Osoby

Jerzy Ronard Bujański (29 września 1904 Kraków – 13 września 1986 Kraków)

aktor, reżyser, dyrektor, kierownik artystyczny i literacki teatru, pedagog, teatrolog

Ukończył Miejską Szkołę Dramatyczną w Krakowie (1923) i polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim (w 1930 doktorat – praca Wyspiański – człowiek teatru). De­biutował w zespole Reduty w Wilnie (1925) rolą Xawerego (Turoń Żeromskiego), ponadto zajmował się tam recytacją i teorią żywego słowa. Od 1927 prowa­dził międzywydziałowy lektorat wymowy na UJ. W sezonie 1929/30 był kierownikiem literackim, aktorem i reżyserem Teatru Miejskiego w Łodzi za dyrekcji Karola Adwentowicza, w sezonie 1930/31 jako stypendysta Funduszu Kultury Narodo­wej kontynuował studia teatrologiczne i reżyserskie w Berlinie. W sezonie 1931/32 wykładał w Warszawskiej Szkole Dramatycznej i sprawował kierownictwo artystyczne Teatru w Pomarańczarni, dającego spektakle dla dzieci. W sezonie 1932/33 był aktorem i współkierownikiem artystyznym Teatru Na Pohulance w Wilnie, kierował też pracami działającego przy nim Studia Teatralnego, wy­dawał periodyk „Front Teatralny” poświęcony spra­wom studia. W latach 1933–35 był aktorem, reżyserem i kierownikiem literackim Teatru Kameralnego w Warszawie (Wróg ludu Ibsena, Mazepa Słowackiego, Dyktator On Zawieyskiego, To więcej niż miłość Bus-Fekety’ego), w latach 1935–38 reżyse­rował i gościnnie występował w Teatrze Miejskim w Łodzi (Trafika pani generałowej Bus-Fekety’ego). Od maja 1938 i w sezonie 1938/39 był dyrektorem teatru wileńskiego. Istotne miejsce w jego działalności artystycznej zajmowały prace programowe i reżyseria radiowa w rozgłośniach Kra­kowa, Warszawy i Łodzi.

W czasie wojny brał udział w konspiracyjnym życiu Krakowa, w 1944 pracował w radiostacji powstańczej w Warszawie. Po wojnie, w 1945 (do lipca) był pierwszym dyrektorem Starego Teatru w Krakowie (reżyserował Męża doskonałego Zawieyskiego, Dzień jego powrotu Nałkowskiej, Cyda Corneille’a – Wyspiańskiego), był inicjatorem i kierownika Studia Teatralnego przy tej scenie, równocześnie lektorem na UJ, organiza­torem, dyrektorem i redaktorem naczelnym krakowskiej rozgłośni Polskiego Radia (1945–50). Ponadto w latach 1945–47 grał gościnnie i reżyserował w Teatrze Miejskim w Opolu (Konrad w Dziadach Mickiewicza, tytułowa w Hamlecie Shakespeare’a), Teatrze Kameralnym TUR w Krakowie (Tartuffe w Świętoszku Moliera), Teatrze Miej­skim w Sosnowcu. W następnych latach współpracował m.in. ze Starym Teatrem w Krakowie (1949–63): Krzyk jarzębiny Ku­backiego, Maturzyści Skowrońskiego, Cienie Sałtykowa-Szczedrina, Druga pułapka miłości Marivaux, Henryk IV Pirandella, Kolega Simmla, Uczta morder­ców Wydrzyńskiego; z Teatrem Młodego Widza w Krakowie (1948, 1953): reżyseria i rola tytułowa w Mistrzu Piotrze Pathelinie w opracowaniu Adama Polewki, Awantura w Chioggi Goldoniego; z Teatrem im. Żeromskiego w Kielcach (sezon 1953/54): reżyseria i rola Nicka w Marii Stuart Słowackiego; z Operą i Operetką w Krakowie (1955–65): kilkakrotnie wzna­wiany Straszny dwór Moniuszki, Krysia leśniczanka Jarno; z Teatrem Młodej Warszawy (1957); Teatrem Zagłębia w Sosnowcu (1957, 1959): Kobieta bez skazy Zapolskiej, Ożenek Gogola; Teatrem Muzycznym w Szczecinie (sez. 1960/61): Król włóczęgów Frimla; z Operą Bałtycką w Gdańsku (sez. 1963/64): Konrad Wallenrod Żeleń­skiego. W latach 1961–70 był twórcą i kierownikiem artystycznym Teatru Małych Form przy Krakowskiej Estradzie.

Opubliko­wał wiele prac na tematy teatralne i radiowe, był twórcą słuchowisk, adaptacji, scenariuszy. W 1985 w Krako­wie ukazała się jego praca Starego Teatru druga młodość. W krakowskiej PWST uczył wymowy, wiersza i gry aktorskiej (1948–57).

Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1986/87, tom XXVIII, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1993. Zachowano część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.

Bibliografia

Teatralia

• Reduta żywego słowa (Chorąży żywego słowa), Gebethner i Wolff, Warszawa, Kraków, 1929;
• Autor, aktor i reżyser : (profile ludzi teatru niemieckiego) : skrót wędrówek, rozmyślań i impresji teatralnych, Łódź 1939 [sylwetki Leopolda Jessnera, Maxa Reinhardta, Karla Heinza Martina];
• Rok 1846 w Krakowie : montaż historyczny, E. Kuthan, Warszawa 1946 (wraz z Kazimierzem Lepszym);
• Wolność – Równość – Niepodległość : sceny historyczne z życia Tadeusza Kościuszki, Główny Komitet Kościuszkowski, Kraków 1946 [współautorzy: Henryk Mościcki, Józef Władysław Reiss];
• Słownictwo teatralne w polskiej dramaturgii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław 1971;
• Wteatrwstąpienie (rzecz o aktorze - romans nietypowy), Wydaw. Literackie, Kraków 1981 [powieść];
• Starego Teatru druga młodość, Wydaw. Literackie, Kraków 1985;
• Narodziny Zaczarowanej Dorożki. Szkice do portretów – Władysław Broniewski, Konstanty Ildefons Gałczyński, Adam Polewka, Jan Wiktor, Jerzy Zawieyski, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1989.