Marian Ośniałowski
OŚNIAŁOWSKI Marian, właśc. M. Woyna-Ośniałowski, pseud. Ryszard Garcza (18 IX 1920 Chocimów w Kieleckiem - 5 XII 1966 Paryż), stor. Był synem Gustawa O. i Marii z Cichowskich; pochodził z rodziny ziemiańskiej. Uczył się w gimn. w Rabce, nast. w Krakowie, gdzie w 1939 zdał maturę. W czasie okupacji niem. mieszkał w Warszawie; aresztowany i więziony, ukrywał się nast. w Sandomierskiem; w 1944 powrócił do Warszawy, brał udział w akcji pomocniczej w powstaniu i został ranny. W 1945 ukazał się drukiem jego pierwszy wiersz; nast. do 1954 nie publikował. W sez. 1945/46 zaczął występować jako aktor w T. Miejskim w Sosnowcu, 1946/47 grał w T. Polskim w Bielsku i Cieszynie. W 1947-49 studiował na Wydz. Reżyserii PWST w Łodzi, ale studiów nie ukończył. Powrócił na scenę; w 1949-50 pracował we Wrocławiu, od 1950 występował w T. Młodego Widza. W 1950 zdał eksternistyczny egzamin aktorski. W sez. 1950/51 występował w T. Dramatycznych w Częstochowie, od marca 1951 i w sez. 1951/52 w T. Miejskim w Świdnicy; w pierwszej poł. sez. 1952/53 w T. Dolnośląskim w Jeleniej Górze; od grudnia 1952 do maja 1953 w T. im. Jaracza w Olsztynie; w 1954, może krótko, w Kaliszu. Na scenie używał niekiedy pseud. Ryszard Garcza. Był nie tylko aktorem, ale i asystentem reżysera oraz pracownikiem technicznym. Przez kilka lat nie miał pracy i stałego miejsca zamieszkania; występował m.in. w rewiach cyrkowych; okresowo pracował jako murarz i tragarz. Od 1954 intensywniej zajął się twórczością poetycką; publikował wiersze w prasie; od 1956 związał się z grupą Współczesności; przekładał wiersze poetów franc; pisał rec. książek poetyckich. W 1961 wyjechał do Paryża na stypendium Centre Culturel Francais. Pozostał na emigracji; dorywczo pracował fizycznie; publikował w paryskiej "Kulturze" i londyńskich "Wiadomościach". Popełnił samobójstwo w Lasku Bulońskim. Grał m. in. takie role, jak: Piotr ("Papa"), Antonio ("Zielony Gil"), Teofil ("Igraszki z diabłem"), Filon ("Balladyna"), Albin ("Śluby panieńskie"), Pan de Sotenville ("Mąż pognębiony, czyli Georges Dandin"), Rostkowski ("Sprawa rodzinna").
Bibl.: Mrozińska: Szkoła; PSB t. 24 (A.K. Waśkiewicz; bibl. i ikon.); Sztandar Młodych 1958 nr 67 (wywiad z O.; il.); Afisze i programy, IS PAN; Akta, MkiS.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
