Osoby

Trwa wczytywanie

Tadeusz Olsza

OLSZA Tadeusz, właśc. T. Blomberg (3 XII 1895 Warszawa - 1 VI 1975 Londyn), aktor, śpiewak, tancerz, reżyser. Był synem Andrzeja Blomberga, fabrykanta organów, i Bronisławy z Mianowskich, bratem -> Michała Halicza, mężem Priscilli z domu Mac Gregor-Brown. W 1915-17 uczył się śpiewu i harmonii w Konserwatorium Warszawskim. Na pocz. 1917 za działalność niepodległościową został aresztowany przez Niemców i osadzony w obozie w Lubaniu. Przed 1920 K. Wroczyński wymienia go wśród śpiewaków warsz. kabaretu Czarny Kot (występował pod nazwiskiem Olsza). W 1921 zdał eksternistyczny egzamin aktorski ZASP-u i nadal występował na scenach warsz.: od kwietnia 1921 w Qui Pro Quo, gdzie wg L. Sempolińskiego "za­błysnął jako nowy, ciekawy talent charakterystyczny (piosenki groteskowe i sentymentalne)" (Dymek z papierosa); w listopadzie t.r. w t. Nietoperz; od poł. sez. 1921/22 znowu w Qui Pro Quo; w 1922-23 w t. Stańczyk, w czerwcu 1923 wystąpił w roli Ścibora ("Wściekły lotnik") w operetce Nowości. W grudniu 1923 z lwow. kabaretem Ul występował gościnnie w Płocku. W 1924-26 ponownie w Qui Pro Quo, z którym odwiedził Kraków (lipiec 1926). Później występował znów w Warszawie: jesienią 1926 w T. Nowości, w sez. 1926/27 Perskie Oko jesienią 1927 Karuzela, 1927/28 w t. Nowe Perskie Oko, 1928-31 i w czerwcu 1933 w Morskim Oku i z zespołem tegoż gościnnie we Lwowie (sierpień 1929), 1931-32 w t. Wesołe Oko. Równocześnie w 1931-33 występował w programach t. Banda, z którym wyjeżdżał na gościnne występy do Krakowa (Bagatela, marzec 1933). W 1932 grał w warsz. t. Kameleon, latem t.r. z grupą aktorów warsz. w Płocku (lipiec) i Czortkowie (sierpień). W 1933 występował w Warszawie, w t. Alhambra i Rex w sez. 1933-34 Cyganeria, 1934 Hollywood, 1934/35 Stara Banda. W lecie 1935 gościł w Łodzi, w T. Letnim Bagatela. W 1935-37 grał w Warszawie, w Cyruliku Warszawskim (m.in. Ekscelencję w "Karie­rze Alfa Omegi"), a z nim gościnnie m.in. w Krakowie (1936) i Ciechocinku (1937). W 1937-39 był w warsz. t. Małe Qui Pro Quo; po programie zatytułowanym "Pod parasolem" K. Wierzyński napisał: "bohaterem wieczoru był Tadeusz Olsza niewyczerpany w pomysłach, stwarzający przezabawne i coraz nowe typy, niedościgły w gwarze Wiecha"; także J. Jurandot wspominał O. występującego w Małym Qui Pro Quo: "zdradziwszy piosenkę sentymentalną stał się kapitalnym wykonawcą ballad podwórzowych i twórcą świetnych typków z Grajdołka". Był jednym z najpopularniejszych aktorów kabare­towych i rewiowych Warszawy. Odnosił sukcesy zwłaszcza jako znakomity wykonawca monologów i piosenek - zarówno sentymentalnych, jak i ballad podwórzowych, a także jako świetny tancerz, np. partner Z. Halamy w słynnym tańcu "Złotej pantery" w rewii "Tysiąc pięknych dziewcząt". Na ekranie debiutował już w 1918 epizodami w filmach niem. "Mater Dolorosa" i "Jugendliebe". W filmach pol. występował od 1921 (m.in. "Jedynaczka króla smalcu", "Krzyk nocy", "O czym się nie mówi", "Uśmiech losu", "Grzeszna miłość", "Jaśnie pan Nikt"). Brał udział w licznych audycjach PR, niemal od początku jego istnienia. Zmobilizowany do wojska 24 VIII 1939, po kampanii wrześniowej znalazł się w Rumunii.
W listopadzie t.r. grał Wilkosza ("Uciekła mi przepióreczka"), w przedstawieniu przygotowanym przez Zespół Artystów Warsz. w Bukareszcie. Następnie przez Jugosławię i Włochy dotarł do Paryża, gdzie wystąpił ponownie w tym spektaklu (zespół przyjął nazwę T. Polski we Francji) w Theatre Antoine (luty 1940). Następnie służył w Pol. Siłach Zbrojnych w Szkocji, gdzie w 1941-43 zorganizował i prowadził półzaw. T. Polowy 1 Brygady Strzelców; reżyserował trzy jego przedstawienia, z którymi objeżdżał pol. jednostki wojskowe, szpitale, obozy wysiedleńców i skupiska emigracji pol. w Anglii i Szkocji. Do kraju wrócił we wrześniu 1946. W sez. 1946/47 pocz. występował w t. Siedem Kotów w Krakowie. Potem został zaangażowany do T. Muzycznego Domu Wojska Pol. w Warszawie; wystąpił w kilku doskonałych rolach epizodyczno-charaktery stycznych: (Nikifor, Kelner) w głośnej premierze "Żołnierza królowej Madagaskaru" (luty 1947). W 1947 brał też udział w imprezach estradowych w Łodzi, zaś od stycznia do września 1948 kierował tam Spółdzielnią Aktorską objazdowego T. Małych Form, występował w łódz. kabarecie lit. Ani Be, ani Me. Od sez. 1948/49 do 1970/71 był aktorem warsz. T. Syrena (w 1959-61 także jego drugiej sceny Buffo), gdzie wg W. Fillera "przy dymku z papierosa uczył widza sztuki finezyjnej konwersacji". Reżyserował tam programy składane: "Żebyśmy tylko zdrowi byli", "Nie bądźmy dziećmi" oraz wspólnie z K. Krukowskim: "Nasza żartoteka", "A my nic, tylko gramy". O pierwszym z nich pisał Jaszcz w rec. zatytułowanej "Cud w Buffo": "Niewątpliwy sukces, ba, wybitny sukces. Od paru lat nie oglądała Warszawa tak udanego przedstawienia rewiowego. Do­skonały program, świetne wykonanie. Prawie brak słabych punktów, a raz po raz dwucalowe gwoździe" (cyt. za L. Sempolińskim: "Druga połowa"). O występie O. w rewii "Zawiążmy supełek" (1959) K. Beylin pisała "budzi huragany śmiechu i oklasków w pysznych, naprawdę dowcipnych monolo­gach" (cyt. za L. Sempolińskim: "Druga połowa"). Równocześnie stale występował w radiu, telewizji i na estradzie, ponadto w kabarecie Szpak (1954) oraz Cyganeria (1959), pod kier. K. Krukowskiego w warsz. Grand Hotelu. W 1965 otrzymał tytuł czł. zasłużonego ZASP-u. W tym samym roku, 24 X, obchodził jubileusz czterdziestopięciolecia, a 16 IX 1971 pięćdziesięciolecia pracy artystycznej. Pod koniec 1971 wyjechał do Londynu, gdzie mie­szkała jego żona.
Bibl.: Almanach 1974/75; Dymek z papierosa s. 206 (K. Wroczyński), 210, 266, 286, 300 (tu opinia L. Sempolińskiego), 302, 304, 309, 341, 375-379, 431, 448 (tu opinia J. Jurandota; il.); R.M. Groński: Od Siedmiu Kotów do Owcy. Kabaret 1946-1968, Warszawa 1971 s. 161, 243; Hist. filmu t. 1, 2; Jewsiewicki: Materiały; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Krasiński: Warsz. sceny (il); Mamontowicz-Łojek: Terpsychora (il.); Marczak-Oborski: Teatr 1918-39 (il.); Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Rendez-vous z Syreną (W. Filler, il.); Sempoliński: Druga połowa (il.); Sempoliński: Wielcy artyści (il.); Wierzyński: Wrażenia; Kur. Warsz. 1921 nr 90; Przekrój 1946 nr 78; Życie Warsz. 1975 nr 175, 176 (il.), 178, 182; Afisze i programy (m.in. 20 lat Teatru Syrena, Warszawa 1966; il.), IS PAN, MTWarszawa; Akta, ZASP; Gawlik: T. Letni w Łodzi.
Ikon.: M. Mrozowska: O. jako Pierrot, repr. Tyg. Ilustr. 1922 nr 2; A. Perzyk: O. jako Kelner (Żołnierz królowej Madagaskaru), rys., tusz, 1954, repr. Prz. Kult. 1954 nr 28; A. Perzyk: Portret, rys. tusz, 1956, informacja katalog: VII Wystawa Okręgu Warszawskiego ZPAP, Warszawa 1956; J. Żebrowski: O. w dwóch programach rewiowych, dwie karyk., rys., repr. Express Wiecz. 1956 nr 152, 285; J. Zaruba: O. w roli, rys., repr. J. Jurandot: Dzieje śmiechu, Warszawa 1961; Fot. - Arch. Dok. Mech., MTWarszawa, ZASP.
Film.: 1935 - Antek policmajster (f.). Jaśnie pan szofer (f.); 1936 - Jego wielka miłość (f.); Materiały film. z 1946; Fragm. kronik z 1946, 1960, 1961, Arch. WFD; Materiały - Archiwum TVWarszawa.
Nagrania: Fragm. ról - Arch. Dok. Mech.; Piosenki - Pol. Nagrania.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994

1 zdjęcie w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji