Leopold Matuszyński
MATUSZYŃSKI Leopold (7 V 1820 Warszawa - 10 III 1893 Warszawa), śpiewak, reżyser. Był synem Ja aa M. i Ludwiki z Mallembergów, ojcem - Antoniny M. Pracował w winiarni Krzemińskiego w Warszawie, następnie uczył się śpiewu u K. Kurpińskiego i gry scen. u B. Kudlicza. Debiutował 15 IV 1841 w warsz. T. Wielkim w partii Elwina ("Lunatyczka") i został zaangażowany. W zespole WTR pozostał do końca życia. W 1852 zaczął reżyserować opery; 1 II 1854 został mianowany stałym reżyserem opery i zajmował to stanowisko do 1891. Często wyjeżdżał na zlecenie dyrekcji WTR za granicę, aby zapoznać się z repertuarem i sposobem inscenizacji na scenach franc:, ang. i niemieckich. 1 VI 1876 obchodził jubileusz trzydziestopięciolecia pracy, a 2 II 1892 jubileusz pięćdziesięciolecia. Był też ceniony jako nauczyciel śpiewu; od 1859 uczył w szkole przy WTR, a potem wykładał grę scen. i deklamację dla śpiewaków w warsz. Instytucie Muzycznym. 14 XI 1854 ożenił się z Walerią Biskupską.
Wg J.T.S. Jasińskiego "głos tenorowy dźwięczny, czysty, intonacja pewna, postać przyjemna były pięknymi przymiotami młodego i chciwego pracy śpiewaka". Występował m.in. w takich partiach jak: Zampa ("Zampa"), Masaniello (Niema z Portici""), Ottokar (Wolny strzelec""), Sewer (Norma"), Almaviva ("Cyrulik sewilski"), Edgar ("Łucja z Lammermooru"), Raul ("Hugonoci"), Ernesto ("Don Pasquale"), Stach ("Krakowiacy i Górale"). Niekiedy występował też w partiach barytonowych, jak np. Karol ("Ernani"), partia tyt. w "Makbecie". Ok. 1858 wskutek ciężkiej choroby stracił na pewien czas głos i odtąd występował tylko w lżejszych partiach operowych jak np. Dzidzi ("Hrabina") oraz w operetkach m.in. w "Małżeństwie przy latarniach". Największe zasługi położył jako reżyser operowy. Reżyserował m.in. pierwsze na scenie warsz. przedstawienia "Halki", "Strasznego dworu", "Aidy", "Trubadura", "Fausta". Wprowadził też na scenę T. Wielkiego pierwsze operetki Offenbacha, m.in. "Małżeństwo przy latarniach", "Piękną Helenę". Wg J.T.S. Jasińskiego jako reżyser "dowiódł niejednokrotnie wielkiej znajomości sceny, a przy wykształceniu umysłowym, posiadaniu kilku języków [...] stał się znakomitą podporą w utrzymaniu opery". Tłumaczył libretta wielu oper, jak np. "Paola", "Betli", a także operetek, jak "Orfeusz w piekle", "Sinobrody".
Bibl.: Filler: Operetka; Owerłło; Rulikowski: Teatr warsz.; Sowiński: Słownik muzyków; SMP; EMTA 1889 nr 290, 1892 nr 435 (il.), 1893 nr 533 (il.); Kur. warsz. 1876 nr 120.
Ikon.: F. Tegazzo: Portret, lit. - MTWarszawa, również Mucha 1876 nr 24; Fot. pryw. -IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973