Janina Zielińska
ZIELIŃSKA Janina (21 stycznia 1893 lub 1898 Warszawa – 29 lipca 1969 Warszawa)
aktorka
Była córką Józefa Zielińskigo i Haliny z Pinińskich, siostrą aktorki Marii Bąbolskiej. W 1913–15 była słuchaczką warsz. Szkoły Aplikacyjnej. Po jej ukończeniu w sez, 1915/16 grała w Teatrze Rozmaitości, m.in. Nike Trojańską (Noc listopadowa) i Annę (Tamten), ale nie miała stałego engagement. W 1916 brała też udział w organizowanych w Warszawie przedstawieniach studenckich grając m.in. Żonę (Nie-Boska komedia). W sez. 1917/18 uczestniczyła w objeździe z Karolem Adwentowiczem, następnie występowała w Lublinie w zespole Henryka Halickiego, a w 1919 w teatrze Ul (możliwe, że w Lublinie była już wcześniej, ale trudno ustalić to z całą pewnością, bo równocześnie działała tam Sabina Zielińska (zob. t. 1). W 1920 występowała znów w zespołach objazdowych, m.in. z Laurą Dunin. W pierwszej połowie 1921 należała do zespołu Teatru Dramatycznego w Warszawie, od lipca 1921 do 1923 występowała w Teatrze Rozmaitości, w sezonie 1923/24 w Reducie, 1924/25 w Teatrze Nowym w Poznaniu, w 1925–27 w zespole Reduty w Wilnie i w objazdach, w sezonie 1927/28 znów w poznańskim Teatrze Nowym, a 1928/291 ponownie w wileńskiej Reducie.
W 1929–33 nie miała, jak się zdaje, stałego engagement, występowała dorywczo w teatrach warszawskich, m.in. w Teatrze Narodowym (1932), Teatrze im. Zapolskiej (1933), a także podobno w Lublinie.
W sezonie 1933/34 należała do zespołu Teatru Wołyńskiego w Łucku. W 1934–38 uczestniczyła w objazdach Reduty, a 1938–39 kierowała (wraz z Stefanem Orzechowskim i Juliuszem Lubicz-Lisowskim) objazdowym zespołem pn. Teatr Ziem Centralno-Wschodnich.
Po II wojnie światowej uczestniczyła w 1945 w organizowaniu Teatru Województwa Kieleckiego. W sezonie 1945/46 występowała w Teatrze Kameralnym TUR w Krakowie, w 1946–54 tamże w Teatrach Miejskich, potem Państwowych Teatrach Dramatycznych, a od 1954 w Starym Teatrze, gdzie pozostała do przejścia na emeryturę (1 września 1967), a i potem grywała niewielkie role.
Wkrótce po debiucie pisano o niej w książce Teatry polskie w Warszawie: „ma bardzo korzystne warunki artystyczne: wzrost dobry, piękne oczy, głos wdzięczny, wybitną inteligencję i pewne tragiczne zamyślenie w wyrazie pełnego melancholii oblicza”. Antoni Sikorski określał jej emploi jako „role amantek dramatycznych i salonowe”.
W początkowym okresie pracy grywała m.in. takie role, jak: Maria (Warszawianka), Julia (Chwast), Pani de Ferieres (Eskapada), Amelia (Mazepa), Bela (Burmistrz Stylmondu), po II wojnie światowej m.in.: Wdowa (Ich czworo), Marcelina (Wesele Figara), Siostra Helena (Port Royal), Pani Helseth (Rosmersholm), Czepcowa (Wesele). Omawiając jej grę w roli Julii (Dom kobiet), Kazimierz Brończyk jako zasługę podkreślał utrzymanie się „w granicach dyktowanych dobrym smakiem i postulatem jedności obrazu”.
Związana w okresie międzywojennym z Redutą należała do osób obdarzanych przez Juliusza Osterwę największym zaufaniem.
Bibliografia
Almanach 1968/69; Czempiński: Teatry w Warszawie s. 261 (il.); Listy Osterwy; Sikorski: Szkoła Aplikacyjna s. 62, 64, 90–91; Simon: Spis przedstawień Reduty; Sto lat Starego Teatru; Szczublewski: Żywot Osterwy; Śmigielski: Reduta; Kur. Warsz. 1916 nr 94, 1921 nr 182; Pam. Teatr. 1990 z. 3/4 s. 546–549, 552; Tyg. Powsz. 1955 nr 31 (K. Brończyk); Akta, ZASP; Akta, Stary T. Kraków; Programy, IS PAN.
Ikonografia
W. Bartoszewicz: Portret, rys., Szkicownik z lat 1947–1951 – Bibl. Raczyńskiego; J. Jurjewicz: Z. w roli, rys., repr. Echo Krak. 1951 nr 124; A. Stopka: Z. jako Pani Kwocka (Epidemia), karyk., rys., tusz, ok. 1953 – MHKraków oraz portr., karyk., rys., – MTWarszawa; Fot. – MTWarszawa.
Filmografia
Materiały – Archiwum TVWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t. II, PWN, Warszawa 1994.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.