Eugeniusz Bodo
(właściwie Bohdan Eugène Junod).
ur. 28 grudnia 1899, Genewa – zm. 7 października 1943, Kotłas (d. ZSRR, obecnie Rosja).
Aktor, pieśniarz, tancerz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy.
Był synem Szwajcara (Théodore Junod) i Polki (Jadwiga Anna Dorota Dylewska). Zadebiutował 11 stycznia 1917 roku w poznańskim teatrze Apollo. W następnych latach pracował w teatrach w Poznaniu, Łodzi i Lublinie. W wieku 20 lat przeniósł się do Warszawy.
W czasie wojny polsko-bolszewickiej wstąpił do wojska, jednak nie brał udziału w walkach. W początkowym okresie pobytu w Warszawie przyjął pseudonim artystyczny Eugeniusz Bodo, stworzony z drugiego imienia aktora Eugène oraz złożenia pierwszych sylab pierwszego imienia aktora (BO-) oraz trzeciego imienia jego matki (-DO). W roku 1920 Bodo dzięki pomocy Ludwika Sempolińskiego został zatrudniony w łódzkim teatrze Bagatela.
Za warszawski debiut teatralny artysty przyjmuje się jego występ w operetce Amerykanka wystawionej 27 października 1921 roku przez kabaret Qui Pro Quo (1921–1925). W kolejnych latach występował także na scenach innych kabaretów: Nowe Perskie Oko (1927–1928), Morskie Oko (1928–1929; 1930–1931; 1933) i Orfeum (1929–1930). Mimo dobrego przyjęcia przez publiczność warszawską i krytykę, porzucił scenę kabaretową, by poświęcić się aktorstwu filmowemu.
Na ekranie zadebiutował w filmie Rywale w roku 1925 rolą Geniusia. Do roku 1929 wystąpił w sześciu produkcjach: Czerwony błazen (1926, jako Inspicjent), Uśmiech losu (1927, jako tancerz kabaretowy), Policmajster Tagiejew (1929, jako Markowski), Kult ciała 1929, jako Franciszek, pomocnik Czesława), Człowiek błękitnej duszy (1929, jako rzeźbiarz Roman Warczyński, przyjaciel Jana), 9.25. Przygoda jednej nocy (1929, wymieniony w obsadzie).
Właściwy początek kariery aktorskiej Bodo przypada na lata 30. XX wieku – okres rozwoju w polskiej kinematografii kina dźwiękowego. W roku 1930 wystąpił w pięciu produkcjach: Wiatr od morza (1930, jako Otto), Uroda życia (1930, jako Roszow), Niebezpieczny romans (1930, jako przywódca bandy), Na Sybir (1930, jako robotnik).
W roku 1931 Bodo z sukcesem zaczął zajmować się produkcją filmową i pisaniem scenariuszy. Sprzyjał temu fakt, że w roku 1931 został współwłaścicielem wytwórni filmowej B-W-B (wraz z Michałem Waszyńskim (1904–1965) i Adamem Brodziszem (1906–1986) – nazwa została utworzona od pierwszych liter nazwisk właścicieli. W wytwórni tej Bodo zrealizował m.in. Głos pustyni (1932, jako szejk Abdallah, scenariusz, dialogi, teksty piosenek) oraz Bezimiennych bohaterów (1932, jako komisarz, scenariusz).
W roku 1933 Bodo założył własną wytwórnię filmową o nazwie Urania-Film. W wytwórni tej zrealizował siedem filmów: Jego ekscelencja subiekt (1933, jako subiekt Jurek Czermoński oraz radca Chełmoński), Pieśniarz Warszawy (1934, jako Julian Pagórski), Czarna perła (1934, jako Stefan Nadolski), Jaśnie Pan szofer (1935, jako hrabia Karol Boratyński), Dwa dni w raju (1936), Bohaterowie Sybiru (1936, jako żołnierz Władysław Barcik), Piętro wyżej (1937, jako Henryk Pączek, spiker radiowy).
Po wybuchu II wojny światowej znalazł się we Lwowie, gdzie działał w polskich teatrach rewiowych. 26 czerwca 1941 roku został aresztowany przez NKWD. Aktorowi nie zostały przedstawiona powody aresztowania. Został przewieziony do Butyrek (więzienie przejściowe i areszt śledczy w Moskwie), następnie trafił do więzienia w Ufie. Oficjalnie przesłuchania rozpoczęto 9 lipca 1941 roku. 31 października 1942 zastępca Naczelnika NKWD ZSRR Aleksandrow podpisał akt oskarżenia oraz decyzję o areszcie. Ostatnie przesłuchanie Bodo odbyło się 21 listopada 1942 roku. Został skazany na pięcioletni pobyt w Obozie Pracy Poprawczej w Kotłasie w obwodzie archangielskim. 22 czerwca 1943 roku Komisja Orzekająca o Zdolności do Pracy skierowała wniosek do sądu o zwolnienie aktora z powodu złego stanu zdrowia. Wniosku nigdy nie rozpatrzono. 7 października 1943 roku do akt Bodo włączono akt zgonu z powodu zapalenia płuc i pelagry.
Bibliografia
- Dorys Benedykt Jerzy, Czapliński Czesław, Artyści – portrety ostatniego stulecia, Warszawa 2007;
- Janicki Stanisław, Film Polski od a do z, Warszawa 1972;
- Koper Sławomir, Gwiazdy Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2013;
- Pomichowska Eliza Weronika, Śmierć Eugeniusza Bodo. Fakty kontra rzeczywistość [w:] Artyści sceny i ekranu dwudziestolecia międzywojennego Europy Środkowo-Wschodniej w ujęciu semiotyki antropologicznej, Robert Boroch, Yelena Karetina (red.), Studia N@ukowe pod redakcją naukową Sambora Gruczy, t. 39, Wydawnictwo Naukowe IKSI, Warszawa 2017, s. 17–30;
- Wolański Ryszard, Eugeniusz Bodo. „Już taki jestem zimny drań”, Poznań 2012;
- Zajiček Edward, Zarys historii gospodarczej kinematografii polskiej. Kinematografia wolnorynkowa 1896–1939, tom I, Łódź 2008.
Robert Boroch
