Osoby

Trwa wczytywanie

Lucyna Messal

MESSAL Lucyna, właśc. L. Mischal, zamężna Sztukowska (16 X 1886 Warszawa - 10 XII 1953 Warsza­wa), tancerka, śpiewaczka, dyr. teatru. Była córką Mischala, majstra stolarskiego z Warszawy. 13 I 1896, je­szcze jako uczennica szkoły baletowej, weszła w skład corps de ballet w WTR. W 1901 mianowana koryfejką. W tym czasie rozpoczęła studia wokalne u S. Wołoszki, E. Reszkego i S. Boguckiego oraz lekcje gry scen. u H. Leszczyńskiej. Debiutowała 14 I 1904 w T. Nowości w roli Emilii ("Ach, ta wiosna"); w recenzjach oceniono ją b. krytycznie. Występowała więc w balecie, kształcąc w dalszym ciągu głos i dykcję. Po raz drugi debiutowała w operetce dopiero po pięciu latach, 24 III 1909, w partii Saffi ("Baron cygański"). Ten debiut uznano za świetny. "Jest wybornie przygotowana do występów nie tylko w operetce" - pisał A. Dobrowolski w "Kurierze Warszawskim". - "Głos świetnie postawiony świad­czy o poważnych studiach. Brzmi dźwięcznie i silnie, oddaje emisję prawidłową, pozwała rozwinąć wszystkie zasoby wokalne". "Interpretacja pełna smaku obok gry sympatycznej i żywej". Odtąd stała się primadonną operetki WTR. Śpiewała kolejno Violettę ("Piękność z Nowego Jorku"), Eurydykę ("Orfeusz w piekle"), Helenę ("Piękna Helena") zdobywając coraz większe powodzenie i usuwając w cień starszą od siebie o dziesięć lat W. Ka­wecką, dotychczasową primadonnę operetki. Często wyjeżdżała na występy gościnne, wszędzie zdo­bywając ogromne powodzenie; m.in. w grudniu 1910 śpiewała w Łodzi, w lecie 1911 w Moskwie, w lutym 1913 w Kijowie, w lipcu tego roku w Petersburgu. W czasie I wojny świat. przebywała w Rosji (od 1915) wy­stępując w Petersburgu, Kijowie, Moskwie, Odessie i Baku. Pierwszy występ M. po powrocie do Warszawy (14 IX 1918) stał się manifestacją publiczności. Znowu objęła główne partie operetkowe w warsz. T. Nowości, a recenzenci określali każdą z jej ról jako "arcydzieło kunsztu w śpiewie, tańcu i pełnej smaku grze scenicz­nej" ("Kurier Warszawski" 1920 nr 59). W 1922 (czer­wiec, lipiec) występowała gościnnie w Lublinie, jesienią wyjechała za granicę - do Wiednia i Budapesztu. W czerwcu 1923 śpiewała gościnnie w Wilnie, we wrześniu i październiku 1924 w Krakowie. Na sez. 1924/25 za­angażowała się do operetki poznańskiej. Ustąpiła z niej jednak już w styczniu 1925. W lutym tegoż roku wy­stępowała gościnnie w Wilnie, w maju we Lwowie. W czerwcu wróciła do warsz. T. Nowości. Na początku 1926 znowu występowała gościnnie w Krakowie, Ka­towicach, Sosnowcu, Lublinie, odnosząc wielki sukces w roli Nadii ("Orłow"). Po zawieszeniu przedstawień w T. Nowości (kwiecień 1926) wyjechała na występy goś­cinne do Krakowa, potem występowała na czele włas­nego zespołu m.in. w Piotrkowie (październik 1926), Sosnowcu, Kielcach, Radomiu, Białymstoku, Wilnie, Łucku, Lublinie, Łodzi, Kaliszu, Toruniu, Bydgoszczy, Gdańsku, Włocławku Od 25 XII 1926 należała do zorganizowanego przez K. Niewiarowską zespołu, dzia­łającego pn. Teatru Messal i Niewiarowskiej. Na sez. 1927/28 wróciła do operetki warsz. w T. Nowości. W kwietniu 1928 występowała w "Wiosennej rewii" w t. Morskie Oko, w grudniu w lwow. T. Małym, potem w Krakowie, na początku 1929 w warsz. t. Znicz. W czerwcu otworzyła własny t. w Warszawie (pn. Ope­retka Lucyny Messal, ul. Marszałkowska 114). Ze względu na trudności finansowe musiała go jednak zamknąć po siedmiu miesiącach. Rozpoczął się naj­trudniejszy okres w jej życiu; pozbawiona stałej sceny operetkowej i borykająca się z nieustannymi kłopotami finansowymi angażowała się kolejno do różnych zespo­łów rewiowych: Wesoły Wieczór (1930), Hollywood (1931), Kameleon (1932), Praskie Oko (1933), wyjeż­dżała na występy gościnne: do Bydgoszczy (lipiec 1930), Torunia, Grudziądza, Bydgoszczy (wiosna 1931), Lwo­wa (maj 1932), a nawet śpiewała w teatrzyku w hotelu Savoy (od 28 X 1934). Od sez. 1936/37 została znowu zaangażowana do zespołu operetkowego w T. 8.15, a od 1938 występowała w T. Wielkim w Warszawie, gdzie śpiewała m.in. partię Hrabiny ("Cygańska miłość"). 31 V 1939 w sali Filharmonii odbył się jubileusz trzydziesto­lecia jej pracy scenicznej.
W okresie okupacji niem. podczas II wojny świat. pro­wadziła popularny "Bar pod Messalką". Po skończeniu wojny występowała w T. Nowym w Warszawie. Grała role charakterystyczne w operetkach i komediach, m.in. panią Tscholl ("Domek trzech dziewcząt") i Dyndalską ("Damy i huzary"). 25 XI 1946 obchodziła jubileusz pięć­dziesięciolecia.
M. należała do najwybitniejszych pol. artystek ope­retkowych. "Była artystką prześwietną - pisała o niej Z. Lindorf - talentem wysokiej rangi i śpiewaczką operetkową wielkości europejskiej. Łączyła w sobie znakomitą śpiewaczkę z równie znakomitą tancerką. Była porywającą zarówno w śpiewie jak w grze. Każda jej rola błyszczała talentem, finezją, pikanterią". Po­równując ją z W. Kawecką L. Sempoliński twierdził, że "różnica wieku była niewielka, ale style gry inne. Ka­wecka główny nacisk kładła na śpiew i sceny drama­tyczne, nie lubiła ruchu i słabo tańczyła. Messal była nie mniej urodziwa, ale przedstawiała inny typ: wysoka, pełna temperamentu, znakomita tancerka, żywiołowa, nie gorsza aktorsko, za to bardziej nowoczesna". W repertuarze swoim M. posiadała ponad pięćdziesiąt głównych partii, wśród których największą popularno­ścią, obok wymienionych, cieszyły się partie tyt. w "Sybilli", "Bajaderze", "Frasquicie", "Teresinie" oraz Wiera ("Ostatni walc"), Blanka ("Biały mazur"), Zuzanna ("Cnotliwa Zu­zanna"), Gaga ("Ptasznik z Tyrolu"), Mefisto ("Mały Faust"), Gabriela ("Życie paryskie"), Ks. Helena ("Czar walca"), Angela ("Hrabia Luksemburg"), Lucy ("Targ na dziew­częta"), Ilona ("Cygańska miłość"), Klara ("Księżna cyrkówka").
Bibl.: Filler: Operetka; Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Owerłło; Sempoliński: Wielcy artyści (il.); Kur. por. 1909 nr 81; Kur. warsz. 1909 nr 83, 1920 nr 99, 1939 nr 148; Teatr 1954 nr 2 (Z. Lindorf); Wiad. lit. 1939 nr 13. Ikon.: J. Rapacki: M. w kostiumie scen. za kulisami operetki warsz., olej, 1919 i Portret, pastel, 1927 - MTWarszawa; S.J. Kozłowski: M. jako Helena (Piękna Helena), karyk., akw. 1915 - MTWarszawa; S. Rzecki: M. jako Helena (Piękna He­lena), autolit., Teka "La Belle Helene", Warszawa 1921 - MT Warszawa ; A. Uniechowski: M., akw., 1964 własność malarza; W. Dunin-Marcinkiewicz: Portret, karyk., własność rodziny malarza; Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Film.: 1938 - Szczęśliwa trzynastka.
Nagrania: Arie (Myrella, Cnotliwa Zuzanna, Rozwódka, Hra­bia Luxemburg, Bohaterowie), piosenki - Red. Muz. PR; Arie (Mimi, Bohaterowie, Rozwódka, Cygańska miłość), pio­senki - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973

3 zdjęcia w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji