Osoby

Trwa wczytywanie

Bolesław Płotnicki

PŁOTNICKI Bolesław (17 VI 1913 Kijów — 7 IX 1988 Warszawa), aktor. Był synem Józefa P- z Głowackich; mężem absolwentki Wydz. Prawa Jagiell., Salomei Anny z domu Kłus (ślub 17 VI 1938 w Janowej Dolinie na Wołyniu). Do Polski przyjechał z rodziną w 1922. W 1930 ukończył Gimn. Humanistyczne w Pińsku, wstąpił na Wydz. Leśnictwa Politechniki Lwów. i w 1935 uzyskał absolutorium (był technologiem drewna). W czasie studiów udzielał się w amat. ruchu teatralnym. W 1935 został powołany do służby wojskowej w Szkole Podchorążych Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W 1936-38 pracował jako urzędnik w Państw. Kamieniołomach w Janowej Dolinie na Wołyniu gdzie również prowadził amat. zespoły teatralne. We wrześniu 1938 zaczął pracę w Wydz. Rolniczym Urzędu Woj. we Lwowie, a w sierpniu w oddziale Najwyższej Izby Kontroli w Brześciu nad Bugiem. Po wybuchu II wojny swiat. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 w grupie operacyjnej „Polesie” gen. F. Kleeberga; walczył w bitwie pod Kockiem, gdzie został ranny i pod Helenowem, po której 6 X dostał się do niewoli. Do 1941 więziony był w oflagu w Arnswalde, a w 1941-45 w Grossborn. W działającym tu obozowym T. Symbolów grał duże role, np. Rejenta (Zemsta), Jana (Żeglarz), Twardosza (Dożywocie), Przełęckiego (Uciekła mi przepióreczka) reżyserował Kres wędrówki, wspólnie z F. Przyłubskim napisał krotochwilę Nunio, również wystawioną w teatrze. W maju 1945 w Lubece utworzył, wraz z g kolegów z obozów jenieckich (m.in. z A. Sewrukiem, Z. Wiktorczykiem, Z. Zbrojewskim), kabaret pn. Oberża Komediantów, z którym występował dla skupisk pol. na terenach Niemiec okupowanych przez aliantów. W czerwcu 1946 wrócił do kraju. Do 1949 pracował w Najwyższej Izbie Kontroli w Poznaniu. Zdecydował się jednak zostać aktorem i w 1949 zaangażował się T. im. Jaracza w Olsztynie, gdzie debiutował 12 X t.r Delacroix (Błękitny ton). Do podjęcia tej decyzji nakłonił P. m.in. Sewruk, w 1949 aktor olsztyńskiego teatru W t. tym występował do 1953, m.in. jako: Czubukow (Oświadczyny), Piorunowicz (Klub kawalerów), Mąż czworo), Venture (Sułkowski). W 1951 zdał w Warszawie eksternistyczny egzamin aktorski. Od stycznia 1953 był aktorem T. Domu Wojska Pol. w Warszawie. W t. tym od czerwca 1957 pn. T. Dramatyczny, występował końca sez. 1977/78, tj. do przejścia na emeryturę. Był jednym z filarów zespołu aktorskiego T. Dramatycznego, choć grał tu najczęściej role drugoplanowe. Wyróżniał się zwłaszcza w repertuarze współczesnym, w sztukach Dürenmatta, Różewicza, Millera, Sartre'a. Jego powściągliwy, skupiony, zdystansowany i zabarwiony ironią styl gry doskonale odpowiadał nierealistycznej często groteskowej konwencji współczesnych dramatów. Uczył się go i opanował pod kier. wybitnych reżyserów m.in. K. Swinarskiego,L.Rene, W. Laskowskiej. Jedną z pierwszych ról, w której zwrócił uwagę krytyków był Dunforth (Proces w Salem, 1959), wg J. Kotta „świetny”,”cały w logice diabła, ale nie przerysowany, bez osobistego|okrucieństwa”, zdaniem M. Czanerle zbudował postać „bardzo inteligentnie i prosto. Nie miał z góry powziętych demaskatorskich założeń, jakie sugerował autor”, „demaskował Danfortha w sposób naturalny i nienatrętny”. Jego Anioł (Anioł zstąpił do Babilonu, 1961) był doskonały choć „może zbyt komiczny, a trochę za mało groźny i niebezpieczny” (A. Jarecki); w roli Einsteina (Fizycy 1963) „grał świetnie wystudiowaną maskę historycznego fizyka”, ale w scenie konfrontacji „nie starczyło już siły na metamorfozę; był świetny jako wariat, ale nijaki jako agent” (A. Wirth). Jako Odoaker (Romulus 1966) „utrafił najlepiej, obok Jana Świderskiego w ton sztuki” (R. Szydłowski). W dramatach Różewicza wyróżnił się rolą Ojca w Kartotece (1960), „niezapomnianą jak po latach określił ją S. Treugutt i także Ojca w (Grupie Laokoona (1962), w której „zademonstrował aktorstwo bez przeakcentowań, grał ufając tekstowi Różewicza”(Wirth).Talentem charakterystycznym „błysnął” jako Borkowski(Karykatury,1966),„stwarzając postać soczystą, zabawną, ale i ciepłą, bez cienia szarży, czy karykatury (Szydłowski).

Inne dobre jego role, to m.in.: Żeleznow (Wassa Żeleznowa, 1953), Filip II (Alkad z Zalamei, 1954), Ojciec (Wesele, 1955), Otto Frank (Pamiętnik Anny Frank 1957, b. chwalony), Nauczyciel (Wizyta starszej pani 1958), Arcybiskup (Diabeł i Pan Bóg, 1960) Homer(Rekonstrukcja poety, 1961), Sędzia Irwin (Will Stark 1962), Philippe Chavez (Wizje Simony Machard Ojciec de Vos (Urząd, 1965), Oront (Szkoła żon,1966) Stanley Prichard (Jenny, 1968), Popugajczykow (Śmierć Tarełkina, 1975), Peter (Urodziny Stanleya, 1977), Egeusz (Medea, 1978).

W 1954-56 występował w warsz. kabarecie Szpak. W 1953-83 zagrał w ok. 60. spektaklach Teatru TV( m.in.: Sędziego (Wyjątek i reguła), Profesor Chłopcy), Starzyckiego (Kollokacja), Żaryna (Blizna), Księdza Anselmo (Beatryks Cenci), Wiewiórskiej (Sława i chwała).

Popularność zyskał dzięki rolom film.; był mistrzem epizodu i ról drugoplanowych. Grał przeważnie prostych, budzących sympatię ludową mądrością i humorem. J. Kydryński pisał o P.: „Jest aktorem, który niejednokrotnie z paru słów w scenariuszu, z paru ujęć potrafi zbudować postać ciepłą, szczerą, interesującą. Czasem w ogromnej, pełnej gwiazd obsadzie on właśnie zostaje w pamięci, on i jego ciekawa twarz, jego charakterystyczny kresowy akcent, sprytne spojrzenie człowieka, który «swoje wie», bo takim właśnie jest w swych najlepszych rolach”. W 1953-83 wystąpił w ponad stu filmach, m.in. Cafe „Pod Minogą”, Lekarstwo na miłość, Małżeństwo z rozsądku, Hasło Korn, Pierścień księżnej Anny, Kardiogram (za rolę Weremiuka otrzymał nagrodę Lubuskiego Lata Film. w Łagowie, 1971), Gniazdo, Zerwane cumy, serialach telew.: Dom, Chłopi, Alternatywy 4

Bibl.: Almanach 1988/89; M. Czanerle: Twarze i maski. Szkice teatralne, Kraków 1970; Fik: 35 sezonów; Gasztold (il.)Groński Od Siedmiu Kotów s. 159, 168, 177; Hist. filmu t. 3-6 (il.),Kott Miarka za miarkę s. 22, 203, 282, 301; Marczak-Oborski Teatr czasów wojny; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Piekarski: Pol. t. jenieckie,t.1-2, Prusiński: Jest teatr w Olsztynie (il.); T. Dramatyczny w Warszawie (il.); T. Dramatyczny m.st. Warszawy 1955-58(il.), A.Wirth Teatr, jaki mógłby być, Warszawa 1964; Gaz. Wyb. i998(15 IX) i 2008 (9 IX; il.); Magazyn Film. 1971 nr 12 (J. Kydryński il) Nowa Kultura 1963 nr 5 (A. Wirth); Sztandar Młodych 1961 nr.53(A. Jarecki); Teatr 1961 nr 1 (M. Czanerle); Trybuna Ludu 1966 nr 62 (R. Szydłowski), 1976 nr 136 (R. Szydłowski); Akt ślubu wpis nr 1/4310/1978 oraz zgonu nr IV/2528/1988, Arch. USC Warszawa;Akta(fot.),ZASP; programy i wycinki prasowe,IS PAN,Almanach 1944-59; www.filmpolski.pl

Ikon.:J.Żebrowski; P. jako Żeleznow (Wassa Żeleznowa),karyk., repr.Express Wiecz. 1953 nr.47; Z.Ziomecki:Portret,karyk.,rys.,tusz,repr. Fot. -MKWarszawa; Fot.-ISPAN, IT Warszawa, MTWarszawa

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1910-200 t.III, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk Warszawa 2017

217 zdjęć w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji