z polecenia KC PPR) brał udział w konspiracyjnym ruchu kulturalnym w Warszawie, m.in. recytował na wieczorach lit., występował w "Szopce" granej dla dzieci Grochowa, prowadził pracę oświatowo-polityczną wśród młodzieży Żoliborza. Był też członkiem podziemnej Warsz.Rady Narodowej. Używał konspiracyjnego nazwiska Smuga. Po wojnie był radnym Rady Nar. m.st. Warszawy (1945-52) i kier. Wydz. Oświaty, Kultury i Sztuki tej Rady; w 1948-52 wicedyr. Szkoły Dram. T. Lalek. Równocześnie kontynuował działalność estradową na terenie całego kraju; współpracował z Warsz. Estradą Poetycką przy Miejskich T. Dramatycznych (1947), T. Komedii Muzycznej w Poznaniu (1957), T. Miniatury Estrady Domu Wojska Poi. (1961); brał udział w występach organizowanych m.in. przez ARTOS, PPIE, Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego. W 1957 odwiedził z koncertami ośrodki polonijne we Francji. Od 1964 był rencistą, ale występował nadal. Po wojnie publikował m.in. w "Scenie i Widowni Warszawskiej", "Teatrze Ludowym" i "Teatrze Lalek". Był znanym i wziętym konferansjerem i recytatorem, najczęściej prowadząc estradową "składankę" wplatał we własny tekst wiersze Mickiewicza i pol. poetów współczesnych; często brał udział w wieczorach autorskich niektórych poetów (np. K.I. Gał-czyńskiego). Miał dar ekspresyjnego, barwnego (czasem używał onomatopei) podawania tekstu, łatwo nawiązywał kontakt z widownią.
Bibl.: Almanach 1979/80; Boy: Pisma t. 26 s. 558; Gajek: Brecht; Krasiński: Teatr Jaracza; Kwiatkowski: Tu PR Warszawa; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Sempoliński: Druga połowa; W kręgu Baja; Wilski: Szkolnictwo; Wodnarowie; Wysiński: ZASP; Stolica 1979 nr 49; Życie Warsz. 1979 nr 248; Akta (tu fot.), ZASP; Korespondencja, rękopisy (sygn. MT-D. 500 III, 266 IV), MTWarszawa.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., MTWarszawa.
Film.: Fragm. kronik i materiałów film. z 1946-67, Arch. WFD; Materiały - Archiwum TVWarszawa.. Nagrania: Rola - Arch. Dok. Mech.; Wypowiedzi i recytacje - Red. Dok. Inf. PR, Pol. Nagrania.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
