Osoby

Trwa wczytywanie

Józef Grzywiński

GRZYWlNSKI Józef (20 II 1840 Lipno - 16 V 1903 Lwów), aktor. Spotykana w oprac., dzienna data zgonu 19 V jest błędna. Był synem Aleksandra i Anieli G., bratem -> Stefana G. Uczył się w Piotrkowie, a potem w Szkole Weterynaryjnej w Warszawie. Od ok. 1860 brał udział w przedstawieniach amatorskich na scenie Warsz. Tow. Dobroczynności, gdzie grał m.ia, Majora ("Po naszemu") i Rotmistrza ("Damy i huzary"). Następnie uczył się u L. Halpertowej, J. Chęcińskiego, J.T.S. Jasińskiego, a także u J. Dobrskiego (śpiew). Możliwe, że przed debiutem w WTR występował przez pewien czas na prowincji. 22 X 1865 debiutował w T. Rozmaitości w roli Orgona ("Dożywocie"). Od 1 I 1866 został przyjęty do zespołu dramatu WTR, gdzie wy­stępował stale do 1900 (niekiedy w zastępstwie także reżyserował). Na gościnne występy wyjechał tylko raz, w maju 1882, do Lwowa.
Okazała postać (był nieprzeciętnego wzrostu i tuszy) oraz głos basowy zadecydowały o jego emploi. W. Bo­gusławski uważał go za aktora "do wszystkiego", a A. Grzymała-Siedlecki pisał: "Głównie z powodu przerostu warunków Grzywiński nigdy nie grywał ról innych, jak tylko neutralne, półkomiczne, większe epizody, rezonerów, ale raczej lakonicznych, dobrych stryjaszków Radostów, powierników młodzieży obojga płci - i w ogóle każdą rolę, której, choć drugoplano­wa, nie wolno zepsuć". Wg J. Kotarbińskiego najlepszy był w rolach "poczciwych ojców i sympatycznych star­ców". Grę G. cechowała żywość, prostota i bezpośred­niość; tusza hamowała jego wrodzony temperament i zmuszała do pewnej statyczności w ruchu i w geście, co często jednak sprzyjało precyzji w podawaniu szcze­gółów. Był znakomitym aktorem epizodycznym, słynął na scenie warsz. ze świetnej dykcji i umiejętności mówie­nia wiersza (zwłaszcza fredrowskiego). Grał doskonale wszelkiego rodzaju szlagonów i mieszczan, wiele ról z komedii A. Fredry. Wyróżnił się i upamiętnił w roli Radosta ("Śluby panieńskie"), którego grał po J. Chomanowskim, na przemian z W. Rapackim, ujmując serdecznością, pełnym życzliwości i ciepła humorem i - wg zgodnej opinii krytyki - był w tej roli bardziej fredrowski, niż Rapacki. Cieszył się powodzeniem w ro­lach: Majora ("Damy i huzary"), Orgona ("Dożywocie"), Pułkownika ("Pan Benet"), Cześnika i Dyndalskiego ("Zemsta"), Janusza ("Pan Jowialski"), Czesława ("Odludki i poeta"), Telembeckiego ("Wielki człowiek do małych interesów"). O G. w roli Cześnika J. Kotarbiński pisał jednak: "Człek korpulentny i okazałej postaci, aktor poprawny, sumienny, dobrze mówiący wierszem, ale na Cześnika za miękki". Inne role: Petryłło ("Miód kasztelański"), Jędrzej ("Mąż z grzeczności"), Szumbaliński ("Posażna jedynaczka"), Kołkiewicz ("Lena"), Telesfor ("Dom otwarty"), Burczyński ("Grube ryby"), Baptysta ("Poskromienie złośnicy"), Gracjano ("Kupiec wenecki"), Kapulet ("Romeo i Julia"), Leonato ("Wiele hałasu o nic"). Na scenie warsz. obchodził jubileusz dwudziestopięciolecia (31 X 1890) i trzydziestopięciolecia pracy aktor­skiej (5 XI 1900, wystąpił wtedy po raz ostatni na scenie w popisowej roli Radosta).
Bibl.: Album teatr. II s. 43-44 (il.); Bogusławski: Siły i środki; Fredro na scenie (il.); Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Hann: Shakespeare w Polsce; Kotarbiński: Ze świata ułudy s. 79, 268; Kreczmar: Polemiki s. 69-70; Owerłło; PSB IX (S. Dąbrowski; tu bibl.); Rapacki: Sto lat; Szczublewski: Teatr warsz.; EMTA 1890 nr 367 (il. ), 371, 1893 nr 528 (il.), 1900 nr 44 (il.), 45, 1903 nr 22 (il.); Jasiński; Krogulski.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa. Bibl. Nar. (Zakład Grafiki).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji