Autorzy

WOŁOWSKI Tadeusz Tomasz (15 XII 1889 lub 1891 Warszawa - 7 V 1958 Łódź), aktor, śpiewak, reżyser, dyr. teatru. Był synem - Michała W. i Marii z Dobieckich, mężem -> Czesławy Celińskiej. Uczęszczał do szkoły w Częstochowie, następnie w Chyrowie. Po ma­turze studiował chemię na uniw. lwow., później przeby­wał pewien czas w Grazu, gdzie podobno był uczniem M. Reinhardta. W 1912 zaczął występować w jednym z teatrzyków lwow., w lecie tego roku był z zespołem objazdowym w Szczawnicy i Jaremczu, od jesieni wy­stępował w sali Colosseum we Lwowie, a w sez. 1913/14 w Lublinie (tam ożenił się ze śpiewaczką Czesławą Ce­lińską), w 1914-16 w Częstochowie, w 1916 w zespole H. Czarneckiego w Kielcach i Radomiu, od jesieni tego roku w Warszawie: w T. Współczesnym, potem w Jardin d'hiver i w Mirażu. W lecie 1917 zapewne kierował przez krótki czas T. Artystycznym, występował też u H. Czarneckiego w Piotrkowie. Od września 1918 kiero­wał t. w Radomiu, a od maja 1919 także w Kielcach, gdzie pozostał też po rezygnacji z dyrekcji. W 1920 zorganizował znów zespół teatr, w Radomiu. Od lutego 1921 występował w t. bydgoskim, w sez. 1921/22 w t. lub., w 1922 w zespole objazdowym J. Winiaszkiewicza oraz w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie, w początku 1923 z własnym zespołem operetkowym dawał przed­stawienia w warsz. T. Nowym, potem przez pewien czas pracował jako urzędnik. W sez. 1924/25 był akto­rem i reżyserem w T. Polskim w Katowicach, w 1925 występował w T. Popularnym w Łodzi oraz w T. Lutnia w Wilnie, od jesieni tego roku w T. Nowym w Warsza­wie, w 1926 w warsz. T. Nowości, potem w Wilnie. W 1927 kierował T. Popularnym w Bydgoszczy, następ­nie grał w Krakowie, od lata 1928 do czerwca 1929 w t. Czerwony As w Warszawie. W 1930 kierował t. Mignon, potem występował w warsz. t. Komedia Mu­zyczna i w t. Rewia w Poznaniu. W 1931 kierował t. rewiowym Uśmiech Bydgoszczy, z tym samym zespo­łem pn. Złoty Uśmiech dawał przedstawienia m.in. w Gdańsku. Później nie pracował w t., działał we wła­dzach ZAIKS. Jesienią 1935 występował w Operetce na Chłodnej w Warszawie, potem we Włocławku, w sez. 1936/37 w Powszechnym T. Żołnierza we Lwowie, w 1937-39 reżyserował operetki w T. Wielkim w Warsza­wie, występował też dorywczo w zespołach objazdo­wych. Podczas II wojny świat. przebywał w Warsza­wie, należał do AK, ale jednocześnie, prawdopodobnie za zgodą swych władz konspiracyjnych, współpracował z t. jawnymi. Dostarczał tekstów dla T. Miasta Warszawy i dla wielu t. rewiowych, brał udział w zorga­nizowanym przez Niemców konkursie na sztukę "prze-ciwtyfusową" i otrzymał drugą nagrodę. Występował też dorywczo w T. Miasta Warszawy, a jesienią 1943 kierował t. Dobry Wieczór. Wybuch powstania warsz. zastał go W Karczewie, stamtąd przedostał się do Lublina i od sierpnia 1944 do kwietnia 1945 kierował Departamentem Teatru w Resorcie Kultury i Sztuki PKWN. Później podjął pracę W teatrze. Reżysero­wał i występował w 1945 w Częstochowie i Modlinie, w 1946 w Krakowie, w sez. 1946/47 w t. Lutnia w Łodzi, w 1948 w T. Miejskim w Lublinie oraz t. Osa i Syrena w Łodzi. Od listopada 1948 do kwietnia 1951 był więzio­ny pod zarzutem współpracy z Niemcami, ale został zwolniony przedterminowo. W sez. 1951/52 reżysero­wał i grał w T. Dramatycznych w Częstochowie, w 1952-55 w T. Muzycznych w Łodzi. 6 XI 1954 ożenił się z Marią Szymańską. W 1956 był kierownikiem artyst. T. Muzycznego w Lublinie, współpracował też z zespołami amatorskimi. W sez. 1957/58 reżyserował w t. Lutnia w Łodzi.
Występował przede wszystkim w operetkach, w takich partiach jak: Boni ("Księżniczka czardasza"), Mirko Zeta ("Wesoła wdówka"), Hrabia Rottenberg ("Targ na dziewczęta"), Pfefferkorn ("Druciarz"), John Walsh ("Orłow"). Grywał też role komediowe, jak np. Napoleon ("Madame Sans Gene"), Markiz di Forlipopoli ("Mirandolina"), Filip Labouche ("Rodzinka"). Występował także w rewiach, często jako konferansjer. Grał w kilku filmach, m.in. w "Robercie i Bertrandzie". Reżyserował wiele operetek, m.in. "Księżniczkę czardasza", "Krainę uśmiechu", "Cygańską miłość", "Domek trzech dziewcząt", "Dziewczę z Holandii", a także komedie, jak np. "Klub kawalerów", "Ich czworo", "Śluby panieńskie", "Wodewil warszawski". Napisał kilka utworów dram. (m.in. "Piosenka o kadecie"), librett ope­retkowych (m.in. "Joker") oraz wiele skeczów i tekstów piosenek, a także tłumaczył. Publikował, najczęściej pod pseud. Tauros, liczne felietony i artykuły, m.in. cykl sylwetek aktorów w "Nowej Rzeczypospolitej" w 1938. Pozostawił w maszynopisie pracę "Operetka i jej paradoksy".
Bibl.: Sempoliński: Wielcy artyści; Dz. łódz. 1958 nr 109; Express ilustr. 1958 nr 109; Pam. teatr. 1963 z. 1-4 s. 176-177, 203, 1964 z. 4 s. 419-421; Materiały dotyczące T. Wołowskie­go : rękopisy, dokumenty, zbiór wycinków, życiorys opracowa­ny przez Marię Szymańską, IS PAN.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, zb. Z. Koczanowicza Warszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973