W okresie międzywojennym zaczytywano się u nas powieściami Mereżkowskiego. Ten pisarz rosyjski ukraińskiego pochodzenia dobierał sobie intrygujące i sensacyjne epizody z dziejów. Urodzony w 1865 roku, a więc w epoce wysokich lotów rosyjskiego piśmiennictwa nie unikał tematów drażliwych. W 1908 roku napisał sztukę na temat Pawła Pierwszego, czyli sprawy otoczonej tajemnicą za czasów carskich (a może i stalinowskich). W trakcie prób podjętych przez słynny teatr Stanisławskiego, cenzura zakazała premiery. (Jak u nas, w 1947, "Caliguli" Camusa). Nic dziwnego: chodziło przecież o carobójstwo, inspirowane przez generała-gubernatora hr. Pahlena. Następca tronu, na pozór marzyciel i liberał Aleksander, był wtajemniczony w spisek. Mereżkowski, przeciwnik despotyzmu, znalazł tu przedmiot zainteresowań. Zapewne korzystał ze źródeł polskich, szczególnie z pamiętników ks. Adama Czartoryskiego. Jednak w swej sztuce o Pawle Pierwszym ani słowem nie wspomi