Osoby

Trwa wczytywanie

Zofia Lindorfówna

LINDORFÓWNA Zofia, 1° v. Węgrzyn, 2° v. Dziewałtowska-Gintowt, 3° v. Martyka (12 II 1905 Lublin - 3 1 1975 Warszawa), aktorka. Była córką Karola Lindorfa i Anny z Bończa-Waśniewskich, żoną Józefa Węgrzyna (zob. t. 1), potem Aleksandra Dziewałtowskiego-Gintowta, prawnika, nast. Stefa­na Martyki (zob. t. 1). Od 1913 mieszkała w War­szawie. Tu ukończyła Gimn. im. Konopnickiej, a w 1922 Kursy Wokalno-Dramatyczne H.J. Hryniewieckiej. W tym samym roku, po popisie szkolnym została zaangażowana przez L. Solskiego do T. Rozmaitości, gdzie 17 X 1922 debiutowała rolą Janiny ("Sublokatorka"). Odtąd, przez cały okres dzia­łalności scen. związana była z t. warszawskimi. W zespole Rozmaitości pozostała do 1924, nast. do 1939 była przede wszystkim aktorką T. Narodowe­go, choć występowała też często na innych scenach T. Miejskich: Nowego i Letniego. Od 1934, po połączeniu zespołów w koncernie TKKT, grała też w T. Polskim i T. Małym, na tych scenach wy­stępowała także niekiedy po rozdzieleniu zespołów w 1936; np. w grudniu t.r. i w maju 1938 w "Weselu Figara" w T. Polskim; 2 IX 1939 brała jeszcze udział w prem. "Baby-dziwo" w T. Nowym. Sporadycznie tylko wyjeżdżała na gościnne wystę­py, np. w 1923 z zespołem T. Rozmaitości do Płocka, 1926 tamże z J. Węgrzynem, w 1931 do Lwowa i Krakowa, w 1936 do Wilna i Łodzi, 1938 z zespołem T. Narodowego do Krakowa. Była przed wojną popularną aktorką film.; zagrała m.in. w "Iwonce" (1925), "Tajemnicy skrzynki pocztowej" (1928), Zofię w "Halce" (1930), Ritę Szeliżankę w "Trędo­watej" (1936) i "Ordynacie Michorowskim" (1937). W okresie okupacji niem., aż do powstania warsz., pracowała jako kelnerka w "Cafe Bodo" i "U Akto­rek". Okres od sierpnia 1944 do września 1945 spędziła na tułaczce w Radomiu, Zakopanem, Na­łęczowie, Podkowie Leśnej. W październiku 1945 wróciła do Warszawy i została zaangażowana do T. Polskiego, od 1957 grała w T. Narodowym, w 1967 z powodu choroby serca przeszła na rentę. Udzielała potem pryw. lekcji kandydatom na studia aktorskie. W maju 1973 otrzymała tytuł członka zasłużonego SPATiF-ZASP, 14 VII t.r. odbył się jubileusz jej pięćdziesięciolecia pracy artystycznej. Od pierwszych występów na scenie zwracała uwagę swą powierzchownością: "niezmiernie urodziwa, prawdziwej świeżości młódka, o ślicznym, natural­nym uśmiechu i równie naturalnym uroku" wspo­minał H. Szletyński ("Teatr"), zauważając przy tym, że "nie zdradzała zmysłu technicznego i zbywało jej na wyrazistości". W pierwszym okresie "brako­wało jej nie tylko techniki, ale i aktorskiego otwo­rzenia się, aby sprostać Infantce w "Cydzie", nie była nawet w pełni przekonywająca jako Zosia w "Dziadach". Jednakże już w 1924 sprawozdawca "Prze­glądu Teatralnego i Filmowego" stwierdził, że "pra­cą inteligentną i racjonalną rozwija wrodzone zdol­ności. Tworzy szereg miłych postaci owianych tchnieniem młodości i czaru, zwłaszcza w "Poskro­mieniu złośnicy" jako Bianka zachwyca urokiem i li ryzmem szczerym". Wydaje się jednak, że przede wszystkim mnogość i różnorodność ról granych już od pierwszego sez., opieka i pomoc J. Węgrzyna w opanowaniu arkanów sztuki aktorskiej, ponadto praca pod kier. takich reżyserów, jak K. Kamiński czy J. Osterwa przyniosły widoczne efekty. Wśród ról komediowych i charakterystycznych, salonowych i współczesnych, lekkich i poważniejszych uzna­niem cieszyły się m.in. Helenka ("Grube ryby"), Rózia ("Dożywocie"), Fiorenza ("Nieprzyjaciółka"), Agata ("Rozkosz uczciwości"), Helena ("Pan Jowialski"), Bro­nia ("Dzień jego powrotu"), Gabriela ("Rozbitki"), Hra­bina ("Wesele Figara"), Eboli ("Don Carlos"), Raina ("Żołnierz i bohater"). Nazywano ją "aktorką Szaniawskiego", wystąpiła bowiem w trzech praprem. jego utworów: jako Med w "Żeglarzu", Helena w "Forte­pianie" i Helena w "Moście". W roli Gaspariny ("Ależ to nie na serio") "pokazała dużą skalę swego talentu" (J. Ciecierski), jako jedna z Dam ("Trzy asy i jedna dama") była wg Boya "na przemian zalotna, roze­śmiana, siostrzana, macierzyńska, trzeźwa, marząca, zmysłowa, słaba, wygrała wszystkie pokusy wesołej wdówki". W 1932 w roli Racheli ("Wesele") "sprawiła miłą niespodziankę, mówiła wiersz bez fałszywego patosu, z poczuciem stylu i prawdziwego wzrusze­nia" (A. Słonimski). Tak więc po dziesięciu latach na scenie "dało się stwierdzić pełną dojrzałość i umiejętność przekazywania swego naturalnego i nienaruszonego czaru niewieściego" (H. Szletyń­ski). W 1938 po roli Tamary w "Buncie" Absalona A. Grzymała-Siedlecki stwierdził: "ostatnie dwa - trzy lata jej pracy to prawdziwa rozkosz dla mi­łośników teatru. Talent jej rośnie, bujnieje, pełnieje, zakwita. Grała Tamarę z głębokim przejęciem, grała serdecznie, dojmująco".
W okresie powojennym do najciekawszych jej ról w T. Polskim zaliczano: Anielę Bydgoską ("Majątek albo imię"), Kupawinę ("Wilki i owce"), Marię ("Dom pod Oświęcimiem"), Panią Ford ("Wesołe kumoszki z Windsoru"), Podkomorzynę ("Powrót posła"), Joannę ("Dom kobiet"), którą grała też podczas występów tego teatru w Londynie (1957); w T. Narodowym zaś: Elektorową ("Książę Homburg"), Annę Pawłowną ("Żywy trup"), Podstolinę ("Szkoła obmowy") i ostatnią - Dobrójską ("Śluby panieńskie"), w której "prezen­towała klasę, jaką już niewielu aktorów w tym okresie mogło się poszczycić" (J. Ciecierski). W pamięci A. Grodzickiego pozostała jako aktorka "kameralna, liryczna, pociągająca urodą o łagodnym wdzięku, rozjaśniona ciepłym uśmiechem, ujmująca prostotą i szczerością gry". Od 1959 była członkiem Tow. Filologii Klasycznej. Na Uniw. Warsz. pro­wadziła dorywczo zajęcia z recytacji klasyków li­teratury greckiej i rzymskiej. Swe pamiętniki prze­kazała Bibl. Narodowej. II. Kolorowa 16
Bibl.: Almanach 1974/75; K. Biernacki: Józef Węgrzyn, Kraków 1969; Boy: Pisma t. 27 s. 166; Ciecierski: Mi­strzowie s. 157-160 (tu cyt.); Grzymała-Siedlecki: Z t. warsz.; Hist. filmu t. 1, 2, 4; Iwaszkiewicz: T. Polski; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Lorentowicz: T. Polski; Lu-bicz-Lisowski: Wspomnienia; Łoza: Czy wiesz (il.); Marczak-Oborski: Teatr 1918-39; Słonimski: Gwałt; H. Szle-tyński: Sylwety i wspominki, Kraków 1984 s. 262-267; T. Narodowy w Warszawie (il.); Wierzyński: Wrażenia (il.); Wilski: Szkolnictwo; Ekran 1959 nr 4 (il.); Kron. Warsz. 1971 nr 2, 3 (S. Marczak-Oborski); Kur. Warsz. 1922 nr 283; Pam. Teatr. 1991 z. 3-4 (Z. Lindorf: Fragm. wspo­mnień); Prz. Teatr, i Film. 1924 nr 6 (il.); Stolica 1975 nr 13 (J. Ciecierski); Świat 1967 nr 1 (Z. Lindorfówna); Teatr 1975 nr 7 (H. Szletyński, J. Fruhling); Za i Przeciw 1972 nr 23; Zwierciadło 1961 nr 22; Życie Warsz. 1975 nr 4, 6, 8 (A. Grodzicki); Afisze, programy, wycinki pra­sowe, IS PAN, MTWarszawa; Akta, ZASP; Listy L. do S. Broniszówny (D. 531 III), E. Dziewońskiej (D. 382 IV), S. Martyki (D. 19. III), MTWarszawa; Jewsiewicki: Ma­teriały.
Ikon.: M. Duda: L. jako Zofia Czartoryska (Książę Józef Poniatowski), olej, 1928 - MTWarszawa; M. Romanowa: Dwa portrety, olej, 1950 - MTWarszawa; K. Dąbrowska: L. jako Księżniczka Eboli (Don Carlos), rys., oł., 1932 - zb. R. Gołębiowskiego Warszawa; J. Korolkiewicz: L. jako Aniela Bydgoska (Majątek albo imię), rys., oł., 1946 - MTWarszawa; NN: Portret, rys., oł. - MTWarszawa; NN (Irk): Portret, rys., oł. - MTWarszawa; Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN, MTWarszawa.
Film.: 1933 - Pod Twoją obronę (f); 1934 - Córka generała Pankratowa (f); 1936 - Pan Twardowski (f), Róża (f.), Trędowata (f.); 1937 - Ordynat Michorowski (f.), Płomienne serca (f); 1939 - Trzy serca (f); 1957 - Kanał (f.); Fragm. kronik z 1952, 1954, Arch. WFD; Materiały - Archiwum TVWarszawa.
Nagrania: Role - Red. Dok. Inf. PR; Role, wypowiedzi okolicznościowe - Arch. Dok. Mech.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji