Osoby

Trwa wczytywanie

Władysław Walter

WALTER WŁADYSŁAW, właśc. Władysław Walterejt (1887-1959) - aktor, śpiewak (bas), dyrektor teatru; ur. 4 VI 1887 w Warszawie w rodzinie Juliusza Walterejta i Katarzyny z Podbielskich. Początkowo studiował rysunek i rzeźbę w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie, potem związał się z zespołem aktorskim S. i W. Jarszewskich. Zadebiutował w 1906 w Krzyżopolu pod Odessą rolą Mandatariusza w Karpackich góralach J. Korzeniowskiego. Z tym zespołem objechał Podole i Ukrainę, grając m.in. w Kijowie i w Białej Cerkwi. Po rocznym tournée powrócił do Warszawy i za namową matki wstąpił do konserwatorium muzycznego (klasa śpiewu), które ukończył w 1910. Przyjęty do zespołu H. Czarneckiego w Lublinie występował w Wilnie (sez. 1911/12). W sezonie 1912/13 był członkiem towarzystwa dramatycznego J. Myszkowskiego. Od II poł. 1913 do wybuchu wojny 1939 występował głównie w teatrach i kabaretach Warszawy: w Nowoczesnym - jako "śpiewak-basista" (1913), Małym (1914) i w Nowościach (od 1914 z przerwami do 1924). W kwietniu 1914 (2 IV) ranny w wypadku samochodowym na moście Poniatowskiego w Warszawie. Na scenę powrócił 15 V cyklem pieśni Schumanna i Schuberta. Brał także udział w rewii motoryzacyjnej luźno opartej na swoim wypadku, którą wystawiono 15 VI w Teatrze Nowoczesnym.
W lipcu 1914 wyruszył na front jako ochotnik. Chory na tyfus przebywał od sierpnia we lwowskim szpitalu. Jako niezdolny do służby powrócił do Warszawy. W październiku wystąpił w Małym, jedynym czynnym teatrze stolicy. W rewii Warszawka i Krakusik grał Aleksandra Macedońskiego ucharakteryzowany na cesarza Wilhelma, śpiewającego Marsyliankę z polskim tekstem. Zachwycony jego występem L. Śliwiński zaangażował go do operetki, której wkrótce stał się filarem. Od 1919 prowadził (wspólnie z J. Krzewińskim) własny kabaret w restauracji "Oaza". Od czerwca 1921 występował gościnnie na scenach teatrów Bagatela i Miraż, potem w Qui Pro Quo (występ w słynnym skeczu "Salon Mojsze" w rewii Tato, ja chcę Chińczyka!)i w T. Nowości (sez. 1922/23), T. Rozmaitości i w Stańczyku (sez. 1923/24). W sierpniu (16 VIII 1924) przy ul. Sniadeckich otworzył kawiarnię artystyczną "Café Walter". Kolejno występował w teatrach i kabaretach: Letnim (sez. 1924/25, X-XII 1932, IX-XIII 1933), Narodowym (1926, X 1932, IV 1938), U Ćwiklińskiej i Fertnera (róg Nowego Światu i Świętokrzyskiej), Nietoperz (ul. Karowa - występ w rewii Nareszcie się bawimy), Wodewil (1927), Nowe Perskie Oko (listopad 1927), Morskie Oko (1929-31, 1933), Wesołe Oko (później Kameleon 1931-32), Alhambra, Hollywood (1933), w Rozmaitości (ul. Kredytowa, październik 1933), Wielka Operetka (później Wielka Rewia, 1934), Rozmaitości (ul. Chłodna, 1936-37), "8.15" (1937), Wielka Rewia (1937-39), Ali Baba i Tip-Top (1939). Występował także gościnnie w innych miastach Polski.
Wielokrotnie występował w Kaliszu. Po raz pierwszy z trupą J. Myszkowskiego. Jako aktor i śpiewak wystąpił w mieście prawdopodobnie dopiero na początku 1913. Obdarzony dobrze wyszkolonym basem zaśpiewał partię Mefista w Fauście Gounoda (4-10 I). Z okazji 35-lecia pracy artystycznej Myszkowskiego śpiewał partię Chorążego w Halce S. Moniuszki (25 II). Śpiewał także w Żydówce F. Halévy'ego. Na zakończenie występów Towarzystwa w Kaliszu jako jeden ze znaczniejszych aktorów wziął udział we własnym benefisie (28 II). Po opuszczeniu zespołu, od maja występował w Teatrze Letnim w Ogródku Warszawskim J. Wypiszczyka, stając się ulubieńcem kaliszan. W sierpniu (10 VIII) wystąpił w Podwieczorku artystycznym W.W. w Teatrze Miejskim. "Na program złożyły się produkcje śpiewne, monologi, deklamacje, tańce, a nawet karykatury malarskie, Benefisant, którego obdarzono kwiatami, występował jako śpiewak, humorysta, pobudzając publiczność do ciągłego śmiechu" [Gaz. Kal. 183/1913]. Kilkakrotnie do Kalisza zawitał w latach trzydziestych. Po raz pierwszy na jedno przedstawienie do Teatru Rozmaitości przy Piekarskiej (1 VII 1930) z zespołem, w skład którego m.in. wchodzili S. Karlińska z "Morskiego Oka", S. Rylska z Teatru Lwowskiego oraz tancerki. Na afiszach był anonsowany jako "Mistrz dowcipu". Później, wraz z aktorami scen warszawskich, wystąpił w dniach 31 V-1 VI 1933. Zespół zaprezentował program Rewia humoru, piosenki i tańca. Przedstawienia odbyły się w sali Stow. Rzem. Chrześc. przy ul. Piekarskiej. Z podobnym programem i zespołem (wśród gwiazd także J. Orwid) wystąpił także 15 VII 1934. Po występach aktor udzielił wywiadu "Echu Kalisza" (nr 194/1934).
W maju 1938 występował w teatrze Kameralnym w Częstochowie, natomiast w czerwcu rozpoczął z własnym zespołem kilkumiesięczne tournée po miastach Pomorza. Okres okupacji spędził grając w jawnych teatrach Warszawy (Komedia, Kometa, Niebieski Motyl, Stara Mewa, Bohema, Skala, Nowy Miraż, Wesoła Banda). W marcu 1944 grał gościnnie w krakowskim teatrze Powszechnym. Po wyzwoleniu występował w łódzkim Gongu (1945-47) oraz teatrze Kameralnym TUR w Krakowie (sez. 1946/47). W 1948 powrócił do Łodzi, gdzie występował do końca życia w teatrach: Osa (sez. 1948/49), Powszechnym (sez. 1949/5) i w teatrze im. Jaracza (1950-57). W tym ostatnim 26 I 1957 obchodził jubileusz pięćdziesięciolecia pracy artystycznej w roli Szambelana w Panu Jowialskim A. Fredry. W marcu 1957 po raz ostatni wystąpił w Warszawie, dając w Sali Kongresowej pięć koncertów 50 lat wspomnień W. Waltera i Spacerkiem po dawnej Warszawie.
Był aktorem charakterystycznym, który stworzył wiele wybitnych kreacji w teatrze, operze, operetce, kinie i przede wszystkim w kabarecie. Był uwielbiany przez publiczność. "[..] odpowiadał wszystkim potrzebnym warunkom: wysoki ponad 1.80, doskonały aktor, o dużej sile komicznej i obdarzony pięknym, aksamitnym basowym głosem. [...] świetny causeur, dowcipny, bawiący całe towarzystwo, na scenie komik dużego kalibru, ale umiejący potracić o struny sentymentu, a nawet dramatu. [...] Bardzo był rozmiłowany w pieśniach religijnych. Miał nawet własną fisharmonię, na której sobie akompaniował, śpiewając przez siebie skomponowane pieśni" (L. Sempoliński). Wcześnie zakończył śpiewanie prawdopodobnie z powodu źle zoperowanych strun głosowych, choć przypuszczalnie także wskutek nadużywania alkoholu.
W repertuarze miał ponad pięćset ról. W operetce do najciekawszych należały: Agamemnon (Piękna Helena J. Offenbacha), Zaremba (Polska krew O. Nedbala), Generał (Ostatni walc O. Strausa), Hrabia Feri (Księżniczka czardasza I Kálmána), Wielki Książę (Szał miłości A. Buttykaya), Dr Falke (Zemsta nietoperza J. Straussa), Charencey (Cnotliwa Zuzanna J. Gilberta) oraz rola tytułowa w Generale huzarów Ziehrera. Wykonywał także partie operowe: Stolnika w Halce, Chorążego w Hrabinie i Nieznajomego w Loterii S. Moniuszki, Mefista w Fauście Ch. Gounoda, Kardynała w Żydówce F Halévey'a. Stworzył wiele kreacji w rolach komediowych i farsowych, m.in.: Jenialkiewicz (Wielki człowiek do małych interesów A. Fredry), Dyndalski (Zemsta A. Fredry), Tobiasz-Czkawka (Wieczór Trzech Króli W. Szekspira), Robert (Robert i Bertrand, czyli Dwaj zlodzieje W.L. Anczyca), Dzieńdzierzyński (Rozbitki J. Blizińskiego) oraz dramatycznych:. Kamiński (Sprawa rodzinna J. Lutowskiego), Ksiądz Percie (Winnice ojca Gaureau J. Wirskiego), Dziadek Wysockiego (Sprawiedliwi ludzie K. Brandysa), Jaskrowicz (Grzech S. Żeromskiego).
Był też uznanym aktorem filmowym kina międzywojennego. Od 1918 zagrał niemal w 90 filmach, m.in. Zew morza (1927), Szlakiem hańby (1929), 10% dla mnie (1932), Pod Twoją obronę (1933), Młody las (1934). Po wojnie wystąpił w Ulicy Granicznej (1948), Pierwszym starcie (1950), Załodze (1951). Były to role drugoplanowe, w których stworzył niezapomniane wybitne kreacje. Najczęściej wcielał się w postaci warszawskich proletariuszy, cwaniaków, andrusów, dozorców, woźnych. Ponadto był autorem licznych monologów i skeczów, które wykonywał na scenie, oraz felietonów drukowanych w prasie codziennej. Komponował także pieśni.
Zm. 4 XI 1959 w Łodzi.
Był dwukrotnie żonaty. Z Eugenią z Pożerskich (od 1910) oraz z aktorką Haliną Szymborską (od 30 X 1922).
Bibliografia: Dzieje teatru polskiego. Teatr polski w latach 1890-1918 (red. Sivert T.), Warszawa 1988; "Gazeta Kaliska" nr 9, 30, 46/1913; Grzymała-Siedlecki A., Świat aktorski moich czasów, Warszawa 1973; Kaszyński S., Teatralia kaliskie, Łódź 1972; Kozłowska I., Teatr w Kaliszu w okresie II Rzeczypospolitej, Kalisz 2005; Małyszko S., Zabytkowe cmentarze przy Rogatce w Kaliszu, Kalisz 2003; Sempoliński L., Wielcy artyści małych scen, Warszawa 1968; Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa 1973; "Ziemia Kaliska. Miesięcznik Regionalny" kwiecień-grudzień 1930;

Źródło: Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej. Ziemia kaliska, tom 3
Autor noty biograficznej: Andrzej Androchowicz

WALTER Władysław, właśc. W. Walterejt (4 VI 1887 Warszawa - 4 XI 1959 Łódź), aktor, śpiewak, dyr. teatru. Był synem Juliusza Walterejta i Katarzyny z Podbielskich. Pierwszą jego żoną (od 1910) była Eugenia z Pożerskich, drugą (od 30 XI 1922) aktorka Hali­na Szymborska. Studiował rysunek i rzeźbę w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. Debiutował w 1906 w zespole S. i W. Jarszewskich w Krzyżopolu pod Odessą w roli Mandatariusza ("Karpaccy górale"). Z zes­połem tym w ciągu rocznej wędrówki występował na Podolu i Ukrainie, m.in. w Kijowie i Białej Cerkwi. Po powrocie do Warszawy wstąpił za namową matki do konserwatorium, które ukończył w 1910. W tym samym roku zaangażował się do zespołu H. Czarnec­kiego w Lublinie. W sez. 1911/12 występował w Wil­nie, w 1913 w Kaliszu, od 1913 w t. warsz.: Nowo­czesnym (1913), Małym (1914) i Nowości (od sez. 1914/15 do 1920). W 1919 wspólnie z J. Krzewińskim prowadził kabaret w restauracji "Oaza". W lipcu 1920 wyruszył jako ochotnik na front, od sierpnia tego roku chorował na tyfus w szpitalu we Lwowie. Od listopada występował znowu w warsz. T. Nowości, w 1921 (czer­wiec, lipiec) także na scenach T. Bagatela i Miraż, w sez. 1922/23 w t. Qui Pro Quo oraz w T. Nowości, w sez. 1923/24 w T. Rozmaitości i Stańczyk (czerwiec), a w sierpniu tego roku otworzył kawiarnię artyst. "Cafe Walter". Z t. warsz. związany był także w 1. następ­nych, występując: w T. Letnim (sez. 1924/25, paździer­nik-grudzień 1932, wrzesień, listopad, grudzień 1933), T. Narodowym (1926, październik 1932, kwiecień 1938), w T. Ćwiklińskiej i Fertnera, Nietoperz, Wode­wil (1927), Nowe Perskie Oko (listopad 1927), Morskie Oko (1929-31, 1933), Wesołe Oko (później Kameleon, 1931-32), Alhambra, Hollywood (1933), w T. Roz­maitości przy ul. Kredytowej (październik 1933), w t. Wielka Operetka (później Wielka Rewia, 1934), w T. Rozmaitości przy ul. Chłodnej (1936-37), w t. 815 (1937), t. Wielka Rewia (1937-39), w t. Ali Baba i Tip Top (1939). W maju 1938 występował w T. Kameral­nym w Częstochowie, w sierpniu tego roku odwiedzał też Z własnym zespołem miasta Pomorza, a później zapewne Poznań i Toruń (podobno zespól ten istniał już od 1933). W czasie II wojny świat, występował w jawnych t. warsz.: Komedia, Kometa, Niebieski Mo­tyl, Stara Mewa, Bohema, Skala, Nowy Miraż, Weso­ła Banda, a także gościnnie w T. Powszechnym w Kra­kowie (marzec 1944). Po wyzwoleniu (1945-47) wystę­pował w łódź. t. Gong, w krak. T. Kameralnym TUR (sez. 1946/47), od 1948 do końca życia w Łodzi: w t. Osa (sez. 1948/49), w T. Powszechnym (sez. 1949,50), w T. im. Jaracza (1950-57); 26 I 1957 obchodził na tej scenie jubileusz pięćdziesięciolecia pracy artyst. w roli Szambelana ("Pan Jowialski"). W tym samym roku, w marcu, wystąpił ostatni raz w Warszawie w Sali Kong­resowej na pięciu koncertach pod nazwą "50 lat wspom­nień W. Waltera" i "Spacerkiem po dawnej Warszawie". W. był wybitnym aktorem charakterystycznym. "Atle­tycznej budowy olbrzymieć o soczystym temperamen­cie i tęgim basie", wg A. Grzymały-Siedleckiego "swą sztukę doprowadził do wysokiego stopnia, do prosto­ty". Aktorstwo jego niejednokrotnie porównywano z mistrzostwem M. Frenkla, podkreślając "szczery ta­lent aktorski, specyficzny i niepowtarzalny wdzięk rasowego komika, a wraz z nim dużą bezpośredniość i ciepło, którymi umie nasycić tworzone postaci" (J, Macierakowski). Miał w swoim repertuarze ponad pięćset ról, w tym wiele operetkowych, jak np. Agamemnon ("Piękna Helena"), Zaremba ("Polska krew"), Generał ("Ostatni walc"), Wielki Książę ("Szał miłości"), Dr Falke ("Zemsta nietoperza"), Charencey ("Cnotliwa Zuzanna"), w początkowym okresie działalności artyst. śpiewał nawet partie operowe, np. Stolnika ("Halka"), Chorążego ("Hrabina"), Mefista ("Faust"), Kardynała ("Żydówka"); do najważniejszych należą jednak role kome­diowe i farsowe, m.in. Jenialkiewicz ("Wielki człowiek do małych interesów"), Dyndalski ("Zemsta"), Tobiasz Czkawka ("Wieczór Trzech Króli"), Robert ("Robert i Bertrand, czyli Dwaj złodzieje"), Dzieńdzierzyński ("Rozbitki"). W ostatnim okresie życia grał także role dram., np. Kamińskiego ("Sprawa rodzinna"). Księdza Percier ("Winnice ojca Gaureau), Dziadka Wysockiego ("Spra­wiedliwi ludzie"), Jaskrowicza ("Grzech"). Był też aktorem filmowym (od 1918), autorem licznych monologów, skeczów i felietonów druk. w prasie codziennej i lit., a także komponował pieśni. Tabl. 81.
Bibl.: Almanach 1959/60; Banaszkiewicz, Witczak; Czempiński: Teatry pol. w Warszawie (il.); Filler: Operetka (il.); Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Łoza: Czy wiesz 1; Sempoliń­ski: Wielcy artyści (il.); Ekran 1959 nr 48; Film 1959 nr 48; Łódź. Express ilustr. 1956 nr 108, 114, 120, 126, 132, 138, 144, 150 (Wspomnienia W. Waltera); Pam. teatr. 1963 z. 1-4 (A. Wysiński); Stolica 1959 nr 47; Teatr 1957 nr 4, 1960, nr 1; Życie Warsz. 1959 nr 266; Programy, IS PAN.
Ikon.: W. Bartoszewicz: Portret, olej, ok. 1950; J. Ossowski: Portret, gips, ok. 1956 i A. Janik: Maska W., gips - własność H. Walterowej, Warszawa; J. Ślusarczyk: Portret, piasko­wiec, relief na pomniku nagrobnym - Cmentarz Powązkow­ski, Warszawa; Z. Nirnstein: Portret, karyk. rys. - MTWarszawa; Jotes (J. Szwajcer): Portret, karyk., rys. repr., Tyg. ilustr. 1930 nr 41; NN: Portrety, karyk., rys., repr. Express Wieczorny 1957 nr 20, 194; Fot. pryw. i w rolach - MTWarszawa, własność H. Walterowej Warszawa.
Film.: 1927 -Zew morza; 1929 - Szlakiem hańby; 1932 - 10% dla mnie; 1933 - Pod Twoją obronę; 1934 - Młody las, Pieśniarz Warszawy, Przeor Kordecki-Obrońca Częstocho­wy, Śluby ułańskie; 1939-Złota maska; 1948 - Ulica Gra­niczna; 1950 - Pierwszy start; 1951 - Załoga.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

1 zdjęcie w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji