Osoby

Trwa wczytywanie

Władysława Ordon-Sosnowska

ORDON Władysława, z Rybickich, 1. v. Sosnowska, 2° v. Feistowa (2 IX 1879 Rembieskie pow. Sieradz - 18 VII 1933 Warszawa), aktorka. Była córką ziemiani­na Jana Nepomucena Rybickiego i Władysławy z Kiedrzyńskich, żoną - Józefa Sosnowskiego. Jej ojciec, pozbawiony majątku za udział w powstaniu stycznio­wym, był potem dzierżawcą, a w końcu zamieszkał w Warszawie. Tu O. uczyła się w gimn.; jednocześnie bra­ła podobno (potajemnie) lekcje gry aktorskiej u A. Rakiewiczowej. Występowała także w t. amatorskim. Wkrótce postanowiła zostać aktorką, a wobec sprze­ciwu rodziny uciekła z domu do Sosnowca, gdzie de­biutowała 27 V 1897 w zespole Cz. Janowskiego jako Julia ("Kwiat Tlemcenu"). Od tej chwili używała na scenie pseud. Ordon. W Sosnowcu występowała do września 1897. W 1898-99 była aktorką t. łódz.; z zespołem tego t. występowała w marcu 1898 w Petersburgu, a latem 1898 i 1899 w warsz. t. ogr. Bagatela. W sez. 1899/1900 była aktorką t. lwow., w 1900-09 T. Miejskiego w Kra­kowie (z przerwą w sez. 1906/07, gdy ponownie wy­stępowała w T. Miejskim we Lwowie); od grudnia 1900 do sierpnia 1901 występowała także okresowo w krak. T. Ludowym. 24 VI 1905 w Wiedniu wyszła za aktora Józefa Sosnowskiego i odtąd używała na scenie nazwi­ska Ordon-Sosnowska. W kwietniu 1909 występowała gościnnie w Łodzi. Od jesieni 1909 była zaangażowana w Warszawie do zespołu dramatu WTR; tu pracowała stale do poł. 1927, najpierw na scenie T. Rozmaitości, później w T. Narodowym. Potem przeszła na emery­turę. Na występy gościnne wyjeżdżała wówczas do in­nych miast, m.in. do Kalisza (luty 1910, styczeń 1911), Kijowa (styczeń i luty 1913), Sosnowca (1913), Wilna (marzec 1913, czerwiec 1922, czerwiec 1923), Łodzi (lu­ty 1917, 1922), Lwowa (maj 1922, lipiec, sierpień i wrze­sień 1922, marzec i kwiecień 1926), Białegostoku (1922) i Grodna (luty 1922). Rozwiedziona z Sosnowskim, ok. 1918 poślubiła warsz. kupca i przemysłowca, J. Feista. Zmarła po wadliwie przeprowadzonej kuracji odchu­dzającej.
W młodości zgrabna, giętka i swobodna w ruchu, póź­niej tęga (a nawet otyła), miała nieregularne rysy, ale twarz pełną wdzięku, wyraziste oczy i niepospolity tem­perament, który łączył się jednak z wyraźnym upodo­baniem do finezji. W początkach swojej kariery grała role liryczne i młode amantki. Już wtedy zwracała uwa­gę krytyki, m.in. w tyt. rolach w "Ligii" i "Lenie", jako Anie­la ("Śluby panieńskie") i Rusałka ("Dzwon zatopiony"). Doj­rzałość artyst. osiągnęła na scenach Krakowa i Lwowa, gdzie zasłynęła jako świetna interpretatorka pol. drama­tu współczesnego. Jej talent, zadziwiająco wszechstron­ny, obywał się bez głębszej analizy, był całkowicie intu­icyjny, z łatwością jednak naginał się do różnych sty­lów. Wielokrotnie potwierdzali to autorzy utworów, w których występowała. S. Wyspiański, zachwycony jej kreacją Krasawicy ("Bolesław Śmiały"), sportretował ją w tej roli. T. Rittner, który widział ją w T. Rozmaitoś­ci jako Marię ("W małym domku") pisał o niej z nie mniej­szym zachwytem stwierdzając, że jej zawsze pozostanie "wdzięczny i wierny". Inne wybitne role O. w dramacie Młodej Polski: Panna Młoda ("Wesele"), Młoda ("Klątwa"), Kora ("Noc listopadowa"), Obca ("Skarb"), Hanka ("Moral­ność pani Dulskiej"), Stefka Maliczewska ("Panna Maliczewska"), Hania ("Głupi Jakub"), Julia ("Wilki w nocy"). Miała świetną dykcję i poczucie rytmu, co pasowało ją na doskonałą aktorkę fredrowską. W tym repertuarze grała Zofię ("Damy i huzary"), Wandę Malską ("Dwie bliz­ny"), Paulinę ("Pan Benet"), Anielę ("Śluby panieńskie"). W latach dwudziestych wyróżniała się w rolach charakte­rystycznych, takich jak: Katarzyna ("Spadkobierca"), Małgorzata ("Popas króla jegomości"), Brygida ("Don Juan" J. Zorilli).
Bibl.: Cudnowski; Czempiński: Teatry w Warszawie s. 205 (il.); Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski;Kotarbiński: Ze świa­ta ułudy s. 98; Olszewski: Z kronik teatr. (il.); Owerłło; Rocz. artyst.-lit., Łódź 1899 s. 26; Stokowa: Wyspiański (il.); Express por. 1933 nr 199; Kur. warsz. 1933 nr 197; Pol. Scena i Sztuka 1914 nr 3 (il.); Świat 1933 nr 29; Wiad. lit. 1933 nr 33 (il.); Afisze, Bibl. Jagiell., IS PAN.
Ikon.: S. Wyspiański: O. jako Krasawica (Bolesław Śmiały), pastel, 1903 - MNKraków; Cz. Makowski: Portret, gips, płaskorzeźba, medalion, 1915-MNWarszawa; NN: Portret, brąz, płaskorzeźba, plakieta - Cmentarz Powązkowski War­szawa: K. Sichulski: O. jako Krasawica (Bolesław Śmiały), lit., 1904, Teka Melpomeny; E. Głowacki: Portret, karyk., rys., repr. Pani 1923 nr 6; Fot. pryw. i w rolach - Arch. m. Krako­wa i woj. krak., Bibl. Nar. (Zakład Grafiki), IS PAN, MHKraków, MTWarszawa, SPATiF.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

1 zdjęcie w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji