Osoby

RESZKE Józefina, zamężna Kronenberg (4 VI 1855 Warszawa - 22 II 1891 Warszawa), śpiewaczka. Była córką Jana R., kontrolera Dyrekcji Drogi Żelaznej, i Emilii z Ufniarskich, znanej śpiewaczki amatorki, siostrą -> Edwarda R. i -> Jana R. Śpiewu uczyła się początkowo pod kier. matki, potem w petersburskim konserwatorium u H. Nissen-Salomon, następnie we Włoszech. Debiutowała 1 VIII 1874 w Wenecji w t. Fenice w partii Małgorzaty ("Faust"); partię Walentego śpiewał jej brat, Jan R. Odniosła ogromny sukces i zo­stała zaangażowana do opery paryskiej. Debiut paryski odbył się 22 VI 1875 w partii Ofelii ("Hamlet" Thomasa). Potem śpiewała na scenie paryskiej partie: Matyldy ("Wilhelm Tell"), Walentyny ("Hugonoci"), Racheli ("Ży­dówka"), Alicji ("Robert Diabeł"). 27 V 1877 osiągnęła ogromny sukces w partii Sitty, w czasie pierwszego wykonania opery "Król Jahore". Od sez. 1877/78 była primadonną opery madryckiej. W grudniu 1879 i na początku 1880, a potem w grudniu tego roku, wystę­powała w mediolańskiej Scali (m.in. w partii Aidy), w 1881 w Londynie, a w sez. 1882/83 ponownie w Hisz­panii i Portugalii (razem z bratem Edwardem R.). W 1883 przyjechała do Polski i od 7 V do 3 VII 1883 występowała w WTR śpiewając partie: Małgorzaty ("Faust"), Aidy ("Aida"), Racheli ("Żydówka"), Seliki ("Afry­kanka"). Całkowity dochód z tych występów przezna­czyła na cele społeczne. We wrześniu 1883 występowała w Krakowie podczas uroczystości związanych z setną rocznicą zwycięstwa pod Wiedniem. W 1884 śpiewała znowu w Paryżu, osiągając wielki sukces w partii Salome ("Herodiada"). W operze tej występowało całe rodzeństwo R. W 1885 wróciła na stałe do Polski, wyszła za Leopolda Kronenberga i opuściła scenę. W ostatnich latach życia występowała niekiedy na kon­certach dobroczynnych. W. Żeleński napisał o jej wy­stępach w Krakowie: "Głos budzi zdumienie i wolu­minem i rozległością skali. Jest to bowiem mezzo­sopran, którego punkt ciężkości tkwi w średnicy, w niskim rejestrze, a mimo to sięga on najwyższych tonów, tak że Józefina Reszke opanowała wszystkie partie dramatycznego sopranu i z nadzwyczajną ła­twością pokonywała największe trudności koloratury! Świetna dykcja, wybitna inteligencja, a nadto wdzięk i prostota interpretacji, pozwalały jej na wzorowe wy­konanie pieśni" (cyt. za J. Reissem).
Bibl.: Album teatr. II s. 23 (il.); EdS VIII (jako Retzske); L. Kronenberg: Wspomnienia, Warszawa 1933 (il.); Owerłło; Reiss: Almanach muz. Krakowa; SMP; EMTA 1883 nr 1 (il.), 1885 nr 106, 392, 1891 nr 387 (il.); Archiwum rodzinne Reszków, MTWarszawa (materiały eksponowane na wystawie "Modrzejewska-Reszkowie-Andrzej Pronaszko", otwartej 18 IX 1966); Chomiński.
Ikon.: E. Viancin: R. jako Małgorzata (Faust), olej. 1876 - MTWarszawa; T. Ajdukiewicz: Portret, olej, ok. 1884 - MN Kraków; A. Olesiński: Portret, marmur, płaskorzeźba na na­grobku, Cmentarz Powązkowski Warszawa; Fot. pryw. i w ro­lach, Bibl. Nar. (Zakład Grafiki), IS PAN, MTWarszawa, SPATiF.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973