Stanisław Wolicki
WOLICKI Stanisław, właśc. S. Rusinek (8 VIII 1892 Kraków - 8 XI 1963 Sopot), aktor, reżyser, dyr. teatru. Był synem kolejarza Stanisława i Eleonory Rusinków, bratem działacza ruchu robotniczego i dziennikarza Kazimierza Rusinka. Uczył się w Krakowie w gimn., następnie w Wolnej Wszechnicy i w szkole dram. M. Przybyłowicza. Od 1909 występował w T. Ludowym w Krakowie; debiutował w roli Pastuszka ("Zmory galicyjskie"). W 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Do końca I wojny świat. nie występował. W 1918-19 grał w T. Polskim w Kijowie, w 1919-20 nadal tam działał; reżyserował i brał udział w pol. przedstawieniach. Od młodzieńczych lat był aktywnym lewicowym działaczem społeczno-politycznym; członkiem kolejno: PPSD, PPS, a od 1948 PZPR. W Kijowie współpracował z "Głosem Komunisty", umieszczał tam swoje recenzje, felietony i rewolucyjne wiersze. Po powrocie do kraju był więziony; potem rozwijał równocześnie działalność polityczną i artystyczną. W 1922-27 był posłem na Sejm z ramienia PPS. Działał w postępowych organizacjach społecznych i robotniczych, pracował jako publicysta (redagował tygodnik "Na straży demokracji" w Cieszynie, zamieszczał felietony w "Robotniku"). W dwudziestoleciu międzywojennym pracował przeważnie w t. prowincjonalnych, m.in. w sez. 1925/26 występował w T. Miejskim w Sosnowcu, później w Chełmie Lubelskim. Wraz z A. Polewką zorganizował i następnie od 1929 prowadził przez dwa lata t. robotniczy TUR w Sosnowcu; był tu także aktorem i reżyserem (wystawił m.in. "Sędziów" i poemat dram. A. Polewki "Sacco i Vanzetti"). Następnie przebywał w Cieszynie, a potem w Gdyni, gdzie zorganizował i prowadził do II wojny świat. t. objazdowy finansowany przez związki zawodowe i TUR (tu wystawił m.in. "Swastyka podpala świat"). We wrześniu 1939 jako oficer rezerwy walczył w obronie Gdyni w Batalionie Czerwonych Kosynierów i dostał się do niewoli. Całą okupację spędził w niem. oflagach, gdzie był jednym z organizatorów, aktorów i reżyserów jenieckich teatrów. W 1939-40 działał w t. obozowym w Prenzlau, w 1941 w T. Symbolów w Arnswald, od 1942 w Gross-Born; reżyserował w tych t. m.in. fragm. "Kordiana", "Dziadów", "Sędziów", "Romantycznych", "Zaczarowanego koła"; grał Kordiana ("Kordian"), Samuela ("Sędziowie"). Po wyzwoleniu wstąpił do I Armii Wojska Polskiego, a po zakończeniu działań wojennych rozpoczął pracę w Departamencie Teatrów w Ministerstwie Kultury i Sztuki jako inspektor teatrów. W sez. 1945/46 i 1946/47 był dyr. nowo otworzonego T. Miejskiego w Olsztynie, przemianowanego z jego inicjatywy na T. im. Jaracza. W 1947-50 występował w T. im. Wyspiańskiego w Katowicach, w 1950-53 w T. Ziemi Opolskiej w Opolu. Następnie był więziony na podstawie niesłusznego oskarżenia. Od 1954 do 1962 występował w Bałtyckim T. Dramatycznym w Koszalinie. 12 IX 1959 obchodził tam jubileusz czterdziestolecia pracy scen. grając tyt. rolę w reżyserowanym przez siebie dramacie "Pietro Caruso". 1 XII 1962 przeszedł na emeryturę. Był cenionym aktorem charakterystycznym; do najlepszych jego ról zaliczano takie jak: Stańczyk ("Wesele"), Pastor ("Ojciec"), Petkow ("Żołnierz i bohater"), Geront ("Szelmostwa Skapena"), Geldhab ("Pan Geldhab"), Twardosz ("Dożywocie"), Belzebub ("Igraszki z diabłem"), Grabarz I ("Hamlet"), Czebutykin ("Trzy siostry") - ostatnia rola.
Bibl.: Almanach 1963/64; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Biuletyn Informacyjny SPATiF, Warszawa 1963 nr 39/40; Głos kosz. 1957 nr 10 (il.), 1959 nr 212, 219, 1962 nr 300 (il.), 1963 nr 275; Głos olsz. 1965 nr 228; Głos Wybrzeża 1963 nr 266; Teatr 1963 nr 23 (il.); Trybuna Ludu 1963 nr 310 (il.); Życie Warsz. 1959 nr 215; Akt zgonu, USC Sopot; Akta SPATiF nr 3200; Program T. im. Jaracza w Olsztynie na XX-lecie Teatru, Olsztyn 1965 s. 14-17.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
