Osoby

Trwa wczytywanie

Leon Wyrwicz

WYRWICZ Leon, właśc. Haraschin (11 V 1885 Kra­ków - 30 III 1951 Kraków), aktor. Był synem Józefa Haraschina i Julii z Pilarskich. Po ukończeniu szkoły wstąpił do seminarium nauczycielskiego. Zaczął wy­stępować w sez. 1904/05 w T. Ludowym w Krakowie. Grał wówczas niewielkie role, takie jak: Introligator ("Kaśka Kariatyda"), Bernard Kalhorn ("Małka Szwarcenkopf"). W T. Ludowym występował też w sez. 1906/07. Później należał przez pewien czas do zespołu objazdo­wego T. Pilarskiego. Ok. 1910 rozpoczął występy na estradzie jako monologista. Na tym polu zdobył ogrom­ną popularność. Występował w wielu miastach dając samodzielne wieczory humoru, które w całości wypeł­niał swymi recytacjami, albo też wygłaszając swe mo­nologi w programach kabaretów i t. rewiowych, m.in. w krak. T. Nowości (1911-12), w warsz. t. Bagatela (1913), Miraż (1919, 1920), Stańczyk (1922), Niewia­rowskiej (1926), Czerwony As (1929), Morskie Oko (1931, 1932), Alhambra (1933), Cyrulik Warszawski (1936), a także w T. im. Słowackiego w Krakowie (1923, 1924,1929, 1930), w T. Małym we Lwowie (1926, 1927), w T. Polskim w Katowicach (1938). Jako aktor teatr. występował w tym czasie rzadko. W 1914 grał gościnnie w krak. T. Ludowym Antka ("Królowa przedmieścia").
Słynną jego rolą był Dr Grunstein ("Przygody dzielnego wojaka Szwejka"), którego w 1930-32 grał kolejno w T. Słowackiego w Krakowie, T. Polskim w Warszawie, a następnie w objeździe obejmującym m.in. Lwów, Lublin i Gdańsk. Prócz tego grał w 1931 w T. im. Słowackiego w Krakowie rolę Attenota ("Młody las"). Po drugiej wojnie świat. rzadko występował. Z ról teatr. grał w 1945 w T. Powszechnym w Krakowie Dulskiego ("Moralność pani Dulskiej"), w 1949 w T. Domu Żołnierza w Krakowie Froscha ("Zemsta nietoperza"), w w 1950 w T. im. Wyspiańskiego w Katowicach Gzymsika ("Romans z wodewilu"). Monologi swoje, jak np. "A tu się pali", "Przed sądem", "Pogrzeb lotnika" wygłaszał też często przez radio.
Jako monologista stworzył wg określenia T. Trzciń­skiego "typ lokalnego komika ludowego", "czerpiącego elementy tworzywa z pewnego ograniczonego regionu etnicznego i jego odrębnej atmosfery", "z ściśle okre­ślonym zakresem tematyki, zaczerpniętej przeważnie z życia robotniczego krakowskiego przedmieścia i wła­ściwie zawsze z jednym typem centralnym podmiejskie­go proletariusza, dosyć podobnego we wszystkich swych odmianach i pomimo wszelkich różnic zawodu". Wg S. Dąbrowskiego "był niesłychanie plastyczny w świet­nie uchwyconych pół i ćwierć gestach, w zawieszaniu głosu, w naśladowaniu kiepskiej wymowy" - J. Tenner nazwał to "dykcją zamorusaną". Trzciński podzi­wiał tego "piewcę przedmieścia" za jego życzliwość, poczucie stylu, za swoistą ascezę, jako że "nie lada kunsztu wymagało, by w ubraniu codziennym, bez zmiany kostiumów, bez peruk i charakteryzacji, wejść samemu na scenę, zupełnie pustą, z jednym krzeseł­kiem jako rekwizytem i przez dwie godziny trzymać na uwięzi uwagę widza, pobudzając go do ustawicznych wybuchów śmiechu"
Bibl.: Koller: Gawędy; Łoza: Czy wiesz I; Orlicz (il.); PSB IX (A. Woycicki); Sempoliński: Wielcy artyści (il.); Trzciński O teatrze; Dz. pol. 1951 nr 166; Teatr 1951 nr 4/5 (S. Dąbrow­ski; tu il.).
Ikon.: W. Wodzinowski: Portrety, olej, ok. 1917 - własność rodziny W., repr. barwne - IS PAN, MTWarszawa; T. Grott: Portret, olej. 1919 - własność rodziny W.; V. Hofman: Port­ret, olej, 1922 - własność rodziny W., repr. barwne - IS PAN, MTWarszawa; T. Waśkowski: W. jako Dr Griinstein (Przygo­dy dzielnego wojaka Szwejka), 2 akw., ok. 1930 i Portret, olej - MHKraków; T. Waśkowski: Portret, pastel - MTWarszawa; A. Janik: Portret, brąz, 1930 - MHKraków; J.Z. Henelt: Portret, brąz, ok. 1938 - MHKraków: T. Waśkowski: Portret, rys. - MHKraków; T. Waśkowski: Portret, rys., repr. Tyg. ilustr. 1930 nr 40; A. Wasilewski: Portret, rys., repr. K. Kru­kowski: Moja Warszawka, Warszawa 1957; Fot. pryw. i w ro­lach - MHKraków, MTWarszawa.
Film.: 1936 - Bohaterowie Sybiru. Nagrania: Monolog - Arch. Dok. Mechanicznej.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji