Osoby

Trwa wczytywanie

Maria D'Alphonse

ALPHONSE d' Maria Irena (6 maja 1910 Kalisz – 13 marca 1984 Skolimów koło Warszawy),

reżyserka, aktorka, kierowniczka artystyczna teatru.

Była córką Józefa d'Alphonse i Anastazji Kazimiery z domu Nowak. Ukończyła gimnazjum humanistyczne. W 1931–34 była słuchaczką Instytutu Reduty w Warszawie i w 1933 debiutowała rolą Marysi w Murzynku, pokazywanym od czerwca 1933 w objeździe, a od września tego roku w siedzibie Instytutu w Warszawie. W 1934 zdała egzamin aktorski ZASP–u i do 1939 należała do Zespołu Reduty. W 1935 brała udział w objeździe Reduty po Pomorzu i występowała między innymi w Gdańsku. Grała: Stefcię (Teoria Einsteina), Marysię (Murzynek), Służącą (Pierścień wielkiej damy), Żywię (Podanie o Piaście). Współpracowała z Teatrem Szkolnym Reduty, gdzie zagrała na przykład Dworkę w Żakach krakowskich. Była asystentką Marii Dulęby oraz opiekowała się młodzieżą Okopu (1937–39).

Lata II wojny światowej i okupacji niemieckiej przeżyła w Warszawie. Przez pewien czas była kelnerką w Café Clubie; aresztowana w marcu 1940, dziewięć miesięcy była więziona na Pawiaku; od 1941 do wybuchu powstania pracowała jako urzędniczka.

Po wojnie mieszkała i pracowała w Poznaniu. W 1945–48 uczyła dykcji w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Polskim. Od sezonu 1945/46 była głównym reżyserem w Miejskim Teatrze dla Młodzieży (od 1 września 1946 Teatr Aktora i Lalki, od 1 grudnia 1949 Teatr Młodego Widza). Reżyserowała między innymi: Królewnę Śnieżkę i siedmiu karłów, Kota w butach, O krasnoludkach i sierotce Marysi, Zmarznięte serce, Czerwonego Kapturka, Słowika, Laleczkę z saskiej porcelany, Pastorałkę Leona Schillera, Podanie o Piaście (grała Korynę), Dzieci pana majstra, Biedulkę (grała rolę tytułową), Góry Worobiowe, Królową śniegu, Młodą Warszawę. Latem 1947 brała udział w objeździe ze sztuką Mecenas Bolbec i jego mąż, którą reżyserowała i wystąpiła w roli Kolette Bolbec.

Znakomity fachowiec, zakochana w pracy dla dzieci i z dziećmi, była wierna tej scenie od początku do końca i aktorski poziom jej w dużej mierze teatr zawdzięcza

pisał Henryk Ryszard Żuchowski. Od 1 stycznia 1952 po włączeniu Teatru Młodego Widza do Teatrów Dramatycznych, reżyserowała także w Teatrze Polskim, Nowym, Komedii Muzycznej, na przykład Poemat pedagogiczny, 4:0 dla ATK, Podlotka, Panią Dulską na rozdrożu.

Od 1 maja 1953 objęła kierownictwo artystyczne Teatru im. Fredry w Gnieźnie i pełniła je do 30 września 1955; reżyserowała: Okno w lesie, Takie czasy, Śluby panieńskie, Marię Stuart Słowackiego. Od 1 października 1955 do 30 września 1958 była kierowniczką artystyczną sceny toruńskiej Teatru Ziemi Pomorskiej, wystawiła między innymi: Małżeństwo Kreczyńskiego, Lato w Nohant, Męża i żonę, Damę kameliową, Ostry dyżur, Tramwaj zwany pożądaniem, Zaczarowane koło. Od 1 października 1958 do końca sezonu 1974/75 nadal pracowała w Toruniu (od 1960 Teatrze im. Wilama Horzycy).

W 1960 zdała egzamin reżyserski. Reżyserowała między innymi: Powrót Alcesty (1958), Ożenić się nie mogę (1959), Nie igra się z miłością (1960), Sen nocy letniej (1961), Wesołe kumoszki z Windsoru (1962), Obronę Ksantypy (1963); Dom lalki, Grzech – 1964; Żabusię (1966), Pigmaliona, Przedwiośnie – 1968; Wujaszka Wanię (1971), Tajemniczy ogród (1972), Podłużną walizkę (1974), Brata marnotrawnego (1975). Współpracowała ze sceną w Bydgoszczy, gdzie w 1959 wystawiła: Kaprys, Prawo męża, Latające talerze oraz z Teatrem im. Jaracza w Olsztynie (Poskromienie złośnicy, 1962). Od 31 sierpnia 1975 przeszła na emeryturę, ale reżyserowała jeszcze na scenie toruńskiej, między innymi Pułapkę na samotnego mężczyznę (1976), Taaką rybę (1978) oraz występowała w niewielkich rolach: Ciotki Iwony (Iwona, księżniczka Burgunda, 1977), Gospodyni (Płaszcz, 1978), Siostry Joanny (Zakonnica, 1979).

Była reżyserką o tradycyjnym warsztacie; najchętniej reżyserowała sztuki kameralne, psychologiczne, jej specjalnością były też komedie obyczajowe i bulwarowe. Ceniono ją za rzetelne opracowania przedstawień, umiejętność wnikliwej analizy postaci, precyzyjnego puentowania dialogu i dowcipu scenicznego, zarzucano brak odkrywczych rozwiązań scenicznych i powolne, nużące tempo spektakli.

Nie była reżyserem–inscenizatorem. Hołdowała tradycyjnej szkole teatru. Na scenie musiały być trzy ściany, prawdziwe meble, a praca z aktorem opierała się na uważnej analizie tekstu

(Nowości. Dziennik Toruński).

Nie założyła rodziny, całe życie opiekowała się młodymi adeptami sztuki aktorskiej, przygotowując ich do zawodu. Była barwną, oryginalną postacią, szanowaną za oddanie teatrowi i pasje społecznikowskie. Od 1980 mieszkała w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.

 

Bibliografia: 

Almanach 1983/84; Ciecierski: Zwyczajne życie, Ciesielski: Teatr pol. w Gdańsku, XX lat sceny gnieźnieńskiej; O zespole Reduty s. 300, 304, 355, 413; 80 lat t. w Toruniu; Osiński: Pamięć Reduty (il.); 50 lat sceny toruńskiej [Toruń 1970]; Poznański Teatr Lalki i Aktora 1945–1985 [Poznań 1985]; T. Pol, w Poznaniu 1875–1975; H.R. Żuchowski: Alfabecik Zarewicza, Lublin 2002; H.R. Żuchowski: Teatr dla młodych widzów w Poznaniu w latach 1945–1952 [Lublin 1992]; Nowości Dz. Toruński 1971 nr 73 (wywiad z A.; il), 1984 nr 81, 2004 nr 168 (il.); Pam. Teatr. 1960 z. 2 s. 289, 1999 z. 2 s. 40 (il.), 58, 61, 67, 69, 2012 z. 3–4 s. 50, 51; Programy, IS PAN (m.in. Podłużna walizka, T. im. Horzycy w Toruniu, 1974, sylwetka A.; il.); Akt chrztu nr III–12/89/1919, Arch. USC Warszawa; Akt zgonu nr 32/1984, USC Konstancin–Jeziorna, Akta (fot.), ZASP; Almanach 1944–59.

Ikonografia: 

NOT (T. Nowicki): Portret, karyk., rys., oł. – MNPoznań; J. Tereszczenko: Portret w grupie kilku kobiet Wigilia w 1940 w szpitalu więziennym, oł., papier, 1941 – Muzeum Niepodległości Warszawa; W. Bartoszewicz: Portret, rys., 1948 – Bibl. Raczyńskich Poznań; Fot. – ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, Instytut Sztuki PAN Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji