Osoby

Trwa wczytywanie

Józef Poremba

POREMBA, Poręba, Józef, właśc. Józef Jaracz (1895 Krzyż k. Tarnowa – 27 grudnia 1923 Warszawa),

aktor.

Był synem nauczyciela wiejskiego Jana Jaracza i Anny z Kwarcianych, bratem Stefana Jaracza. Uczył się w gimnazjum w Tarnowie, później służył w wojsku i w okresie I wojny światowej znalazł się w obozie jeńców w Taszkencie.

W 1916 wstąpił na scenę w Moskwie, gdzie występował w Teatrze Polskim pod dyrekcją Arnolda Szyfmana i używał początko­wo nazwiska Jaracz; w tymże roku zaangażował go Franciszek Rychłowski do Teatru Polskiego w Kijowie. W 1917 grał również w Moskwie w zespole Nowego Teatru Polskiego pod dyrekcją Bronisława Skąpskiego, w 1918 w Kijowie, najpierw w Teatrze Polskim pod dyrekcją Franciszka Rychłowskiego, następnie tamże w Nowym Teatrze Polskim w sali „Ogniwa”. Po po­wrocie do kraju w sezonie 1918/19 grał w Teatrze Polskim w Warszawie.

Od 1919 do śmierci należał do zespołu Teatru Reduta. Fanatyk idei Reduty, „najwierniejszy z wiernych i najpracowitszy z chętnych” (Józef Szczublewski), rozwinął w tym teatrze ożywioną działalność, oddając cenne usługi Juliuszowi Osterwie w pracy organizacyjnej w pierwszym okresie istnienia tej placówki. W 1919–21 był sekretarzem Reduty, a w latach następnych inspek­torem porządkowym i opiekunem Instytutu Reduty. Jako aktor rozwijał się bardzo szybko, dochodząc do prawdziwych kreacji. Najważniejsze role: Sobek Palac (Pomsta), Michał (Nowy Don Kiszot), Korydon (Szop­ka staropolska), Staszek Szela (Turoń), Sielski (W ma­łym domku), Michaś (Lekkoduch), Andrzej (Ulica dziw­na), Jakub (Judasz K. Tetmajera), Adam (Wielkanoc). Ostatnią rolę grał na scenie Teatru Rozmaitości w listopa­dzie 1923; był to Michał (Rycerz powietrza). Zginął śmiercią samobójczą.

Leon Schiller pisał, że był to „jeden z najzdolniejszych ak­torów młodszej generacji, groźny w przyszłości, jak mówiono, rywal Stefana, twórca wielu, ściśle już redutowo opracowanych i wykonanych ról, przodownik a na­wet kierownik pracy w Instytucie Reduty”; Maria Dulęba nazwała go „najszczytniejszą postacią artysty i ideow­ca”.

Bibliografia

Lorentowicz: T. Polski; Małkowska: Wspomnienia; I. Schiller: Stanisławski; Simon: Spis przedstawień Reduty; J. Szaniawski: W pobliżu teatru, Kraków 1956 s. 176, 179-181, 222; Szczublewski: Reduta (il.); Szczublewski: Żywot Osterwy; Ekran i Scena 1924 nr 1 (M. Orlicz); Kur. warsz. 1923 nr 361, 362; Teatr 1950 nr 8-10 (L. Schiller s. 103; M. Dulęba s. 179).

Ikonografia

K. Lasocki: P. jako Sobek (Pomsta), rys., 1920, repr. Świat 1921 nr 2; Fot. w rolach - IS PAN.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji