Osoby

Trwa wczytywanie

Irena Trapszo-Chodowiecka

TRAPSZO Irena, zamężna Chodowiecka (16 II 1868 Kalisz - 8 IV 1953 Lwów), aktorka. Była córką -> Anastazego T. i Anny Eugenii z Ćwiklińskich, siostrą -> Marcelego T., -> Stanisława T., -> Tekli T. Już w 1875 występowała w rolach dziecinnych w zespole swego oj­ca. Później brała udział w przedstawieniach amator­skich Warsz. Tow. Dobroczynności przygotowując się pod kier. ojca do zawodu aktorki. 29 V 1886 debiuto­wała w WTR w roli Adrianny ("Pożar w klasztorze"), a 17 VIII w roli Pauliny ("Stary jegomość"). W początku 1887 zaangażowana do zespołu dramatu WTR, pozo­stała tu do 1906. We wrześniu 1893 wyszła za Edwarda Chodowieckiego i odtąd przez pewien czas używała nazwiska Trapszo-Chodowiecka. Dość często wyjeżdżała na gościnne występy, odwiedzając m.in. Łódź (1892, 1894), Kraków (1893), Częstochowę (1896), Lub­lin (1900), Sosnowiec (1900) i biorąc udział w wyjaz­dach zespołu warsz. do Kalisza (1900) i Wilna (1905). W 1905 występowała też z zespołem M. Gawalewicza w T. w Filharmonii. Nadto często deklamowała na kon­certach i wieczorach recytatorskich w Warszawie i w innych miastach, np. w Lublinie, Radomiu, Ostrowcu. 14 VI 1906 odbył się w warsz. T. Wielkim jej pożegnal­ny występ w roli Emmy ("Córka Jeftego"). Następnie przeniosła się do T. Miejskiego we Lwowie, gdzie pra­cowała do końca swej kariery. Od 29 IV do 1 V 1908 występowała gościnnie w WTR. W 1910 była z zespo­łem lwow. na występach w Wiedniu, a w 1913 w Pa­ryżu. W 1914-15 z częścią zespołu lwow. występowała w T. Polskim w Wiedniu. W czerwcu 1925 była na gościnnych występach w Łucku. 24 III 1922 obcho­dziła w t. lwow. jubileusz trzydziestopięciolecia pracy grając rolę Cecylii Caussade ("Nasi najserdeczniejsi"). W 1927 przeszła na emeryturę, ale jeszcze przez kilka lat od czasu do czasu występowała. Od 1921 wykła­dała w lwow. szkole dram. kontynuując pracę pedag. do 1939. Po II wojnie świat. pozostała we Lwowie i mieszkała tu do końca życia.
Wg J. Leszczyńskiego cechowała ją "zgrabna figurka, głos ciepły, zmysłowy, oko pełne wyrazu, bystre i fig­larne". Działalność scen. rozpoczęła od ról naiwnych, ale wkrótce repertuar jej znacznie się rozszerzył. "Wie­działa jak odtworzyć naiwną gąskę, jak oddać szał mi­łości, wiedziała na czym polega ból dziewczyny, a na czym ból dojrzałej kobiety, umiała wzruszać pięknem duszy i zadziwiać odczuciem szelmy, a dramatyczny, komediowy czy farsowy, poetycki czy realistyczny ton w palcach miała" - twierdził A. Grzymała-Siedlecki - "żywioł nawet, dynamikę swej natury zużytkowała na rzecz świadomych ciężkich trudów aktorskich". Wg Leszczyńskiego, wyróżniał ją przede wszystkim "ar­tyzm w wydobywaniu wszystkich odcieni i subtelności tkwiących w roli". Cieszyła się ogromną sympatią pub­liczności. Zdaniem S. Dąbrowskiego "zdarzały się okre­sy, gdy porwana powodzeniem, entuzjazmem widowni, przekraczała linię swej czarującej kokieterii spłycając czasem charakter roli, prześlizgując się po powierzch­ni". Długo zachowała młody wygląd i dopiero w ostat­nim okresie działalności grała role wyraźnie charakte­rystyczne. W bogatym repertuarze miała takie role jak: Klara ("Zemsta"), Klara ("Śluby panieńskie"), Klara ("Ko­niec Sodomy"), Sylwetta ("Romantyczni"), Kordelia ("Król Lear"), Amelia ("Mazepa"), Margerita ("Pietro Caruso"), Julia ("W sieci"), Diana ("Fantazy"), Joas ("Sędziowie"), Thea ("Łódź kwiatowa"), Żona ("Ich czworo"), Maria ("W małym domku"), Władka ("Aszantka"), Lady Bracknell ("Brat marnotrawny"), Żegocina ("Pan Damazy"). Tabl. 78, 79.
Bibl.: Almanach, Lwów 1911 s. 174 (il.); Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Okręt s.393; Owerłło; EMTA 1886 nr 140, 151, 1893 nr 526 (il.), 1897 nr 48 (il.); Scena pol. 1922 nr 1/2; Teatr 1953 nr 1 (M. Ćwiklińska; tu il.), 11 (S. Dąbrowski, J. Lesz­czyński; tu il.); Afisze, IS PAN.
Ikon.: A. Kamieński: I. i T. Trapszo, rys., 1902 - MTWarszawa; Fot. pryw. i w rolach - Bibl. Nar. (Zakład Grafiki), IS PAN, MTWarszawa, MHKraków, SPATiF.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji