Osoby

Trwa wczytywanie

Bolesław Mierzejewski

MIERZEJEWSKI Bolesław Ryszard (7 października 1887 Warszawa – 7 października 1980 Katowice),

aktor, śpiewak, reżyser.

Był synem Stanisława Mierzejewskiego i Joanny z domu Szarley, mężem Eweliny Szymańskiej, a po II wojnie światowej Władysławy Korol z Lazarów. Pochodził ze zubożałej po 1863 rodziny szlacheckiej. Wydalony z gimnazjum Konopczyńskiego w Warszawie za udział w strajku szkolnym 1905, od grudnia tego roku występował w Warszawskiej Drużynie Dramatycznej. W 1908 wstąpił do Szkoły Aplikacyjnej przy Warszawskich Teatrach Rządowych; w okresie nauki brał udział w przedstawieniach Teatru Rozmaitości, Małego, Letniego, w tym ostatnim, jak podawał, debiutował rolą Piszczalskiego (Jadzia wdowa).

Po ukończeniu szkoły, w 1909 został zaangażowany przez Kazimierza Zalewskiego do warszawskiego Teatru Małego; grał tam m.in. w Zranionym ptaku, Naszej miłości, Ślicznotce. W 1910 powołany do Lejbgwardii ułanów Mikołaja II, po kilkumiesięcznej służbie uciekł do zaboru austriackiego; w sezonie 1911/12 występował w lwowskim Teatrze Miejskim (m.in. jako Bardos w Krakowiakach i Góralach Jana Nepomucena Kamińskiego). W sezonie 1912/13 i 1913/14 był zaangażowany w Teatrze Polskim w Poznaniu; zagrał tam (poczynając od Cesarza w Krysi leśniczance) prawie czterdzieści różnorodnych ról, w większości dużych, jak Rapsod (Bolesław Śmiały), Percinet (Romantyczni), Adwokat (Hiszpańska mucha), Wacław (Zemsta), tyt. w Mazepie. Według wspomnień Zygmunta Wiehlera debiutował wówczas z powodzeniem jako aktor operetkowy w Kochanym Augustynku, ale wiadomości tej nie udało się potwierdzić. W sezonie letnim 1914 występował zapewne z zespołem Dantego Baranowskiego w Krynicy. W sezonie 1915/16 i 1916/17 był aktorem Teatru im. Słowackiego w Krakowie (początkowo na afiszach mylnie jako Stanisław Mierzejewski). W 1916 występował też w krakowskim Teatrze Ludowym. W lecie 1917 był w zorganizowanym przez Wiktora Biegańskiego zespole Teatru Frontowego, z którym występował dla polskich oddziałów walczących na froncie włoskim na trasie Triest–Lublana; na jesieni wrócił do krakowskiego Teatru im. Słowackiego, ale od grudnia tego roku przeniósł się do Warszawy. Do maja 1918 grał w Teatrze Polskim.

Zaangażowany przez Ludwika Śliwińskiego do Teatru Nowości, rozpoczął 26 czerwca 1918 rolą Cesarza (Krysia leśniczanka), karierę jednego z najpopularniejszych w latach dwudziestych aktorów operetkowych.

Bolesław Mierzejewski i Lucyna Messal, pocztówk z lat międzywojennych. Źródło: mbc.cyfrowemazowsze.pl

Równocześnie służył w 1918–20 w I Pułku Szwoleżerów. W Teatrze Nowości występował do jesieni 1926. Brał też udział w wyjazdach tego teatru lub okazjonalnie organizowanych zespołów operetkowo-rewiowych do innych miast, jak np.: objazd z Lucyną Messal zorganizowany w 1919 przez Tymoteusza Ortyma, występy w Lublinie (czerwiec 1922), Wilnie (czerwiec 1923), Kaliszu (czerwiec 1923, luty i kwiecień 1924, listopad 1925), Łodzi (kwiecień 1924), Kielcach (czerwiec 1924), Płocku (sierpień 1923, listopad 1924, maj 1925, listopad 1926), Przemyślu (sierpień 1925), Radomiu (luty 1924, wrzesień 1925), Siedlcach (maj i lipiec 1924), Krakowie (maj 1926). W 1926 z Teatrem Nowości brał udział w dwóch dużych objazdach: zimowym (styczeń–kwiecień) i jesiennym (październik–listopad). Występował też w efemerycznych teatrach warszawskich: w październiku 1919 brał udział w otwarciu Teatru Stołecznego jako Orfeusz (Orfeusz w piekle), w maju 1923 w teatrze Niebieski Młyn, w lecie 1926 w teatrze Operetka-Wodewil pod kierownictwem Władysława Szczawińskiego. W sezonie jesiennym 1926/27 był aktorem Teatru Miejskiego w Lublinie, w lutym 1927 wymieniano Mierzejewskiego jako członka zespołu powstającego w Radomiu Teatru Rozmaitości; w styczniu, lutym, marcu i maju tego roku brał udział w wyjazdach Operetki Warszawskiej pod kierunkiem Józefa Winiaszkiewicza (Zamość, Radom, Częstochowa, Kalisz, Płock); w maju, wraz z Lucyną Messal, występował w Teatrze Popularnym pod kierunkiem Tadeusza Wołowskiego w Bydgoszczy, a w sierpniu 1927 był z tym teatrem na występach w Gdańsku.

W sezonie 1927/28 wrócił do Teatru Nowości. W czerwcu 1928 brał udział w krótkotrwałej działalności Nowej Operetki. W listopadzie 1928 występował w warszawskim Teatrze Wielkim w Krakowiakach i Góralach. Od lutego 1929 grał w Operetce Warszawskiej pod kierunkiem Mariana Domosławskiego w teatrze Znicz, a po jej zlikwidowaniu w Nowej Operetce pod kierownictwem Józefa Winiaszkiewicza (czerwiec 1929), w lipcu w Teatrze Lucyny Messal, w sierpniu z zespołem Mariana Domosławskiego odwiedził Płock, Częstochowę i Kielce. Jeszcze w lipcu 1929 wrócił do współpracy z warszawskim Teatrem Polskim (Stach – Krakowiacy i Górale), a od sezonu 1929/30 do 1931/32 był aktorem Teatru Polskiego i Małego, występując także w Teatrze na Chłodnej (1931) i kabarecie Banda (1932). Równocześnie brał udział w różnych programach rewiowych i kabaretowych w Warszawie wystawianych w Teatrze Rewii i Operetki – czerwiec 1931, teatrze Znicz, kabarecie Morskie Oko, music-hallu Colosseum, kabarecie Miki – 1932 i innych miastach, np. Płocku i Kaliszu z aktorami warszwskimi i łódzkimi (kwiecień 1930), w wyjazdach zespołu Marii Malickiej i Zbigniewa Sawana (styczeń, luty i maj 1930, marzec, sierpień, październik i listopad 1931).

Od 1932 nie miał stałego engagement, występował w 1932 w krakowskim Teatrze Bagatela, w maju i czerwcu 1933 w warszawskim teatrze Morskie Oko, w październiku tego roku brał udział wraz z Haliną Szmolcówną w „wielkim festiwalu tańca i pieśni” w Siedlcach, na wiosnę 1934 występował w operetkowym Teatrze 8.30 w Warszawie. W sezonie 1934/35 był zaliczany do zespołu Teatru Miejskiego w Grodnie, ale już od marca 1935, ponownie w Warszawie, brał udział w głośnym programie cyrkowym Gwiazdy areny. W sezonach 1935/36 i 1936/37 był aktorem Teatru Ziemi Pomorskiej w Toruniu, tam też sporadycznie reżyserował; w 1936 grał gościnnie w Teatrze Nowym w Poznaniu. W sezonie 1937/38 występował w Teatrach Miejskich we Lwowie, 1938/39 w Teatrze Miejskim w Bydgoszczy, w kwietniu 1939 w Operze Poznańskiej.

Od 1916 do lat trzydziestych grywał w filmach polskich, najgłośniejszą była rola Ordynata Michorowskiego w ekranizacji Trędowatej (1926).

Okupację niemiecką spędził w Warszawie, zarabiał handlem, pracował jako kelner; należał do AK (pseud. Szeliga), brał udział w powstaniu warszawskim.

W 1945 i w sezonie 1945/46 był aktorem Starego Teatru w Krakowie; od sezonu 1946/47 przeniósł się na stałe do Katowic jako aktor i (rzadziej) reżyser Tetru Śląskiego. Występował czasem gościnnie, m.in. w krak. Teatrze Kameralnym TUR (1947), Teatrze Polskim w Bielsku (jesień 1951), Teatrze Zagłębia w Sosnowcu (lato 1962), Bałtyckim Teatrze Dramatycznym w Słupsku i Koszalinie (październik 1963).

Występował też, głównie jako wykonawca arii operetkowych i piosenek, w radiu i telewizji (m.in. w filmie telewizyjnym Śpiewa Bolesław Mierzejewski, 1973) oraz na estradzie.

W związku z pięćdziesięcioleciem pracy brał udział w jubileuszowych koncertach: w sali Operetki warszawskiej 1 lutego 1959, w Hali Parkowej w Katowicach w kwietniu 1962 (program Raz na pięćdziesiąt lat). W 1974 z programem Bolesław Mierzejewski zaprasza występował podczas festiwalu piosenki w Opolu.

Zajmował się też jako konsultant teatrami amatorskimi i szkolnymi. W 1970 przeszedł na emeryturę, ale do 1976 występował w Teatrze Śląskim, a do końca życia był zaliczany w poczet zespołu. Tam też obchodził kolejne jubileusze: pięćdziesiąt lat pracy (Cześnik w Zemście, 27 września 1958), sześćdziesięciolecia (Mazepa – reżyseria i rola Wojewody, 21 października 1967), sześćdziesiąt pięć lat pracy, dwadzieścia pięć lat w Teatrze im. Wyspiańskiego i osiemdziesiąt pięć lat życia (Pan Jowialski, reżyseria i rola tytułowa, 14 maja 1972), siedemdziesiąt lat pracy i dziewięćdziesiąte urodziny (Pan Geldhab, reżyseria i rola Majora, 25 września 1976) i siedemdziesięciopięciolecia pracy artystycznej (przedstawienie Roku polskiego pory dedykowane jubilatowi, który recytował i śpiewał podczas uroczystości, 15 grudnia 1979). Napisał wspomnienia Maraton z Melpomeną (Katowice 1980).

Największym atutem Mierzejewskiego były jego znakomite warunki zewnętrzne. Podczas popisu Szkoły Aplikacyjnej w czerwcu 1908 recenzent „Sceny i Sztuki” zwrócił uwagę na głos dźwięczny, dość silny, twarz i wzrost odpowiednie do ról charakterystycznych. Ale cechowała go raczej uroda amanta: wysoki „jak topola”, prosty „jak trzcina”, przystojny i zgrabny, wyglądający świetnie w mundurze i we fraku; operował wytwornym gestem i wyrazistą mimiką. Głos miał tenorowy, niezbyt duży, ale giętki i o bardzo miłym brzemieniu, dykcję szlachetną. Walory te, obok osobistego uroku, zachował do późnej starości, uważano nawet, że z upływem lat był jeszcze przystojniejszy.

Popularność zyskał na początku lat dwudziestych jako „pierwszy amant operetkowy z prawdziwego zdarzenia” (Ludwik Sempoliński), łączący walory śpiewaka i tancerza z dyskretną komediową grą rasowego aktora. Najczęściej występował z Lucyną Messal i uważano, że „dorównywał swej wielkiej partnerce”. Wśród wielu partii pierwszego tenora miał: Konsula (Gri-gri), Edwina (Księżniczka czardasza), Sandora (Skowronek), Dymitra (Ostatni walc), Augusta (Kuzynek z Honolulu), Księcia Radżami (Bajadera), Toereka-Tassila (Hrabina Marica), Parysa (Piękna Helena), Paganiniego w Paganinim. W teatrach dramatycznych zwrócił uwagę rolą Regulusa (Kajus Cezar Kaligula) w Teatrze im. Słowackiego (1916), powtórzoną w Teatrze Polskim w Warszawie (1917). „W roli prawie że karkołomnej miał linię niezwykle szlachetną, niby odtworzoną z antycznej płaskorzeźby. Głos o skali bogatej, wyrównanej już doskonale, warunki zewnętrzne, jak się u nas mówi, bohaterskie” pisał Jan Lechoń. Ale ról dramatycznych grywał niewiele; przeważnie obsadzano go w komediach, także „wysokich”, w takich rolach, jak: Oktawio (Kaprysy Marianny), Sebastian (Wieczór Trzech Króli), Fernando (Burza Williama Szekspira), Horacy (Szkoła żon). Grał też m.in. Porucznika Łukasza (Przygody dzielnego wojaka Szwejka), Żyka (Po prostu truteń), Hrabiego Henryka (Nie-Boska komedia), Poetę (Wesele), Bolingbroke’a (Szklanka wody) i rolę tytułową w Panu Topazie.

Po II wojnie światowej nastąpił kolejny okres popularności Mierzejewskiego jako aktora, potem nestora sceny katowickiej. Grywał jeszcze długo starszych charakterystycznych amantów, jak: Kotwicz (Rozbitki), Bogucki (Panna Maliczewska), Tolo (Skiz), Andrzej (Świecznik); role kontuszowe, jak Filip Kochanowski (Droga do Czarnolasu) – „postać soczystą, pełną wyrazu, zagraną z temperamentem i pasją” (Zdzisław Hierowski); role szlechetnych starców jak Pustelnik (Balladyna, 1958), gdzie „bardziej działa ogólnym wyrazem swoich wystąpień szlachetno-patetycznych, niż indywidualnością postaci. Przeróżne możliwości psychologiczne, jakie kryją się w tekście tej roli, tu są ledwie muśnięte, zaznaczone” (Edward Csató) i Wernyhora w Weselu (1974). Grał też liczne role fredrowskie, w ostatniej (Major w Panu Geldhabie, 1976) „z buńczuczną swadą, a równocześnie niezwykle rześko i, chciałoby się rzec, niemal młodzieńczo prezentował rozentuzjazmowanej widowni owego dzielnego ułańskiego wojaka” (Bolesław Surówka).

Bibliografia

Almanach 1980/81; Bar: Dzieje t. krak. s. 172; Ciesielski: Teatr pol. w Gdańsku; Csató: Interpretacje; Filler: Operetka (il.); Formanowicz; Hahn: Shakespeare w Polsce; Hist. filmu t. 1, 2; Kaszyński: Teatralia; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Krasiński: Warsz. sceny; Kwaskowski: s. 164, 165, 167, 174; Lechoń: Świat teatru; Linert: T. Śląski; Lorentowicz: T. Polski; Michalik: Dzieje t. w Krakowie t. 5 cz. 1; B. Mierzejewski: Maraton z Melpomeną, Katowice 1980 (il.); Sempoliński: Wielcy artyści (il.); Sikorski: Szkoła Aplikacyjna s. 27, 37, 39, 41, 43, 46, 48, 49, 80, 81; Skwarczyńska: Trzy opracowania (il.); Sto lat Starego Teatru s. 77-82; Świtała; Warnecki; ABC 1927 nr 39; Kur. Pol. 1959 nr 26; Kur. Warsz. 1922 nr 157, 1932 nr 214, 1933 nr 121, 152, 1934 nr 106, 1937 nr 268, 302, 1938 nr 28, 44, 87, 141, 155, 342, 355, 1939 nr 27, 71; Scena i Szt. 1908 nr 27; Teatr 1972 nr 12 (Z. Wiehler); Tyg. Ilustr. 1909 nr 41; Życie Warsz. 1980 nr 237; Afisze, programy (m.in. programy przedstawień jubileuszowych M.) i wycinki prasowe, IS PAN; Afisze, albumy M. Dulęby, MTWarszawa; Akta (tu fot.), ZASP; Maciejewska: Teatr w Poznaniu; Mika; Wosiek: Teatry objazdowe.

Ikonografia

J. Łonicki: M. jako Cześnik Raptusiewicz (Zemsta), olej, przed 1958, repr. Panorama 1958 nr 42 – własność rodziny; NN: portret, olej (?), przed 1974, repr. Express Wiecz. 1974 nr 175; A. Grzybowski: M. jako Giermek Niemira (Kazimierz Wielki), pastel – własność rodziny; S. Dąbrowski: Portret, rys., kredka, ok. 1915 – Bibl. Nar. (Zakład Zbiorów Ikonograficznych); Fot. – Arch. Dok. Mech., IS PAN, MTWarszawa, ZASP.

Filmografia

1932 – Księżna łowicka (f), Romeo i Julcia (f); 1933 – Dzieje grzechu (f.); 1935 – Manewry miłosne (f), Wacuś (f.); 1973 – Sanatorium pod Klepsydrą (f); Fragm. materiałów film. z 1969, Arch. WFD; Materiały – Archiwum TVWarszawa.

Nagrania

Wypowiedź okolicznościowa – Arch. Dok. Mech.; Role – Red. Dok. Inf. PR.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t.II, PWN, Warszawa 1994. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Uwaga: według rodziny zdjęcie prywatne opublikowane w drukowanej wersji słownika nie przedstawia Bolesława Mierzejewskiego.

48 zdjęć w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji