Czesław Knapczyński
KNAPCZYŃSKI Marceli Czesław ( 30 X 1863 Lwów - 4 VI 1927 Warszawa), aktor, reżyser. Wg aktu zgonu ur. w 1856 w Kaliszu, wg pozn. akt meldunkowych 30 IX 1860 w Warszawie. Był synem - Leona Michała K. i Emilii z Kopystyńskich, bratem -> Józefy K. i -> Emilii Podwyszyńskiej, mężem -> Zenobii K., później -> Marii Kordeckiej. W 1880-81 występował w zespole M. Trapszy w Łowiczu i Lublinie, następnie w zespołach: J. Grabińskiego (1883-84), J. Puchniewskiego (1885-88), J. Szymborskiego w Płocku (1886), Ł. Kościeleckiego m.in. w Łodzi (1888-90). W 1890 ożenił się z aktorką Zenobią Kossowską. W sez. 1890/91 występował w t. pozn., w lecie 1891 w warsz. t. ogr. Wodewil, w sez. 1891/92 z zespołem Ł. Kościeleckiego w Petersburgu. Od 1892 do maja 1901 należał stale do zespołu t. pozn.; uczestniczył wtedy w wyjazdach letnich zespołu lub sam wyjeżdżał na występy do warsz. t. ogr., m.in. Belle Vue (1896) i Wodewil (1898). W Poznaniu zdobył sobie dużą popularność jaskrawo granymi rolami komicznymi, jak np. Feliks ("Jadzia wdowa"), Wicek ("Wicek i Wacek"), Fikalski ("Dom otwarty"), Boberley ("Ciotka Karola"). Tutaj też zaczął reżyserować. Od 15 VIII 1901 L. Śliwiński zaangażował go do zespołu farsy WTR i odtąd do 1919 K. stale występował w T. Letnim; ważniejsze role z tego okresu: Harry ("Kilometrożerca"), Charmeuil ("Papa"), Komisarz ("Bęben"), Orgon ("List"), Baron ("Pan naczelnik to ja"). W okresie I wojny świat. był członkiem zarządu zrzeszenia aktorów T. Letniego. W 1919 występował w zespole objazdowym w Wielkopolsce, a także w t. Bagatela w Warszawie, w 1920-21 w T. Praskim, w 1921 był na występach gościnnych w Bytomiu J Katowicach; w 1921-23 należał do zespołu T. im. Bogusławskiego, gdzie prócz ról komediowych grał też charakterystyczne w dramatach, jak np. Bajkow ("Dziady"). W 1923 wrócił do T. Letniego i tu występował do końca życia.
Bibl.: Owerłło; PSB XIII (Z. Wilski); 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 343, 356; Wspomnienia aktorów (S. Turski); EMTA 1901 nr 31; Kur. warsz. 1927 nr 153; Afisze Bucholtzów, WAPLublin; Akt zgonu nr 8755/1, USC Warszawa-Śródmieście; Krzesiński: Raptularz; Mika; Programy, 1S PAN; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Ikon.: Fot. pryw. - IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
