Osoby

KARASIŃSKI Edmund Wiktor właśc. E. Karaś-Karasiński (2 X 1885 Kozłów Szlachecki k. So­chaczewa - 8 XI 1975 Kielce), aktor, śpiewak, reżyser. Był synem Ignacego i Waleni Karaś-Ka-rasińskich, ojcem aktorki Janiny Karasińskiej-Tomaszewskiej. Szkołę średnią ukończył w Łowiczu, nast. uczył się śpiewu u S. Dudzińskiego w War­szawie. Debiutował w 1906 w zespole J. Myszkowskiego w Lublinie, w partii Stolnika ("Halka"). W 1908 został zaangażowany do zespołu operowego w T. Miejskim we Lwowie i był tam do 1917. W 1917 zaangażował się do T. Ludowego (od 1918 pn. T. Powszechny) w Krakowie i do 1919 śpiewał tu partie operetkowe, takie m.in. jak: Agamemnon ("Piękna Helena"), Maksimus ("Lalka" E. Audrana), Pluto ("Orfeusz w piekle"). W 1919 powrócił na jeden sez. do t. lwow.; w sez. 1920/21 występował w warsz. t. Miraż, potem uczestniczył w tzw. sez. operowych w Krakowie; śpiewał m.in. niewielkie, drugorzędne partie, takie jak: Spoletta ("Tosca"), Bricot ("Apasze"), Goro ("Madame Butterfly"). W sez. 1923/24 występował w operetce krak.; wg L. Sempolińskiego tu także reżyserował, m.in. "Królową przedmieścia", "Trójkę hultajską", "Nastroje karnawa­łowe". Od sez. 1924/25 był w T. Polskim w Kato­wicach (występował także w T. Miejskim w Sos­nowcu). Grał tam przede wszystkim w repertuarze dram. m.in. takie role jak: Laszkiewicz ("Kościuszko pod Racławicami"), Bańkowski ("Stary kawaler"), Rastakowski ("Rewizor"), Wójt ("Sędziowie"), Wojtek ("We­sele"), Jasiek Nalepa ("Królowa przedmieścia"), Jeniec ("Gałązka rozmarynu"), Ogrodnik ("Romantyczni"). W roli Laertesa ("Powrót Odysa") 3 IV 1939 obchodził w T. Polskim w Katowicach jubileusz trzydziesto­lecia pracy scenicznej. II wojnę świat. spędził w Krakowie, pracując jako urzędnik. Do teatru po­wrócił w 1945 i do 1947 występował w T. im. Jaracza w Olsztynie, w sez. 1947/48 w T. Komedia Muzyczna w Krakowie, potem w krak. t. Siedem Kotów. Na sez. 1948/49 przeniósł się do T. Miejskiego w Rzeszowie, w 1949-53 grał w T. Młodego Widza w Krakowie, a od lutego 1954 do końca życia w T. im. Żeromskiego w Kielcach. W tym mieście obchodził 27 X 1956 jubileusz pięćdziesię­ciolecia pracy artyst. jako Cześnik ("Zemsta"), 26 V 1966 - sześćdziesięciolecia jako Ciaputkiewicz ("Grube ryby") i w 1973 jubileusz sześćdziesięciopięciolecia jako Pierczychin ("Mieszczanie"). W pocz. swej kariery scen. występował w repertu­arze operowym i operetkowym. Dużą popularność zdobył w ostatnim okresie swojej działalności ja­ko aktor charakterystyczny. J.P. Gawlik nazwał go "bardzo dobrym aktorem o precyzyjnym i dojrzałym sposobie gry doprowadzonym do perfekcji w reper­tuarze realistycznym". Wszystko, co grał "nosiło piętno autentyczności i rzetelności, przez co nawet drobiazgi czy epizody opracowane przez niego mia­ły znamię prawdziwej sztuki". O jubileuszowej roli Cześnika pisano: "Trudno było wymarzyć właści­wszy prezent jubileuszowy dla aktora o wyraźnie zaznaczonej kontuszowej sylwetce"; "Rolę związaną z nazwiskami największych mistrzów sceny polskiej jubilat wypełnił właściwym akcentem słowa i gestu o frenklowskim iście zacięciu. Dzięki temu zy­skał dowód uznania widowni." ("Życie Radomskie" 1956). Rola Ciaputkiewicza zdaniem recenzenta "pasowała do niego jak ulał", "wszyscy znający jubilata odnajdowali w dziaduniu cechującą go ser­deczność połączoną z dyskretnie kostycznym uśmie­chem. W roli tej zademonstrował doświadczenie zdobyte w długiej karierze", "staranności w opra­cowaniu roli i opanowaniu tekstu pozazdrościć może sędziwemu jubilatowi niejeden młody aktor" ("Ży­cie Radomskie" 1966). Do końca życia zacho­wał wspaniały, niski głos i wielki temperament sce­niczny.
Bibl.: Almanach 1975/76; Bar: Dzieje t. krak.; Hist. filmu t. 5; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Nawrat: Repertuar; Sempoliński: Wielcy artyści; Sobański: Teatr Pol. na Śląsku; Żywot: Dwadzieścia sezonów; Życie Lit. 1976 nr 3 (J.P. Gawlik); Życie Radom. 1956 nr 283, 1966 nr 78; Akta (tu fot.), ZASP; Afisze, programy, IS PAN.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN, ZASP. Film.: 1966 - Niekochana (f.).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994