Osoby

Trwa wczytywanie

Antoni Siemaszko

SIEMASZKO Antoni Józef (17 II 1861 Krzewin k. Poniewieża - 24 X 1924 Warszawa), aktor, reżyser. Był synem Józefa S. i Hiacynty z Kukiewiczów, mężem - Wandy S. Ukończył gimn. w Kownie. Następnie uczył się w szkole dram. E. Derynga w Warszawie; de­biutował na popisie 21 VI 1879 w T. Granzowa w roli Kalasantego ("Kosa i kamień"). Tegoż roku wyjechał z zespołem Derynga na prowincję; grał wtedy m.in. w Łodzi i Płocku. Na sez. 1881/82 był zaangażowany do WTR. W sez. 1882/83 występował w Petersburgu w zespole J. Teksla i F. Wesołowskiego. Od 7 VI 1883 i w sez. 1883/84 był aktorem t. krak.; z zespołem krak. występował również latem 1883 w Tarnowie. W sez. 1884/85 pracował w t. lwow.; latem 1885 w warsz. t. ogr. Eldorado. Od 7 XI 1885 ponownie występował w t. krak., gdzie pozostał tym razem na osiem sez., do grudnia 1893. Na występy gościnne wyjeżdżał wów­czas do WTR (lipiec 1886; 1887, 1888, 1893), Lublina (1888), Poznania (kwiecień 1891) i Lwowa (wrzesień 1893). 3 VI 1888 ożenił się w Krakowie z aktorką Wan­dą Sierpińską. W sez. 1893/94 (od grudnia 1893) był aktorem t. lwów., następnie jak się zdaje gościnnie grał w Poznaniu. Od września 1894 zaangażował się po raz trzeci do t. krak. i występował tu do 31 X 1900. W tym okresie występował gościnnie w WTR (17 VII-25 VIII 1895) i Poznaniu (maj 1897). W 1900-06 był aktorem WTR, a w sez. 1906/07 T. Małego w Warszawie; w sez. 1907/08 reżyserem t. pol. Tow. Miłośników Sztuki w Kijowie. We wrześniu 1908 gościnnie występował w krak. T. Ludowym, w sez. 1908/09 pracował jako aktor i reżyser t. łódzkiego. W 1909-14 był po raz czwarty aktorem t. krakowskiego. Podczas I wojny świat. walczył w II Brygadzie Legionów Polskich, dosłużył się stopnia kapitana, odznaczony Krzyżem Walecznych. W sez. 1918/19 był aktorem T. Polskiego w Łodzi, a w 1919-23 T. Polskiego w Warszawie. W styczniu 1921 występował gościnnie w Bydgoszczy. Grał w filmach pol.: "Przygody pana Antoniego" (1913), "Pan Twardowski" (1920), "Karczma na rozdrożu" (1923). Pisał utwory dram., m.in. komedie: "Mąż w powijakach", "Mo­nogram". Adaptował na scenę "Pana Wołodyjowskiego". Był członkiem zasłużonym ZASP. "Gdyby z jego niezwykłymi zdolnościami szło w parze zamiłowanie do zawodu aktorskiego, byłby to może drugi Frenkiel" - twierdził P. Owerłło. Nie znosił jednak systematycznej pracy. "Nigdzie nie zagrzał miejsca, co kilka lat widziano go w innym teatrze, zaw­sze zajętego projektami zrobienia wielkiego majątku". W pierwszym dziesięcioleciu swej działalności nie od­nosił większych sukcesów. S. Pepłowski narzekał wów­czas, że "dla chwilowego efektu poświęcał całość przed­stawianego charakteru". Wybił się dopiero podczas drugiego pobytu w Krakowie. Sam S. Koźmian pisał wtedy, że "umie grać w stylu utworu". Z temperamentu aktor charakterystyczny, miał udane role w utworach Szekspira, jak np. Spodek ("Sen nocy letniej"), Poloniusz ("Hamlet"); w pol. dramacie romantycznym grał m.in. Grabca ("Balladyna"), Bajkowa ("Dziady"), Majora ("Fantazy"). Najwyżej ceniono go jako aktora komediowego. "Siłę komiczną miał fenomenalną. Rola niejako sama mu się stawiała paroma improwizowanymi rysami. Kil­koma pozornie nic nie znaczącymi kreskami umiał na twarzy swojej narysować doskonały portret odtwa­rzanej postaci" (Owerłło). Grał co najmniej jedenaście ról w komediach Fredry. W "Zemście" - wg Owerłły - "mimo niepokaźnej sylwetki wydobywał wspaniale cha­rakter Cześnika"; na ogół jednak wyżej stawiano w tej komedii jego Papkina. "Miał całą galerię kontuszowców i szlachciców z nowszej komedii. Utracjusze, letkiewicze, bracia-łaty, skarlałe typy, bankruci-szlagoni, cały ten deklasujący się świat polsko-ziemiański miał w nim doskonałego odtwórcę". Wśród ról tego rodzaju należy wspomnieć tyt. w "Panu Damazym", Dzieńdzierzyńskiego ("Rozbitki"), Teofila ("Głupi Jakub"), Klepackiego ("Wicek i Wacek"). Kilka świetnych postaci stworzył w utworach Zapolskiej, jako Szwarcenkopf ("Małka Szwarcenkopf"), Stary Firułkes ("Jojne Firułkes"), Dulski ("Moralność pani Dulskiej"), Daum ("Panna Maliczewska").
Bibl.: Almanach, Lwów 1911 (il.); Błeszyński: Glikson s. 11, 13, 15, 29, 53, 60; Fredro na scenie; Gliński: Teatr w Peters­burgu I s. 31; Got: Teatr Koźmiana; Grzymała-Siedlecki: Paw­likowski; Hann: Shakespeare w Polsce; Koźmian: Teatr (il.); Lorentowicz: T. Polski; Okręt s. 388-389; Owerłło; Pepłowski: Teatr we Lwowie II; T.M. Staniszewski: Siedmiolecie teatru polskiego w Kijowie, Warszawa 1912 s. 7; T. Polski 1913-23 s. 75; EMTA 1886 nr 133, 147, 148, 1895 nr 30; Ilustr. Prz. teatr. 1921 nr 23 (W. Prokesch; tu il.); Kur. warsz. 1924 nr 301; Scena pol. 1923 z. 7-12, 1924 z. 3 (A. Zelwerowicz); Afisze, IS PAN.
Ikon.: K. Sichulski: Portret, olej - T. im. Słowackiego, Kra­ków ; S. Fabijański: Portret (tbl. Grupa artystów krakowskich), rys., 1893 - MTWarszawa; S. Janowski: S. jako Szwarcen­kopf (Małka Szwarcenkopf), rys., 1897, repr. Życie 1897 nr 5; NN: Portret, rys., 1915 - MTWarszawa; K. Sichulski: Port­ret, karyk., rys., 1915, repr. Sztuki Piękne 1931 nr 3; L. Gottlieb: Portret, rys., ok. 1917, repr. - IS PAN; E. Głowacki: S. jako Szpakowski (Polityka), karyk., rys., 1919, repr. Tyg. ilustr. 1919 nr 42-44; Fot. pryw. i w rolach - Arch. m. Kra­kowa i woj. krak., Bibl. Nar. (Zakład Grafiki), IS PAN, MH Kraków, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

3 zdjęcia w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji