Autorzy

Trwa wczytywanie

Maria Morozowicz-Szczepkowska

MOROZOWICZ Maria, zamężna Szczepkowska 13 grudnia 1885 Warszawa – 9 listopada 1968 Milanówek k. Warszawy), aktorka, kierownik artyst. teatru. Była córką Rufina Morozowicza  i Walerii z Kotowiczów, przyrodnią siostrą Karoliny Morozowicz i Leopolda Morozowicza, żoną rzeźbiarza Jana Szczepkowskiego.

Ukończyła pensję N. Porazińskiej w Warszawie, w późniejszych latach była wolną słuchaczką Uniw. Jagiell. w Krakowie. Data urodzenia wydaje się niepewna, zważywszy, że w czerwcu 1898 grała już w zespole objazdowym A. Zimajer w Lublinie (Ludwika w Lekcji śpiewu, Luiza w Figlach chochlika). W 1902 występowała w zespole Koła Miłośników Sceny w sali Elizeum przy ul. Karowej w Warszawie, m.in. jako Modelka (Mat), nast. w t. łódz. pod dyr. M. Gawalewicza, z którym w 1905 odwiedziła Warszawę (sala Filharmonii). Ważniejsze role z tego okresu, to Helena (Pan Damazy) i Rózia (Walka motyli). W lecie 1906 została zaangażowana do WTR; grała w T. Letnim i Nowości, np. Justynę w Mesjaszowych czasach. Jesienią t.r. była wymieniana w zespole zaangażowanym przez N. Młodziejowską do nowo otwartego, stałego t. pol. w Wilnie, ale raczej w nim nie występowała. W pocz. 1907 i w sez. 1907/08 grała nadal na scenach warsz., gł. w T. Nowości, Nowym, Letnim, a także w t. na Dynasach oraz gościnnie w t. łódz. (grudzień 1907-styczeń 1908). W maju 1908 zaangażowana do t. wil. pozostała tu dwa sezony. Działała wówczas w wil. grupie artyst.-lit. „Banda” i w związanym z nią wydawnictwie „Żurawce” ogłosiła swe pierwsze utwory poetyckie (1910). Na scenie wil. grała m.in. Marysię, Pannę Młodą i Marynę (Wesele), Danusię (Krzyżacy), Gonerylę (Król Lear), Małgorzatę (Safanduły), Lulu (Demon ziemi), Muszkę (Skiz). Ostatnią rolę zagrała też 21 kwietnia 1910 gościnnie w T. Miejskim w Krakowie, a od sez. 1910/11 została zaangażowana do zespołu tego teatru przez L. Solskiego. Ważniejsze role z okresu krak., to: Joas (Sędziowie), Goplana i Skierka (Balladyna), Anna (Tamten), Osmólska (Nerwowa awantura), Helena (Tajfun).

Od sez. 1912/13 grała na scenie T. Polskiego w Poznaniu, zyskując od pierwszych występów uznanie i popularność. Odznaczała się korzystnymi warunkami fizycznymi, powierzano jej „role młodych, zewnętrznie urodziwych postaci kobiecych” (M.K. Maciejewska), takich jak tyt. w Różyczce, w której wg recenzenta „Dziennika Poznańskiego” dała popis „gry pełnej szczerego uczucia i siły prawdziwie dramatycznej”. Na scenie pozn. grała jeszcze m.in. Miriamkę (Cyganeria warszawska), Lutkę Tulecką (Przywódca), Ludmiłę (Topiel), Warię (Wiśniowy sad), Lady Windermere (Wachlarz lady Windermere), Dagmarę (Samson i Dalila), Hankę (Moralność pani Dulskiej) oraz Hankę we własnej sztuce Kabotyni, którą zadebiutowała na scenie pozn. jako autorka dram. (prem. 8 kwietnia 1913). W końcu tego miesiąca opuściła Poznań i udała się do Krakowa, gdzie 18 maja t.r. wyszła za mąż i opuściła scenę, poświęcając się odtąd pracy literackiej.

Atmosfera domu rodzinnego, opieka i nauki ojca, a przed wszystkim własne doświadczenia i praktyka scen., pozwoliły jej zdobyć szeroką wiedzę o teatrze wykorzystywaną z powodzeniem w twórczości literackiej. W 1914 jej farsa Korepetytor uzyskała II nagrodę w konkursie T. Nowoczesnego w Warszawie.

W okresie I wojny świat., mieszkała w Krakowie, nast. osiedliła się na stałe w Milanówku pod Warszawą, gdzie powstawały jej kolejne utwory scen., m.in. Maniuś (prem. 1922), Sprawa Moniki (1932) – tłumaczona na kilka języków, sfilmowana w Stanach Zjednoczonych, grana wielokrotnie w Polsce i przez t. polonijne, także po II wojnie świat.; nast. Milcząca siła (1933), Nowa kobieta (1934), Typ A (1934), Walący się dom (1937). Była autorką scenariuszy film., np. Melodie duszy (1918), Sezonowa miłość (wg G. Zapolskiej, 1918), Krysta (1919), Wyrok życia (1933), powieści, jak Twarz w lustrze (1935), nowel, artykułów; współpracowała z czasopismami „Bluszcz”, „Skawa”, „Praca Obywatelska”, „Teatr”. Sporadycznie brała udział w imprezach amat., np. 20 marca 1932 wystąpiła w Rzeszowie na wieczorze dla uczczenia imienin marszałka Piłsudskiego w scenie dram. z 1914 pt. Zawieja.

W 1945–47 kierowała Warsz. T. Objazdowym „Problemy”, który poza objazdami występował w Warszawie w sali Wedla (ul. Zamoyskiego 26), T. Jaskółka i T. Studio MO. Grano m.in. Sprawę Moniki, Powroty, Ojczyznę.

W 1968 w Warszawie ukazały się jej wspomnienia Z lotu ptaka.

Bibliografia

Almanach, Lwów 1911 (il.); Almanach 1968/69; Bibliografia dramatu; Łoza: Czy wiesz (il.); Małkowski: Moje wspomnienia; Michalik: Dzieje t. w Krakowie t. 5 cz. 1, 2; Pleśniarowicz: Kartki z dziejów; PSB t. 21 (B. Berger; bibl.); SWPP seria 1; Dz. Bałt. 1946 nr 130; Gaz. Lud. 1946 nr 296; Kur. Warsz. 1906 nr 186, 232, 279; Rozwój 1907 nr 260; Scena i Szt. 1908 nr 3, 19, 1909 nr 24, 27, 43; Życie Warsz. 1968 nr 273; Afisze, IS PAN; Maciejewska: Teatr w Poznaniu.

Ikonografia

J. Szczepkowski, Portret, brąz, ok. 1913 (?) własność pryw.; Fot. – Arch. Dok. Mech., MTWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t.II, PWN Warszawa 1994
Zachowano konwencję bibliograficzną i większość skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji