Osoby

Trwa wczytywanie

Zbigniew Szczerbowski

SZCZERBOWSKI Kazimierz Józef Zbigniew (9 III 1902 Oświęcim - 21 XII 1979 Warszawa), aktor, reżyser, dyrektor teatru. Był synem Adolfa Sz. i Justyny z Motyczków, mężem aktorki Karoliny Sro­czyńskiej. W 1921 ukończył w Krakowie Dwuletni Miejski Kurs Dram.; w sez. 1920/21, jako stu­dent, występował w krak. T. Powszechnym. Od sez. 1921/22 do 1929/30 (brak go w obsadach w sez. 1923/24) był aktorem T. Polskiego w Poznaniu. Grał tam role niewielkie, często służących, posłańców, komisarzy policji, dyr. hoteli oraz takie, jak: Ksiądz ("Hamlet"), Mularz ("Zemsta"), Ojciec ("Wesele"), Żegota ("Dziady"). W lecie 1924 lub wcześniej (być może w sez. 1923/24) występował w T. Miejskim w Grudziądzu. W sez. 1930/31 był zaangażowany w T. Miejskim w Lublinie; po kilku miesiącach pracy, jeszcze w tym samym sez., zorganizował w Poznaniu T. Narodowy z siedzibą w pozn. Domu Rzemieślniczym. Teatr ten objeżdżał pocz. miasta woj. pozn., w sez. 1932/33 rozszerzył działalność na woj. pomorskie, a od sez. 1935/36 do 1938/39 także na woj. łódz. i warszawskie. Po wybuchu II wojny świat. Sz. znalazł się w Wilnie, gdzie, wg własnej relacji, od października 1939 prowadził t. dla dzieci Niebieski Pajacyk i organizował objazdy z recytacjami po Litwie. Po zajęciu Wilna przez wojska niem. pracował w Grójcu w Związku Go­spodarki Ziemniaczanej. Podczas powstania warsz. został wywieziony do obozu pracy w Niemczech. Po zakończeniu wojny zorganizował w Poznaniu pryw., koncesjonowany T. Nowy (otwarcie 13 X 1945), a od lipca 1946 prowadził też jego drugą scenę - T. Letni (od sez. 1946/47 pn. Komedia Muzyczna). Reżyserowali w nich, obok Sz., m.in. D. Damięcki, E. Chaberski i S. Perzanowska. Po upaństwowieniu tych teatrów od 1 IX 1949, Sz. próbował jeszcze - bez rezultatu - utworzyć w Poznaniu T. Muzyczny w DK MO, a nast. T. Re­wia. Od stycznia 1950 przeniósł się do Warszawy i pracował w T. Domu Wojska Pol. (podawał, że na stanowisku dyr., ale nie udało się tego potwierdzić). Od listopada 1950 zatrudniony w warsz. ARTOS-ie, m.in. kierował T. Objazdowym Miniatury, działa­jącym od wiosny 1952 do 1954. Od lipca 1955 współorganizował w Poznaniu Operetkę, której zo­stał głównym reżyserem, ale po przygotowaniu inaug. prem. "Wiktorii i jej huzara" (20 V 1956) zakończył z nią współpracę. Zajął się organizacją Poznańskiej Komedii Muzycznej (otwarcie 11 XI 1956), której był kier. artyst. do lutego 1959; po jej zlikwidowaniu kierował jeszcze częścią zespołu występującego w Poznaniu do końca sez. 1958/59 pn. T. Rewia. W sez. 1960/61 i do końca 1961 był dyr. i kier. artyst. T. im. Osterwy reaktywowa­nego w Gorzowie Wielkopolskim. Po ustąpieniu z tych funkcji został w zespole jako aktor do końca sez. 1961/62. W tym teatrze 7 IV 1962 obchodził jubileusz czterdziestolecia pracy artyst. w roli Kreo­na w "Antygonie" J. Anouilha. Od jesieni 1962 do sierpnia 1966 był dyr. artyst. i reżyserem w cyrkach podlegających ZPR-om. W sez. 1966/67 i 1967/681 należał do zespołu aktorskiego T. Komedia, a w sez. nast. T. Klasycznego w Warszawie, nie występował jednak w prem. tych teatrów. Od 1 IX 1969 przeszedł na emeryturę, ale do 1975 współpracował z ZPR-ami.
"Młody, wysoki, zawadiacki", "obdarzony niegasnącą pasją budowania nowych scen", a czyniący to "zawsze z rozmachem, choć z iście poznańską skrzętnością i gorliwością" - pisał B. Danowicz. Powodzenie zarówno objazdowego T. Narodowego przed wojną, jak i T. Nowego podtrzymywały gościnnej występy m.in. L. Solskiego, M. Ćwiklińskiej, A. Fertnera, J. Węgrzyna i K Junoszy-Stępowskiego, a w l. powojennych także np. W. Waltera i W. Brackiego. W kierowanych przez siebie teatrach Sz. grywał (czasem jako dubler "gwiazdy") główne role m.in. takie, jak: tyt. w "Judaszu z Kariothu" i "Ryszardzie III", Cześnik w "Zemście", Azja Tuhajbejowicz, Zbyszko z Bogdańca, Bohun i Kmicic w adaptacji powieści H. Sienkiewicza. Recenzenci podkreślali dynamikę aktora, inklinację ku kreacjom patetycznym, odnotowywali także "rzetelny wysiłek artystyczny" widoczny w dużych rolach. Jego "Ryszard III", wg B. Danowicza, to "grany z dużą ekspresją" "chwacki szatan z okrutnej bajki, z przyprawionym garbem, ziejący ogniem i kurczący się w sobie jak diabeł kropiony święconą wodą". Reżyserował m.in. "Zemstę", "Śluby panieńskie", "Horsztyńskiego", "Romea i Julię", "Skąpca", "Noc listopadową", "Króla włóczęgów", "Wiktorię i jej huzara".
Bibl.: Almanach 1979/80; Ciesielski: Teatr pol. w Gdańsku; Danowicz: Ujarzmianie Melpomeny (il.); Kędzierski; Kanarska-Pabiniak: Repertuar; Wilski: Szkolnictwo; Polska Artyst. 1923-24 s. 122; Prz. Teatr, i Film. 1924 nr 8; Teatr 1953 nr 21, 1980 nr 3; Życie Warsz. 1979 nr 305, 19801 nr 2, 5; Afisze, programy (m.in. X lat Państwowej Operetki! Poznańskiej 1956-1966 i program "Antygony" Anouilha w T. im. Osterwy w Gorzowie w 1962; il.), wycinki prasowe, IS PAN; Afisze, programy, MTWarszawa; Afisze, Uniw. w Poznaniu; Akta (tu fot.), ZASP; Wosiek: Teatry objazdowe.
Ikon.: Fot. - IS PAN.
Nagrania: Wypowiedź okolicznościowa - Aren. Dok. Mech.; Rola - Red. Dok. Inf. PR.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

5 zdjęć w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji