Autorzy

Trwa wczytywanie

Aleksander Wat

WAT Aleksander
(ur. 1 maja 1900, Warszawa, Polska - zm. 29 lipca 1967, Antony koło Paryża, Francja)

Pisarz, tłumacz z języka rosyjskiego, francuskiego i niemieckiego. Naprawdę nazywał się Aleksander Chwat. Jego ojcem był Mendel Michał Chwat, a matką Rozalia z domu Kronsilber. Siostrą pisarza była znana w międzywojniu aktorka Seweryna Broniszówna. Wat zdał maturę w 1918 roku w Gimnazjum Rocha Kowalskiego w Warszawie i do 1926 roku studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. W 1918 roku założył z Anatolem Sternem grupę futurystyczną, która organizowała ekscentryczne wieczory literackie i brała udział w awangardowych wydawnictwach. Wraz ze Sternem redagował jednodniówki futurystyczne, między innymi "Tak" w 1919 roku, "To są niebieskie pięty, które trzeba pomalować" i "Gga. Pierwszy polski almanach poezji futurystycznej" w 1920 roku. Jesienią 1919 roku Wat wydał "Ja z jednej strony i ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka" - zaskakujący i prowokujący czytelników poemat prozą. W okresie futurystycznym napisał jeszcze kilkanaście utworów poetyckich, ogłoszanych w czasopismach. We wczesnych latach dwudziestych poeta związany był z "Nową Sztuką", "Zwrotnicą" i "Almanachem Nowej Sztuki". W 1924 roku wstąpił do ZZLP. W tym samym roku założył wraz z malarzem Henrykiem Berlewim i poetą Stanisławem Bruczem biuro ogłoszeniowo-reklamowe "Reklamo-Mechano", w którym próbowano stosować poetykę i stylistykę awangardową w tekstach użytkowych.
W połowie lat dwudziestych Wat zajął się przede wszystkim tłumaczeniami z literatury rosyjskiej, francuskiej i niemieckiej. Przełożył wówczas między innymi "Braci Karamazow" Fiodora Dostojewskiego. W 1927 roku ożenił się z Pauliną Lewówną. W tym samym czasie rozpoczął współpracę z Towarzystwem Wydawniczym "Rój". W 1927 roku Wat wydał także powieść "Bezrobotny Lucyfer". W tym czasie zainteresował się problematyką społeczną i polityką. Brał udział w spotkaniach i zebraniach grup zafascynowanych marksizmem. W 1929 roku współinicjował założenie "Miesięcznika Literackiego", pisma związanego z KPP. Dwa lata później pismo zostało rozwiązane, a redakcję, w tym Wata, aresztowano.
W 1930 roku Wat stał się członkiem Polskiego PEN Clubu. Od roku 1932 aż do 1939 pracował jako kierownik literacki wydawnictwa Gebethner i Wolff. Po wybuchu II wojny wyjechał do Lwowa. Tam pracował w redakcji "Czerwonego Sztandaru". W styczniu 1940 roku został wraz z grupą polskich pisarzy aresztowany przez Rosjan. Był więziony we Lwowie, Kijowie i Moskwie. Potem wywieziono go w głąb ZSRR. W listopadzie 1941 roku zwolniono go na mocy amnestii, wtedy odnalazł żonę i syna. Dotarł do Ałma Aty i został otoczony opieką polskiej ambasady. Po wyjściu Armii gen. Andersa pozostał w ZSRR i pełnił funkcję przedstawiciela rządu londyńskiego w Kazachstanie. W marcu 1943 aresztowano go za odmowę przyjęcia radzieckiego paszportu. Z więzienia został zwolniony po około trzech miesiącach, w Rosji sowieckiej przebywał jednak aż do 1946 roku.
Po powrocie do Polski, do 1948 roku, Wat sprawował funkcję redaktora naczelnego Państwowego Instytutu Wydawniczego. W latach 1947-49 współredagował tygodnik "Odrodzenie". Zasiadał również - w latach 1947-63 - w Zarządzie Polskiego PEN Clubu. Drukował w "Kuźnicy" i "Twórczości". Włączył się intensywnie w polskie powojenne życie literackie, ale stopniowe ograniczanie swobody twórczej i socrealistyczne dyrektywy sprawiły, że poeta ponownie zamilkł.
W styczniu 1953 roku Aleksander Wat zapadł na ciężką chorobę - tak zwany zespół opuszkowy Wallenberga - która wywoływała między innymi ostre bóle głowy i powodowała niezdolność do pracy. Pisarz podjął leczenie za granicą - w 1954 roku wyjechał do Szwecji, a od 1955 do 1957 roku przebywał na południu Francji. Mimo choroby Wat starał się pisać. W 1957 roku, po kilkudziesięciu latach milczenia Wata-poety, ukazał się tom zatytułowany "Wiersze", przyjęty przez krytykę i czytelników z ogromnym zainteresowaniem i uznaniem, które przyniosło autorowi nagrodę "Nowej Kultury". W 1962 roku ukazały się "Wiersze śródziemnomorskie".
W 1963 roku Wat ostatecznie wybrał status emigranta i pozostał na Zachodzie. Drukował w paryskiej "Kulturze", bywał zapraszany do Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. W grudniu tego roku Watowie opuścili Francję i udali się do Berkeley w Kalifornii. Wat został stypendystą w Center for Slavic and East European Studies. Poczuł się lepiej, ale była to tylko chwilowa poprawa. W 1964 pisarz poważnie myślał o samobójstwie. Choroba czyniła postępy i pisanie przychodziło mu z coraz większym trudem. Zaczął nagrywać swoje wspomnienia i rozmowy z Czesławem Miłoszem na magnetofon. Tak powstała słynna opowieść biograficzna "Mój wiek", wydana ostatecznie w 1977 roku.
W lipcu 1965 Wat wrócił do Francji. Tutaj nadal pracował i uzupełniał wspomnienia, pisząc między innymi "Kartki na wietrze". W 1966 i 1967 roku Watowie wyjeżdżali na Majorkę. Tutaj poeta czuł się na tyle lepiej, że mógł przygotowywać ostatni tom wierszy zatytułowany "Ciemne świecidło". 29 lipca 1967 roku Aleksander Wat popełnił samobójstwo.

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji