Osoby

Trwa wczytywanie

Jerzy Juk Kowarski

ur. 4 listopada 1944, Warszawa

Scenograf; wieloletni współpracownik Jerzego Jarockiego.

Studiował na Wydziale Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. Po trzecim roku przeniósł się na Wydział Architektury Wnętrz warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, który ukończył w 1973 roku.

„Upiory”, reż. Henryk Baranowski, Teatr Polski, Bydgoszcz, prem. 8 kwietnia 1973. Na zdjęciu: Wiesław Rudzki, Ewa Studencka-Kłosowicz. 
Fot. Zofia Kiepuszewska

W tym samym roku zadebiutował na scenie teatralnej, przygotowując scenografię do Upiorów Henrika Ibsena w reżyserii Henryka Baranowskiego (Teatr Polski w Bydgoszczy). W 1975 roku rozpoczął pracę w poznańskim Teatrze Nowym oraz w krakowskim Starym Teatrze. W kolejnych latach współpracował w Poznaniu z dyrektor Izabellą Cywińską, realizując scenografie między innymi do spektakli jej autorstwa: Turoń Stefana Żeromskiego (1977), Łaźnia Władimira Majakowskiego (1978), Zabawa Sławomira Mrożka (1979), Rewizor Nikołaja Gogola (1980), Judasz z Kariothu Karola Huberta Rostworowskiego (1981), a także do przedstawień Antoniego Libery: Nie ja (1980) i Tamtym razem (1980) Samuela Becketta; Janusza Nyczaka: Awantura w Chioggi Carla Goldoniego (1975), Letnicy Maksyma Gorkiego (1976), Czerwony kogut leci wprost do nieba Miodraga Bulatovicia (1978).

„Życie jest snem”, reż. Jerzy Jarocki, Stary Teatr, Kraków, prem. 30 kwietnia 1983. Na zdjęciu: Krzysztof Globisz. Fot. Wojciech Plewiński

W roku 1975 na zaproszenie Jerzego Jarockiego przygotował scenografię do Wiśniowego sadu Antona Czechowa w Starym Teatrze w Krakowie, co stało się początkiem współpracy Kowarskiego z Jarockim, trwającej do śmierci reżysera w 2009 roku. Wspólnie przygotowali ponad dwadzieścia realizacji w Polsce i za granicą. Do najważniejszych z nich należały inscenizacje współczesnej i dawnej klasyki europejskiego dramatu: Życie jest snem Calderóna (1983), Faust Goethego (1997), legendarna inscenizacja Mordu w katedrze Thomasa Stearnsa Eliota, wystawiona równolegle w katedrze na Wawelu (pod auspicjami Starego Teatru) i w katedrze warszawskiej (pod auspicjami Teatru Dramatycznego) w 1982 roku oraz przede wszystkim – inscenizowane przez blisko trzy dekady utwory należące do najnowszej dramaturgii polskiej, ze wskazaniem na twórczość Sławomira Mrożka i Witolda Gombrowicza.

„Pieszo”, reż. Jerzy Jarocki, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 22 maja 1981. Na zdjęciu: Zbigniew Zapasiewicz, Konrad Łatacha.
Fot. Marek Holzman

Jedną z najbardziej rozpoznawalnych inscenizacji Jarockiego jest zrealizowane w 1981 roku Pieszo, ewokujące charakterystyczną dla Kowarskiego ambiwalencją w obszarze autentyczności i urealnienia materii, w spektaklu komponowanej przy użyciu błota i elementów trakcji kolejowych. Do Mrożka w reżyserii Jarockiego scenograf powracał w kolejnych latach w inscenizacjach Portretu (1988), Historii PRL według Mrożka (1998) oraz w dwóch ostatnich wspólnych spektaklach, zrealizowanych na scenie Teatru Narodowego, którymi były Miłość na Krymie (2007) i Tango (2009). Poza utworami Mrożka szczególne miejsce we współpracy Kowarskiego z Jarockim miała twórczość Witolda Gombrowicza z kilkukrotnie inscenizowanym Ślubem (1981, 1990, 1991) oraz Kosmosem (2005).

Na zdjęciu: Jerzy Trela, Jerzy Radziwiłowicz, Danuta Maksymowicz. Z realizacji: Ślub, 20 kwietnia 1991 - Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej (Kraków). Fot. Plewiński Wojciech.
„Ślub”, reż. Jerzy Jarocki, Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej (Kraków), prem. 20 kwietnia 1991.  Na zdjęciu: Jerzy Trela, Jerzy Radziwiłowicz, Danuta Maksymowicz. Fot. Wojciech Plewiński.

Styl pracy Juka Kowarskiego charakteryzuje oszczędność, transparentność, precyzja kompozycji, przy jednoczesnym przywiązaniu do surowej i konkretnej materii. Często wykorzystuje on obiekty, których sceniczne znaczenie nawiązuje do ich użytkowego, powszedniego powinowactwa. Buduje to szczególny rodzaj napięcia, realizowany w grze między urealnionym a rzeczywistym, której sensy dotykają tematów autentyczności i fałszu teatralnego uobecniania, w procesie twórczego działania plastycznego wiodącego od realności do abstrakcji.

Kowarski jest przeciwnikiem wyodrębniania plastyki jako zjawiska osobnego w obszarze kształtowania języka i estetyki widowiska scenicznego. W swojej pracy scenicznej posługuje się kategorią „niezbędności” jako czynnika kształtującego relacje partnerstwa scenografii i innych dziedzin twórczości, stanowiących składowe części inscenizacji teatralnej. Deklarowane przez Juka pokrewieństwo z nurtami recypującymi idee teatru ubogiego w swoich najbardziej wyrazistych przejawach przekłada się na minimalistyczny, precyzyjny, analityczny styl, w dialogu z którym rodziły się jedne z najważniejszych reżyserskich rozwiązań w polskim teatrze drugiej połowy XX wieku.

Wielokrotnie nagradzany za indywidualne prace oraz za całokształt twórczości. Do najważniejszych wyróżnień, którymi go uhonorowano należą: Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi (1998, 2001) oraz Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2009).

Dawid Mlekicki (2017)

Bibliografia

  • Buchwald Dorota, Zaczynamy od początku, „Notatnik Teatralny” 1998, nr 15;
  • Osterloff Barbara, Koecher-Hensel Agnieszka (red.), Polska plastyka teatralna. Ostatnia dekada, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Centrum Sztuki Studio, Warszawa 1991;
  • Dąbek-Derda Ewa, Buchwald Dorota, Juk Kowarski Jerzy, Zabawa w teatr, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2013 [wersja cyfrowa].

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji