Równie interesujące jak pra­premiera pastorałki Mariana Pankowskiego w warszawskim Teatrze Polskim są dzieje przy­gotowań do tego wydarzenia. "Biwak pod gołym niebem" miał pecha. Na scenę przedarł się po 40 latach oczekiwania. Napisany pod wyraźnym wypływem obozo­wych doświadczeń, przeniknięty drama­tycznym pytaniem o sens ludzkiej egzy­stencji, nie mógł się doczekać premiery. I to po­mimo starań Jana Kulczyńskiego, rzecznika tego utworu, który wreszcie dopiął swego, doprowa­dzając szczęśliwie do wystawienia dramatu, być może ku zaskoczeniu samego autora, który mógł zwątpić w szansę ujrzenia swego dzieła na sce­nie Trudno powiedzieć dla jakich przyczyn cen­zura nie zgodziła się na realizację "Biwaku..." przed laty w Ateneum. Być może wystarczyło, ze Pankowski mieszkał na stałe w Belgii. Tajemniczo "odłożona" premiera, planowana już 40 lat temu, zapewne coś utraciła, ale i coś zyskała dzięki upływowi czasu. Dzisiaj związe