Osoby

Trwa wczytywanie

Janina Morska-Magnuszewska

MORSKA Janina, z domu Czyżewska, 1° v. Magnuszewska, 2° v. Zniczowa (29 września 1893 Brześć Kujawski – 31 marca 1966 Katowice),

aktorka.

Spotykany w opracowaniach rok urodzenia 1898 nieprawdopodobny. Była córką Julii i Franciszka Czyżewskich, żoną najpierw Eugeniusza Magnuszewskiego, potem Michała Znicza (zob. t. 1). Uczęszczała do gimnazjum w Łodzi. Według własnej relacji wstąpiła na scenę w wieku lat siedemnastu przyjmując pseud. Morska (nazwisko panieńskie jej babki). Debiutowała na scenie Teatru Popularnego w Łodzi jesienią 1910. W zespole tego teatru pozostała do końca sez. 1912/13. Miała opinię dobrze zapowiadającej się aktorki do ról lirycznych, obdarzonej dużym wdziękiem i wrażliwością sceniczną. Grała takie role, jak: Urszulka (Urszulka z Czarnolasu), Petra (Wróg ludu), Helena (Grube ryby), Ludwika (Dwie sieroty), Alina (Balladyna), Klarcia (Koniec Sodomy), Marynia (Kolejarze), Mimi (Dama kameliowa). W tym okresie zapewne wyszła za Eugeniusza Magnuszewskiego. W zimie 1914 występowała w Teatrze Polskim w Petersburgu, w 1915 w Teatrach Zjednoczonych w Łodzi, 1916-18 w łódzkim Teatrze Polskim, przy czym w 1917 okresowo należała do zespołu Stanisławy Lubicz-Sarnowskiej, z którym odwiedziła m.in. Płock i Kielce. W trakcie sez. 1918/19 przeszła do zespołu Teatru Powszechnego w Krakowie i grała tu do 1921, uczestnicząc w wyjazdach teatru do Cieszyna (grudzień 1918, listopad 1919, luty 1921). Grała wówczas m.in. Janinę (Dom otwarty), Julię (Romeo i Julia), Anielę (Śluby panieńskie); 21 marca 1919 zadebiutowała na scenie Teatru Letniego w Warszawie w roli Wandy (Mąż z grzeczności), ale nie została zaangażowana. W sez. 1921/22 występowała w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, 1922/23 w Teatrze Komedia w Warszawie i z zespołem tego teatru gościnnie m.in. w Kaliszu i Płocku (kwiecień 1923), zaś w czerwcu i lipcu tego roku uczestniczyła w objeździe zespołu Karola Adwentowicza, m.in. w Ciechocinku i Włocławku. W 1923-25 grała w Teatrze Miejskim w Łodzi, takie role, jak Klara (Zemsta), Violetta (Kordian), a także w Teatrze Letnim (maj–sierpień 1925), jesienią 1925 Teatrze im. Fredry w Stanisławowie, następnie do końca sez. 1925/26 T. im. Słowackiego w Krakowie, w 1926-30 w Teatrze Miejskim i Letnim w Łodzi, skąd na sez. 1930/31 została zaangażowana przez Leona Schillera do Teatrów Miejskich we Lwowie. W 1932–34 znów grała w Teatrach Miejskich w Łodzi, następnie w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie (1934-37), w Teatrze Kameralnym w Warszawie (sez. 1937/38) już jako Morska-Zniczowa.

W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Potem znalazła się w pierwszym zespole Teatru Miejskiego w Katowicach (od 15 marca 1945), następnie wraz z dyrektorem Karolem Adwentowiczem przeszła na sez. 1945/46 do Teatru Powszechnego im. Żołnierza Polskiego w Krakowie. W sez. 1946/47 wróciła do Katowic. W sez. 1948/49 grała w Teatrze Powszechnym w Łodzi, po czym wróciła już na stale do Teatru Śląskiego w Katowicach. Była jedną z najpopularniejszych aktorek tej sceny. Grała dużo, m.in. Podstolinę (Zemsta), Dorotę (Grube ryby), Łechcińską (Rozbitki), Lulu (Skiz), Kasztelanową (Mazepa), Reginę (Wychowanka), Teklę (Wysoka ściana), Radczynię (Wesele), Piastunkę (Antygona Jeana Anouilha), a jej „talent, wytworna aparycja i kultura wzbogacały każdą z tych postaci”.

Bibliografia

Almanach 1965/66; Fallek: Cztery sezony; Kaczorowska-Herman: T. Popularny; Kaszyński: Teatr łódz.; Kaszyński: Teatralia; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Linert: T. Śląski; Marczak-Oborski: Teatr 1918-39; Olszewski: Śląska kronika; Solarska: T. Ludowy; T. Miejski w Łodzi (il.); T. przy ul. Cegielnianej; T. Śląski 1922-72 (il. i cyt. s. 162); Urbankiewicz: Sezon w Łodzi; Wydrzyński s. 33, 69, 303, 361; Dz. Petr. 1914 nr 1313; Gaz. Kieł. 1917 nr 189; Gaz. Łódz. 1917 nr 251, 1918 nr 139, 237; Kur. Łódz. 1932 nr 265; Kur. Stan. 1925 nr 273; Kur. Warsz. 1919 nr 81, 1923 nr 170, 1937 nr 271; Nowy Kur. Łódź. 1915 nr 196; Poglądy 1966 nr 9; Afisze, programy i dokumenty osobiste, IS PAN; Akta (tu fot.), ZASP; Gawlik: T. Letni w Łodzi; Turowski: Teatr w Łodzi.

Ikonografia

Fot. – Arch. Dok. Mech., ZASP.

Nagrania

Role – Red. Dok. Inf. PR.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t.II, PWN, Warszawa 1994. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.

7 zdjęć w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji