TO była rewelacja. Re­cenzenci warszawscy długo nie mogli przyjść do siebie, tak ich zaszokował Leon Schiller, wystawiając w "Reducie" w 1922 swa "Pastorałkę". Przegrzebał się przez zwały inkunabu­łów i starych druków, w krakowskiej "Jagiellonce" ślęczał nad manuskryptami nut i zapisków, i przetwo­rzył powynajdywane przez siebie średniowieczne wątki ludowych misteriów bożonarodzeniowych w widowisko, które się stało prawdziwym klejnotem starej sztuki polskiej, przyozdobionym jesz­cze we współczesną oprawę. Bo teksty i melodie oparł na autentykach, insceniza­cje zaś opracował własną. W ten sposób stworzył "Pastorałkę'', pełną różnych smaczków, ale nie przeintelektualizowaną, a wręcz przeciw nie - chwilami żywiołową. Wyzbył jednak tę żywioło­wość jakichkolwiek przeja­wów wulgarności, której tak wiele było w różnych dawnych "jasełkach" i "szopkach" - nawet w najszla­chetniejszych: krakowskich. Nie pozbawił natomiast wid