Osoby

Trwa wczytywanie

Józef Zejdowski

ZEJDOWSKI Józef, właśc. Józef Aleksander Sejda (16 III 1871 Warszawa - 6 IV 1963 Warszawa), aktor, reżyser. Był synem Aleksego Sejdy i Marii z Zapałowiczów. Ukończył szkołę średnią w Warszawie i rozpoczął tu naukę w Akademii Handlowej. W 1888 występował w warsz. t. ogr. Alhambra, a w 1889 w warsz. t. ogr. Promenada i Eldorado, następnie zaś w Łowiczu. Równocześnie uczył się w Klasie Dykcji i Deklamacji przy Warsz. To w. Muzycznym (był ucz­niem W. Szymanowskiego). 29 VI 1890 brał udział w popisie uczniów, a w październiku tego roku wystę­pował jako recytator na wieczorach organizowanych przez warsz. Tow. Muzyczne. W marcu 1891 występo­wał z grupą aktorów warsz. na koncercie w Piotrkowie. 23 VIII 1891 debiutował w T. Miejskim w Krakowie w roli Kuby ("Kościuszko pod Racławicami") i został zaangażowany. W t. krak występował od września 1891 do lutego 1892; grał tu niewielkie role komiczne. Od 1892 występował w WTR; na etat do zespołu dramatu przyjęto go jednak dopiero w styczniu 1894. W t. warsz. pracował do 13 VIII 1899; tu również grał podrzędne role charakterystyczno-komiczne. Ponadto brał w tym czasie udział w licznych koncertach jako deklamator i monologista. W sez. 1899/1900 występował w t. we Lwowie, w sez. 1900/01 w zespole J. Myszkowskiego w Kaliszu, w sez. 1901/02 w t. pozn. (tu także reżyse­rował), w lecie 1902 w warsz. t. ogr. Wodewil. Jesienią 1902 zorganizował zespół złożony z absolwentów warsz. szkoły dram., z którym występował na prowincji, m.in. w Płocku (wrzesień). W latach następnych (do I wojny świat.) występował przede wszystkim jako aktor estra­dowy: deklamator, monologista i transformista, orga­nizując zwykle własne wieczory. W 1903 występował w warsz. t. Elizeum, w 1905 w Kijowie i Wilnie, w sez. 1905/06 rażyserował i występował w przedstawieniach Tow. Dramatycznego w Przemyślu. W 1906 grał rów­nież we Lwowie, a od grudnia tego roku w krak. ka­barecie "Figliki" pod kier. A. Szyfmana (na początku 1907 odwiedził z jego zespołem m.in. Tarnów, Sambor i wiele miast w Galicji); w 1908 występował jako trans­formista i pantomimista w Petit-Casino w Paryżu, w 1909 w warsz. t. Corso, w 1911-12 m.in. w Kijowie, Kownie, Grodnie, Mińsku Litewskim, w lecie 1912 i 1913 w warsz. t. na Dynasach, w 1913 w warsz. ogro­dzie "Oaza". W okresie I wojny świat. występował w Warszawie na wielu scenkach małych t. i kabaretów; poza tym grał okresowo w sez. 1914/15 w T. Udziało­wym (do kwietnia 1915), w lecie 1915 w T. Ludowym, w sez. 1915/16 w T. Letnim, od lutego 1916 w T. Pra­skim, w 1917 w T. Współczesnym, T. Artystycznym i t. Sfinks. W 1919-21 grał i reżyserował w warsz. T. Praskim; w tym okresie służył również w wojsku, a także podobno brał udział w jednym z powstań śląskich. Po powrocie do Warszawy występował: w sez. 1921/22 i 1922/23 w T. im. Bogusławskiego, w sez. 1923/24 w T. Rozmaitości, w 1924-34 w T. Miejskich, gł. w T. Narodowym, od 1934 na scenach TKKT; najczęściej i najdłużej (do samej II wojny świat.) grał na scenie T. Letniego. Po wyzwoleniu Pragi już we wrześniu 1944 zaangażował się do T. m.st. Warszawy; brał udział w pierwszym koncercie tego zespołu 7 X 1944, a w pierw­szej premierze 23 XI tego roku grał Szaruckiego ("Majs­ter i czeladnik"). Od 1945 do 1948 należał do zespołu Miejskich T. Dramatycznych w Warszawie; występo­wał gl. w T. Powszechnym i w jego zespole pozostawał również od 1948 aż do 1962, tj. do przejścia na emery­turę; na scenie tej również reżyserował. 1 III 1948 w T. Comoedia obchodził jubileusz sześćdziesięciolecia pracy scen. w roli kapitana Nuta ("Żeglarz"). Był uważany za aktora utalentowanego i sumiennego. Miał w swym dorobku ok. dziewięciuset ról. Już od pierwszych lat pobytu na scenie grał przede wszystkim role charakterystyczne i komiczne. Poza wrodzonym komizmem predestynowały go do nich warunki zew­nętrzne - niewielki wzrost i pogodna, okrągła twarz. Ważniejsze role: Papkin ("Zemsta"), Kapka ("Odludki i poeta"), Żyd ("Wesele"), Ciaputkiewicz ("Grube ryby"), Ciuciumkiewicz ("Dom otwarty"), Jan ("Popychadło"), Dulski ("Moralność pani Dulskiej"), Horodniczy ("Rewi­zor"), Senator, Bajko w i Starosta ("Dziady"), Grzegorz ("Kordian"), Blaks ("Eros i Psyche"), Bukaszka ("Sybir"), Petryłło ("Miód kasztelański"); z ostatnich lat: Makaryczew ("Złota kareta") i Adolf ("Wilki w nocy"). Grał również w kilkunastu filmach pol., m.in. "Ludzie bez jutra", "Carat i jego sługi" (1917), "Na jasnym brzegu" (1921). Był członkiem zasłużonym ZASP. Zajmował się także działalnością pedag., m.in. uczył w szkole operowej S. Boguckiego i w szkole dram. pod kier. J. Strachockiego w Warszawie. Wydał "Mój repertuar. Sceny humorystyczno-satyryczne i transformacyjne", Warsza­wa 1914. Ożeniony był z Julią Janiną Maciejewska.
Bibl.: Album teatr. II s. 45 (11.), 92; Almanach 1962/63; Czem­piński: Teatry w Warszawie s. 186, 189; Dymek z papierosa s. 96, 100 (il.); Jewsiewicki: Materiały; Kaszyński: Dzieje sce­ny kaliskiej; Łoza: Czy wiesz I (il.); S. Mrozińska: Teatr wśród ruin Warszawy, Warszawa 1958; Sempoliński: Wielcy artyści; EMTA 1890 nr 368, 1893 nr 528 (il.), 1894 nr 537, 1899 nr 33; Scena i Widownia warsz. 1948 nr 2; Stolica 1948 nr 11 (il.); Teatr 1963 nr 10 (il.); Afisze i programy, IS PAN; Straus: Re­pertuar 1914-15, 1915-16; Wywiad z Z., IS PAN.
Ikon.: K. Dąbrowska: Z. jako Grzegorz (Kordian), miniatura, repr. Arch. Dok. Mechanicznej Warszawa; J. Żebrowski: Z. jako Makaryczew (Złota kareta), rys., repr. Express wiecz. 1956 nr 54; Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Film: 1928 - Pan Tadeusz; 1931-Dziesięciu z Pawiaka; 1935 - Dwie Joasie; 1936 - Trędowata; 1937 - Ordynat Michorowski.
Nagrania: Monologi - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

42 zdjęć w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji