Osoby

Trwa wczytywanie

Bogdan Hussakowski

ur. 3 września 1941 roku, Zakopane – zm. 5 listopada 2010 roku, Kraków

Aktor, reżyser, dyrektor teatrów, pedagog.

Ukończył Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie (1963) i Wydział Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (1967). Jako aktor debiutował w stołecznym Teatrze Klasycznym rolą Jehana w Żonie niemej Vojmila Rabadana w reżyserii Stanisława Bugajskiego (1963).

Jego debiut reżyserski, spektakl Jasny, pogodny dzień Leona Pawlika, powstał w krakowskim Starym Teatrze (1966) za dyrekcji Zygmunta Hübnera, którego był wychowankiem. Zrealizował tutaj m.in. Taniec śmierci Augusta Strindberga z Kazimierzem Fabisiakiem i Zofią Niwińską (1967), a także Yermę Federica Garcíi Lorki z wielką rolą Izabeli Olszewskiej (1968).

„Yerma”, reż. Bogdan Hussakowski, Stary Teatr, Kraków, prem. 9 marca 1968. Na zdjęciu: Aleksander Bednarz, Izabella Olszewska.
Fot. Wojciech Plewiński

„Jest tu i mroczna przestrzeń domu, i żar południowego powietrza pól, i misterium nocy – w plamach dekoracji oraz kostiumów, w oszczędnie dozowanych barwach, które jednak wydobywają ogromne bogactwo wizji. Reżyserską rękę znać też w każdym szczególe widowiska, w układach rozśpiewanego i roztańczonego chóru – w surowych ujęciach dialogów – a wreszcie w poprowadzeniu pary głównych bohaterów aż po tragiczny finał” [Bober 1968]. 

„Kurdesz”, reż. Bogdan Hussakowski, Stary Teatr, Kraków, prem. 6 września 1969. Napastliwa kampania prasowa spowodowała zdjęcie sztuki z afisza i rezygnację Zygmunta Hübnera z dyrekcji w Starym.
Na zdjęciu: Wojciech Pszoniak, Zofia Więcławówna, Bolesław Smela, Andrzej Kozak.
Fot. Wojciech Plewiński

Wśród dziewięciu prac Hussakowskiego w Starym za dyrekcji Hübnera znalazły się też: Życie jest snem Pedra Calderóna (1969), Król Mięsopust Jarosława Marka Rymkiewicza (1970), KomediaRadosne dni Samuela Becketta (1972). Reżyser współpracował w tym czasie również z Teatrem Ludowym w Nowej Hucie (Bliźniaki z Wenecji Carla Goldoniego, 1967; Czarowna nocZabawa Sławomira Mrożka, 1968) oraz ze scenami poznańskimi: Teatrem Nowym i Teatrem Polskim (Stara kobieta wysiaduje Tadeusza Różewicza, 1970; Wincenty i przyjaciółka znakomitych mężów Roberta Musila, 1972).

Ważną cezurą w biografii Hussakowskiego stał się rok 1975, kiedy to objął dyrekcję naczelną i artystyczną nowo wybudowanego Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu. Dzięki przychylności władz i dużemu budżetowi przekształcił dotychczas prowincjonalny teatr w scenę znaną w całym kraju. Dla swojej koncepcji teatru „wielkiego śmiechu”, budowanego głównie na wielkiej klasyce, od Arystofanesa do Gogola, teatru ambitnego i jednocześnie skierowanego do szerokiej publiczności, Hussakowski pozyskał wielopokoleniowe grono twórców, głównie krakowskich. Składało się ono z: reżyserów (Jerzy Goliński, Tomasz Zygadło, Zbigniew Mich, Ryszard Major, Giovanni Pampiglione, Walerij Fokin), scenografów (Lidia i Jerzy Skarżyńscy, Wojciech Krakowski, Joanna Braun, Zofia de Ines, Urszula Kenar, Jan Polewka), muzyków (Andrzej Zarycki, Czesław Niemen) i krytyków tworzących dział literacki (Jan Goczoł, Tadeusz Nyczek, Maciej Szybist). Hussakowski stworzył „teatr policentryczny”, w którym znalazło się miejsce dla różnych osobowości twórczych i różnych estetyk, niemniej to jego temperament artystyczny, gust, smak oraz rozległa kultura literacka wyznaczały główne kierunki teatralnych poszukiwań. Sam reżyserował m.in. widowiskowe Tragiczne dzieje Doktora Fausta Christophera Marlowe’a (1975) i olśniewające scenograficznym przepychem Sny Sindbada Żeglarza wg Bolesława Leśmiana (1977), a także udane przedstawienia na scenie kameralnej: Śnieg Stanisława Przybyszewskiego (1977), Tato, tato sprawa się rypła Ryszarda Latki (1977),  Sonata widm Strindberga (1978) – autora, którego wysoko cenił i wielokrotnie wystawiał. „Sonata widm w inscenizacji Hussakowskiego to historia dojrzewania Arkenholza, dochodzenia przezeń do okrutnej – a przecież oczyszczającej prawdy” [Jodłowski 2004 , s. 127]. W czasie swojej opolskiej dyrekcji, którą sprawował do 1979 roku, był też jednym z inicjatorów i organizatorów festiwalu Opolskie Konfrontacje Teatralne „Klasyka Polska”.

„Zdziczenie obyczajów pośmiertnych”, reż. Bogdan Hussakowski, Teatr im. Stefana Jaracza, Łódź, prem. 23 października 1982. Na zdjęciu: Lidia Duda, Marek Kalita, Bożena Rogalska.  Fot. Witold Górka 

W 1979 roku Hussakowski związał się z łódzkim Teatrem im. Stefana Jaracza, którym kierował jako dyrektor naczelny i artystyczny do 1992 roku. Kontynuował tutaj swoje opolskie doświadczenia, tworząc scenę na bardzo wysokim poziomie artystycznym, ze świetnym zespołem, zróżnicowanym i oryginalnym repertuarem, przystającym do deklarowanej formuły „teatru niepokoju intelektualnego, społecznego i moralnego”. Współpracowali z nim reżyserzy czytający nowatorsko polską klasykę, jak Mikołaj Grabowski (Pamiętniki Soplicy Henryka Rzewuskiego, 1980), Maciej Prus (Dziady Adama Mickiewicza, 1984), Tadeusz Bradecki (Pan Jowialski Aleksandra Fredry, 1986). Na afiszu pojawiały się dramaty Szekspira i Moliera, Mikołaja Gogola, Bertolta Brechta i Jeana Geneta. Wiele realizacji przygotował sam Hussakowski, m.in. poetyckie, prapremierowe widowisko sztuki Bolesława Leśmiana Zdziczenie obyczajów pośmiertnych (1982), odznaczające się precyzyjną robotą reżyserską i niezwykłą, nastrojową aurą, „rewelacyjne także w planie aktorskim” [Pawlak 1982].

Wybitnym osiągnięciem była Wielkanoc Augusta Strindberga (1982), jedna z najlepszych inscenizacji tego autora na polskiej scenie, w której wnikliwe odczytanie tekstu i rezultaty umiejętnej pracy z aktorem wzbudziły wielkie uznanie widzów i krytyki. Odkryciem repertuarowym stał się też zapomniany melodramat  Adrianna Lecouvreur Eugène’a Scribe’a i Ernesta Legouvé’a (1985), który Hussakowski przekształcił w atrakcyjne widowisko o naturze teatru (rolę tytułową grała Bożena Rogalska). Dał też premierę Wesela Stanisława Wyspiańskiego (1987), w którym duchy pojawiały się na scenie „widomie”, jak w krakowskiej prapremierze z roku 1901. „Zespołowe, dynamiczne i mocne aktorsko przedstawienie mówiło o niemożności porozumienia się, o bankructwie idei i potrzebie wiary” [Osterloff 1998, s.89].

W ostatnich latach swojej łódzkiej dyrekcji Hussakowski wystawił m.in. Niebezpieczne związki Christophera Hamptona (1988), Sen srebrny Salomei Juliusza Słowackiego (1989), Świętoszka Moliera (1991). Linię ważnych realizacji literatury współczesnej w jego dorobku reprezentowała adaptacja sceniczna Ferdydurke (1986) i wystawienie Ślubu Witolda Gombrowicza (1990).

W latach 1992–1999 Bogdan Hussakowski pełnił funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego krakowskiego Teatru im. Juliusza Słowackiego. Wśród reżyserów, których zaprosił do współpracy, byli m.in. Walerij Fokin, Mikołaj Grabowski, Waldemar Zawodziński i Jan Peszek. Sam Hussakowski zrealizował dwie premiery sztuk amerykańskich: Trzy wysokie kobiety Edwarda Albee’go (1996) i Spętanych Eugene’a O’Neilla (1998), a także Tańce w Ballybeg irlandzkiego dramatopisarza Briana Friela (1993), Wesele Eliasa Canettiego (1994) i polską prapremierę komedii Eduarda De Filippo Wielka magia (1997). Jedyną pozycją klasyczną w reżyserii Hussakowskiego w Teatrze im. Słowackiego była Iluzja komiczna Pierre’a Corneille’a (1993), „bezpretensjonalna zabawa w teatr i zabawa teatrem” [Głowacki 1993].

„Filozofia w buduarze”, reż. Bogdan Hussakowski, Teatr Nowy, Kraków, prem. 29 marca 2009. Na zdjęciu: Dominik Nowak. Fot.: Jakub Falkowski, Jakub Garścia 

W ostatnich latach życia Hussakowski chętnie realizował najnowszą dramaturgię. W łódzkim Teatrze im. Stefana Jaracza wystawił Czarujący korowód Wernera Schwaba (2000), w Teatrze Polskim we Wrocławiu – współczesną tragifarsę Przemysława Nowakowskiego Trzy kobiety wokół mojego łóżka (2003). W Teatrze Śląskim w Katowicach przygotował Jeden dzień Petera Nicholsa (2007), przejmującą sztukę o małżeństwie opiekującym się dzieckiem dotkniętym chorobą. Ostatnie przedstawienia Hussakowskiego to  Filozofia w buduarze według Donatiena de Sade’a (2009, Teatr Nowy w Krakowie) i Mąż zdradzony, czyli Amfitrion Plauta w nowym tłumaczeniu Ewy Skwary (2009, Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach). Przygotował też ze studentami krakowskiej szkoły teatralnej m.in. spektakl 4 x Molier (2003), Choinkę u Iwanowów Aleksandra Wwiedenskiego (2004) i Grę snów Augusta Strindberga (2006).

Spośród przedstawień zrealizowanych w Teatrze Telewizji trzeba przypomnieć: Wierzycieli Augusta Strindberga (1972), Eskurial Michela de Ghelderode’a (1973), Płatonowa Antoniego Czechowa (1976), Korowód Artura Schnitzlera (1986), Wesele Eliasa Canettiego (1989), a także Sprawę kobiet Michała Bałuckiego (1994) i Ewę Jerzego Szaniawskiego (1995). Hussakowski reżyserował ponadto w teatrze muzycznym, zarówno dzieła klasyczne (m.in. Tannhäuser Richarda Wagnera, Teatr Wielki w Łodzi, 1980; Faust Charlesa Gounoda, Opera Śląska w Bytomiu, 1992; Czarodziejski flet Mozarta, Opera i Operetka w Krakowie, 1996), jak współczesne (m.in. Jutro Tadeusza Bairda, Opera Śląska w Bytomiu, 1972; Sonata Belzebuba Edwarda Bogusławskiego, Opera we Wrocławiu, 1977; Teatr Wielki w Warszawie, 1984; Teatr Wielki w Łodzi, 1984). Telewizyjny film muzyczny Jutro, który zrealizował  na podstawie opowiadania Josepha Conrada (1974), został nagrodzony na 11. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Telewizyjnych w Pradze.

Był też Hussakowski laureatem wielu nagród za reżyserię, w tym Nagrody Ministra Kultury i Sztuki (1989). Został uhonorowany m.in. odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1977), Złotym Krzyżem Zasługi (1984), Medalem 40-lecia PRL (1985) i odznaką Zasłużony Opolszczyźnie (1985). W roku 2008 otrzymał Srebrny Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis.

Barbara Osterloff (2017)

 

Bibliografia

  • Hussakowski Bogdan, Dostać teatr na urodziny (rozmawiał Jan Feusette), [w:] 40 lat Teatru w Opolu (1945–1985), redakcja Jan Feusette i Jan Nowara, Wydawnictwo Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu, Opole 1985, s.79–81;
  • Hussakowski Bogdan, [bez tytułu], [w:] Zygmunt Hübner 23 marca 1930 – 12 stycznia 1989, Gdańsk–Kraków–Warszawa 2000, katalog wystawy pod red. Joanny Kozarskiej, Anny Litak i Cezarego Niedziółki, s.65–67;
  • Bober Jerzy, Yerma, „Gazeta Krakowska” nr 71 z 23.03.1968;
  • Głowacki Paweł, Złudzenia, „Tygodnik Powszechny” nr 21 z 23.05.1993;
  • Jodłowski Marek, Hiacynty Strindberga [w:] tenże, Dygresje teatralne. Tom I: Sceny Opolskie, Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu, Opole 2004, s. 125–128;
  • Osterloff Barbara, Mój łódzki Narodowy: od Jana Maciejowskiego do Waldemara Zawodzińskiego (od 1971), [w:] Teatr przy ulicy Jaracza. 110 lat stałej sceny w Łodzi ( 1888–1998), pod redakcją Anny Kuligowskiej przy współpracy Ewy Drozdowskiej, Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi, Łódź 1998, s. 69–98;
  • Pawlak Henryk, Zdziczenie obyczajów pośmiertnych, „Głos Robotniczy” nr 213 z 28.10.1982;
  • Wspaniały reżyser, uwielbiany pedagog (wspomnienia o Bogdanie Hussakowskim zebrała Jolanta Ciosek), „Dziennik Polski online”, 22.11.2010.
4 zdjęcia w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji