Osoby

Trwa wczytywanie

Henryk Grubiński

GRUBIŃSKI Henryk (15 VI 1846 Warszawa - 14 lub 15 III 1918 Warszawa), aktor, reżyser, dyr. teatru. Był synem Jana G. i Joanny z Orłowskich, prawdopodobnie mężem najpierw - aktorki G., potem mężem -> Ga­brieli Meunier, ojcem pisarza i reżysera Wacława Grubińskiego. Uczył się w Warszawie, a następnie od 1865 pracował jako urzędnik. Wkrótce rozpoczął naukę w warsz. Szkole Dramatycznej pod kier. J. Chęcińskie­go. Od 1867 występował w zespole A. Trapszy, po­czątkowo w Lublinie, następnie w Radomiu, Piotrko­wie, Łodzi, a w 1868 w Kaliszu; od maja 1868 do stycz­nia 1869 występował w Kielcach z zespołem A. Carmantranda i następnie w 1869 z tym samym zespołem w Piotrkowie (styczeń-kwiecień) i Włocławku (wrze­sień). W 1869-73 należał z przerwami do zespołu A. Trapszy, m.in. w Kaliszu (1869), Lublinie (sez. 1872/73), warsz. t. ogr. Alhambra (1873); w 1871 występował w Domu Polskim w Dreźnie; w 1872 grał z zespołem J. Gawęckiego w Częstochowie. 11 IX 1873 debiutował w WTR w roli Vicehrabiego de Chatenay ("Uściskajmy się"), a następnie grał: 17 IX Stefana ("Szlachectwo duszy"), 18 IX Hektora ("Przebudzenie się lwa") i jeszcze w tym samym miesiącu został przyjęty do zespołu dramatu WTR. Początkowo grał role tzw. lekkich amantów (z powodzeniem), później komiczne i charakterystyczne. Grał m.in. Parysa ("Romeo i Julia"), Dolabellę ("Antoniusz i Kleopatra"), Adolfa ("Gałązka heliotropu"), Izydora ("Było to pod Wagram"), Anatola ("Fałszywi poczciwcy"), Floriana Florka ("Ożenić się nie mogę"), Księcia ("Pan Geldhab"), Clavieresa ("Starzy kawalerowie"), Pazurkiewicza ("Żydzi"). Od 1880 występował przeważnie na scenie T. Małego. 22 IV 1882 poślubił tancerkę Gabrielę Meunier. W czerwcu 1882 został zastępcą reżysera, a w listopadzie tego roku reżyserem w zespole farsy WTR. Reżyserował i występował w T. Nowym i T. Małym do czerwca 1889; zrezygnował wówczas ze stanowiska reżysera na rzecz L. Śliwińskiego. W następnych latach występował w dalszym ciągu w WTR. Uczył też w szkole dram. E. Derynga i w Klasie Dykcji i Deklamacji przy Warsz. Tow. Muzycznym (wykładał dykcję i "grę ruchów"). We wrześniu 1900 objął dyrekcję t. łódz. i prowadził go przez trzy sezony do 1903 (w sez. 1900/1901 w sali T. Victoria, w sez. 1901 /02 w nowo wybudowanym T. Wiel­kim, a w sez. 1902/03 znowu w T. Victoria). 8 III 1902 w Łodzi obchodził jubileusz trzydziestopięciolecia pracy aktorskiej, grając swą popisową rolę Wistowskiego ("Grube ryby"). Latem 1902 (od 31 V do 18 VI) zespół łódz. pod dyr. G. dawał przedstawienia w warsz. t. ogr. Bagatela. Dążył do utrzymania sceny łódz. na wysokim poziomie artyst., ale wskutek deficytu zmuszony był zrezygnować z dyrekcji. W marcu 1903 wyjechał z ze­społem łódz. na występy do Petersburga: we wrześniu tego roku odwiedził Łódź z zespołem operetkowym. W następnych latach występował znowu w Warszawie: w 1905 w T. Nowości, od 1906 w T. Rozmaitości, nieco później w T. Letnim i Nowym. Grał wówczas m.in. Wojskiego ("Odsiecz Wiednia"), Księżynę ("Bolesław Śmiały"), Kalba ("Intryga i miłość"), Głodniaka ("Sen nocy letniej"). W pierwszej poł. 1907 był przez pewien czas reżyserem w Kijowie w amatorskim t. pol. Tow. Mi­łośników Sztuki, a następnie powrócił na stałe do WTR. W 1911 prowadził w Warszawie przy ul. Kaliksta T. Dramatyczny. W czasie I wojny świat., już jako emeryt, występował w sez. 1914/15 i 1915/16 w T. Letnim w Warszawie.
"Był aktorem uzdolnionym, z dużymi wiadomościami zarówno zawodowymi, jak i ogólnymi, obdarzony smakiem artystycznym"; "w sprawach teatru doświad­czony" (A. Grzymała-Siedlecki); jako człowiek nie­zwykle prawy, bezpośredni w stosunkach z podwładny­mi, "o kryształowym charakterze" (P. Owerłło).
Bibl.: Dąbrowski: Teatr w Lublinie; Filler: Operetka; Grzy­mała-Siedlecki: Świat aktorski; Lipiec: Zelwerowicz i scena łódz.; Owerłło; PSB IX (S. Dąbrowski); Scena pol. w Łodzi s. 13, 17, 30-35, 167-196; Sikorski: Szkoła Aplikacyjna s. 7; T. Staniszewski: Siedmiolecie teatru polskiego w Kijowie, War­szawa 1912 s. 5-7; Szczublewski: Teatr warsz.; EMTA 1889 nr 290, 1893 nr 532 (il.), 1902 nr 11; Kur. codz. 1869 nr 32; Kur. warsz. 1868 nr 268, 1903 nr 259, 1918 nr 74; Tyg. ilustr. 1890 nr 49 (il.), 1918 nr 12 (il.); Afisze Bucholtzów, WAPLublin; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16; Chomiński; Jasiński.
Ikon.: Fot. pryw. - IS PAN, SPATiF, Warsz. Tow. Muzycz­ne (tbl. dla L. Gudowskiego), zb. S. Helsztyńskiego.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji