Osoby

Trwa wczytywanie

Bronisława Niżyńska

NIŻYNSKA, Nieżeńska, Nijinska Bronisława, za­mężna Singajewska
(8 stycznia 1891 Mińsk Litewski – 22 lutego 1972 Los Angeles),

tancerka, choreograf.

Była córką polskich tancerzy Tomasza NiżyńskiegoEleonory Niżyńskiej z domu Berda, siostrą słynnego tancerza rosysjkiego Wacława Niżyńskiego, żoną tancerza rosyjskiego Singajewskiego[1]. W 1908 ukończyła szkołę baletową w Petersburgu, zo­stała zaangażowana do Teatru Maryjskiego i pozostała w tym zespole do 1911. Już w 1910 uczestniczyła razem z bratem w zorganizowanym przez Siergieja Diagilewa sezonie w paryskim Théâtre du Châtelet. W 1911–14 była solistką Ballets Russes Siergieja Diagilewa; występowała m.in. jako Motyl (Karnawał), Tancer­ka uliczna (Pietruszka).

Po wybuchu I wojny światowej wróciła do Petersburga (wówczas Piotrogrodu), gdzie debiutowała jako choreograf baletu La Tabatière. W 1915–21 przebywała w Kijowie; prowadziła tam własną szkołę baletową i występowała w miejscowej operze. W 1920 wydała książkę Szkoła ruchu. Teo­ria choreografii.

W 1921–24 ponownie należała do zespołu Diagilewa jako tancerka i choreograf. Opracowała choreografię m.in. do baletów: Lis (1922), Wesele (1923), Les Biches (1924). W 1925–27 współ­pracowała jako choreograf z Operą paryską i Teatro Colón w Buenos Aires. W sezonie 1928/29 była cho­reografem w zespole Idy Rubinstein, wystawiła min. poematy choreograficzne z muzyką Maurice’a Ravela: Bolero (1928) i La Valse (1929). W 1930–34 współpraco­wała z Operą Rosyjską w Paryżu. W 1932 zor­ganizowała własny zespół, dla którego opracowała m.in. balet na podstawie Hamleta (muzyka Franza Liszta, sama wykonywała rolę tytułową). Następnie współpra­cowała z Teatro Colón w Buenos Aires, Ballets Russes de Monte Carlo, zespołem Alicii Markovej i Antona Dolina w Londynie.

Sen nocy letniej (A Midsummer Night's Dream, 1935), amerykański film w reżyserii Maxa Reinhardta
z choreografią Bronisławy Niżyńskiej. Fragment Tytania, królowa wróżek.

W czerwcu 1937 przybyła do Warszawy i objęła stanowisko baletmistrza i choreografa Polskiego Baletu Reprezentacyjnego (sezon 1937/38). Przygotowała program występów w czasie Wystawy Paryskiej (prem. 1937; w programie; Le­genda krakowska M. Kondrackiego, Koncert e-moll Fryderyka Chopina, Pieśń o ziemi Romana Palestra), zdobywając Grand Prix w dziedzinie sztuki tanecznej, następnie wy­jechała z zespołem na tournée po krajach europej­skich; w kwietniu 1938 występowała z nim w Krakowie.

W połowie 1938 osiadła w Los Angeles i otwo­rzyła tam własną szkołę baletową; w dalszym ciągu współpracowała jako choreograf z różnymi zespo­łami baletowymi.

Opracowanym przez nią układom zarzucano niekie­dy intelektualizmgeometryczność. „Klasyczka z wykształcenia – pisał jeden z cytowanych przez Tacjannę Wysocką recenzentów – usiłuje klasykę zde­formować, łamać jej linie, nadać jej kanciastość, często groteskowość. Ulega prądom kojarzącym ta­niec ze sportem”.

Bibliografia

Balet, Moskwa 1981; Dictionnaire du ballet moderne, Paris 1957; Dictionary of Ballet, Londyn 1977; Fridrichs Balletlexikon, Hamburg 1972; W. Krassowska: Niżyński, War­szawa 1978; Mamontowicz-Łojek: Terpsychora; Turska: Prze­wodnik; Wierzyński: Wrażenia; Wysocka: Dzieje; WEP; Dan­ce Magasine 1968 nr 8; Teatr 1951 nr 11/12 (A. Szyfman; il.) Afisze, IS PAN.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t.II, PWN, Warszawa 1994. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.

Uzupełnienia bibliograficzne

  • Nancy Van Norman Baer, Bronislava Nijinska. A dancer's legacy. Fine Arts Museum of San Francisco 1986 [zawiera tekst eseju On Movement and the School of Movement (Szkoła ruchu...)];
  • Ewa Stachniak, Bogini tańca, Znak, Kraków 2017.

Przypisy

  1. ^ Informacja nieścisła. Nikołaj Signajewski był drugim mężem Niżyńskiej (1924–1968), pierwsze małżeństwo (1912–1924) zawarła z Aleksandrem Koczetowskim, również tancerzem. (Redakcja ETP)

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji