Dzieje scenicznych realizacji "Nieboskiej" czy choćby tylko lektura utworu dowodzą, jak świetny to materiał dla teatralnej obróbki i jak trudny zarazem. Połowę dzieła wypełnia temat jednostki, połowę zaś problemy społeczne. Oba kręgi zagadnień wydają się równoważne, a je­dynym właściwie łącznikiem między nimi jest osoba bohatera. Na scenie jedna u tych sfer problemów musi być podporządkowana drugiej - inscenizator staje więc przed koniecznością wyboru. Interpretacja obu postaci wiodących może być - bez sprzeniewierze­nia się tekstowi - całkowicie różna. Utwór uprawnia do uznania w oso­bie Pankracego człowieka, który ma dość siły, aby stanąć na czele rewo­lucji - łamie go przecież dopiero moc nadprzyrodzona. Z drugiej stro­ny - ta interpretacja ma za sobą więcej atutów - to przywódca wy­obcowany z ludu, któremu przewodzi, obcy sile, która wyniosła go ku władzy. A hrabia Henryk? Można widzieć w nim wcielenie pozy, która de