"Pastorałka" jest chyba najbardziej Schillerowska z całej spuścizny po tym wielkim człowieku teatru. "Schiller skomponował misterium - napisał kiedyś Kott - którego nigdy nie było i nie mogło być. Łączył ze sobą góralszczyznę i Łowickie, folklor podkrakowski plebejski, kolędy szlacheckie i intermedia miejskie, czerpał z zapisów siedemnastowiecznych i żywej jeszcze tradycji widowisk jasełkowych w połowie dziewiętnastego wieku. Brodził w tym ogromnym bogactwie, które znał jak nikt inny w owym czasie, i wybierał z nieomylnym instynktem teatralnym. Wybierał i rekonstruował, otrzepywał z pyłu, przekomponowywał i dopisywał..."

Premiera "Pastorałki" w grudniu 1922 roku w Reducie przeszła do legendy i warto przypomnieć, że Ewę grała wówczas młodziutka Stanisława Perzanowska a Adama - Jaracz. "Pastorałka" składa się z trzech części. Pierwsza: Upadek Pierwszych Rodziców, Zwiastowanie, Maria i Joseph w Betleem Noclegu Szukają i Adoracja Anielska - to wyzwolone już z ram liturgii kościelnej misterium bożonarodzeniowe, bardziej ludowe niż liturgiczne. Część druga - pasterska - ma charakter przedstawień żakowskich, pełna jest rubasznych żartów. Trzecia - herodowa - czerpie z materiału szopek ludowych, których tradycje do dziś jeszcze się gdzieniegdzie zachowały. Całość nasycona jest muzyką, polonezami, krakowiakami, mazurkami, starymi kolędami. Schiller unikał znanych i jeśli tak można powiedzieć: oficjalnych kolęd, śpiewanych w kościele, zastąpił je dziesiątkami prześlicznych ludowych melodii, do których twórczość ludowa dorobiła słowa właściwe na jasełkow�